KAZAK KÜLTÜRÜNDE SAĞLIKLA İLGİLİ GELENEKLERİN ÖZELLİKLERİ
Anahtar Kelimeler:
refah, aile, millî değerler, gelenekler, kan saflığı, sağlık, nesiller.Özet
Kazak halkı her zaman insan sağlığını birinci zenginlik olarak görmüş ve eğitimde her şeyden önce sağlıklı yaşama önem vermiştir. Bu durum bugün için de geçerlidir. Günümüz toplumunun hızlı gelişimi ve değişimi ile birlikte yaşamdaki rekabetin insan sağlığı üzerinde psikolojik ve fizyolojik etkileri bulunmaktadır. Çalışmada Kazak kültüründeki sağlıklı yaşamla ilgili halk geleneği kendine özgü özellikleriyle anlatılmış ve yedi ata kavramının önemi açıklanmıştır. Kazak halkının yedi kuşak evlenmeme geleneğine dayanılarak, kan saflığının korunması ve sağlıklı bir aile kurmanın farklı yolları ele alınmıştır. Aile düzeninde ebeveynlerin rolü, sağlığın gençler ve yetişkinler arasındaki önemi belirtilmiştir. Bunun yanı sıra, Kazakistan’ın güney bölgesinde yaşayan Türk halklarının görüşleri ile karşılaştırmalı olarak Kazak halkının sağlık geleneklerinin mevcut durumu incelenmiş