Syrdarya boyunca yer alan Sauran, Karaçuk ve Syganak Şehirleri hakkında Dini ve Tarihi Efsaneler
Anahtar Kelimeler:
Sauran, Syganak, Syrdarya, spirituality, Yassaui, Kazakh Khanate, Kalmyks, Syrym Batyr.Özet
In the article, the legends associated with religious and historical events, preserved in written sources and oral traditions of the medieval cities of Sauran and Syganak, are considered and divided into three groups. The main direction of the legends preserved in the memory of the country about religious scientists who came with the spread of religion to the cities of Turkestan, Sauran and Syganak on the Syrdarya, who began to massively convert to Islam during the Karakhanid era, is analyzed. The focus is on historical events, historical legends that originated in the cities of Syganak and Sauran during the reign of the khans of the Golden Horde and the Kazakh Khanate, as well as toponyms associated with some khans. Scientifically considered is the fact that the cities of Turkestan and Syganak were the spiritual capital and religious center of the Kazakh people, and the development of Zhyrau literature based on Sufi literature in the era of the Khanate, the emergence of spiritual values originated from these cities. Also included in the article are some of the legends associated with these cities, which began to decline from the 18th century. Some legends related to these cities, which began to decline since the 18th century, are also included.There are also legends about the plight of the people who migrated from Sauran during the Dzungar invasion.These legends will also be analyzed in the article, and it will be mentioned that the castles along the Syrdarya River were deserted at the beginning of the 19th century.
Referanslar
Жолдасбекұлы С. Ежелгі және орта ғасырдағы Қазақ елінің тарихы: Жоғары оқу орындарының студенттеріне арналған оқулық. – Алматы: Кітап, 2010. – 336 б.
Жандарбек З., Қаратышқанова Қ. Қазақ халқы құрамындағы қожалардың қазақ тарихындағы рөлі // Түркология. – 2022. – №2 (110). – Б. 84–120.
Байпақов К., Нұржанов А. Ұлы жібек жолы және ортағасырлық Қазақстан. – Алматы: Қазақстан, 1992. – 208 б.
Жандарбек З. Қарнақ атауына қатысты жаңа деректер // Түркология. – 2020. – №3 (101). – Б. 9–20.
Жандарбек З.З. «Насаб-нама» нұсқалары және түркі тарихы. – Алматы: Дайк-пресс, 2002. – 168 б.
Қорғанбеков Б. Қожа Ахмет Ясауидің «Диуани хикметі» және қазақ фольклоры. Зерттеу. – Астана: Нұра-Астана, 2011. – 208 б.
Дүйсенбі А.К. Түркі аңыздары мен әпсаналары. – Астана: Сарыарқа, 2011. – 260 б.
Қожа Ахмет Ясауи есімімен байланысты аңыз, әпсана, хикаялар / құрастырып, алғы сөзін жазған, баспаға дайындаған Б. Қорғанбеков. – Алматы: Эффект, 2009. – 152 б.
Бабалар сөзі: Жүз томдық. 95-том. Хикаяттар. – Астана: Фолиант, 2013. – 329 б.
Сүлейменова Ж.А., Қорғанбеков Б.С. «Диуани хикмет» жинағы және оның қазақ халқының ауыз әдебиетімен байланысы // Ясауи университетінің хабаршысы. – 2023. – №2(128). – Б. 179–189.
Туякбаев М. Историческая топография и развития городов и поселений Туркестанского оазиса (ХІІІ–ХІХ вв.). – Алматы: ТОО «Эффект», 2009. – 208 с.
Бабалар сөзі: Жүз томдық. 80-том. Топонимдік аңыздар. – Астана: Фолиант, 2011. – 336 б.
Адамбаев Б. Қазақ шешендері. – Алматы: Білім, 2008. – 304 б.
Сафарғалиев М.Г. Алтын Орданың ыдырауы. – Алматы: Дайк-Пресс, 2014. – 326 б.
Бабалар сөзі: Жүз томдық. 88-том. Тарихи аңыздар. – Астана: Фолиант, 2012. – 432 б.
REFERENCES
Joldasbekuly S. Ejelgі jane orta gasyrdagy Qazaq elіnіn tarihy [History of the Kazakh people in ancient and Middle Ages]: Jogary oqu oryndarynyn studentterіne arnalgan oqulyq. – Almaty: Kіtap, 2010. – 336 b. [in Kazakh]
Jandarbek Z., Qaratyshqanova Q. Qazaq halqy quramyndagy qojalardyn qazaq tarihyndagy rolі [The role of Khoja in the history of the Kazakh people] // Turkologia. – 2022. – №2 (110). – B. 84–120. [in Kazakh]
Baipaqov K., Nurjanov A. Uly jіbek joly jane ortagasyrlyq Qazaqstan [The Great Silk Road and medieval Kazakhstan]. – Almaty: Qazaqstan, 1992. – 208 b. [in Kazakh]
Jandarbek Z. Qarnaq atauyna qatysty jana derekter [New data on the name of Karnak] // Turkologia. – 2020. – №3 (101). – B. 9–20. [in Kazakh]
Jandarbek Z.Z. «Nasab-nama» nusqalary jane turkі tarihy [Versions of “Nasab-Nama” and Turkic history]. – Almaty: Daik-press, 2002. – 168 b. [in Kazakh]
Qorganbekov B. Qoja Ahmet Iasauidіn «Diuani hikmetі» jane qazaq folklory. Zertteu [“Diwani Hikmet” by Khoja Ahmed Yasawi and Kazakh folklore. Research]. – Astana: Nur-Astana, 2011. – 208 b. [in Kazakh]
Duisenbі A.K. Turkі anyzdary men apsanalary [Turkic legends and stories]. – Astana: Saryarqa, 2011. – 260 b. [in Kazakh]
Qoja Ahmet Iasaui esіmіmen bailanysty anyz, apsana, hikaialar [Legends, stories related to the name of Khoja Ahmed Yasawi] / qurastyryp, algy sozіn jazgan, baspaga daiyndagan B. Qorganbekov. – Almaty: TOO «Effekt», 2009. – 152 b. [in Kazakh]
Babalar sozі: Juz tomdyq. 95-tom. Hikaiattar [The word of ancestors: One hundred volumes. Volume 95. Stories]. – Astana: Foliant, 2013. – 329 b. [in Kazakh]
Suleimenova J.A., Qorganbekov B.S. «Diuani hikmet» jinagy jane onyn qazaq halqynyn auyz adebietіmen bailanysy [The collection “Diwani Hikmet” and its connection with the oral literature of the Kazakh people] // Iasaui universitetіnіn habarshysy. – 2023. – №2(128). – B. 179–189. [in Kazakh]
Tuiakbaev M. Istoricheskaia topografia i razvitia gorodov i poseleniy Turkestanskogo oazisa (XІІІ–XІX vv.) [Historical topography and development of cities and settlements of the Turkestan oasis (XIII–XIX centuries)]. – Almaty: TOO «Effekt», 2009. – 208 s. [in Russian]
Babalar sozі: Juz tomdyq. 80-tom. Toponimdіk anyzdar [The word of ancestors: One hundred volumes. Volume 80. Toponymic legends]. – Astana: Foliant, 2011. – 336 b. [in Kazakh]
Adambaev B. Qazaq sheshenderі [Kazakh speakers]. – Almaty: Bіlіm, 2008. – 304 b. [in Kazakh]
Safargaliev M.G. Altyn Ordanyn ydyrauy [Collapse of the Golden Horde]. – Almaty: Daik-Press, 2014. – 326 b. [in Kazakh]
Babalar sozі: Juz tomdyq. 88-tom. Tarihi anyzdar [The word of the ancestors: One hundred volumes. Volume 88. Historical legends]. – Astana: Foliant, 2012. – 432 b. [in Kazakh]
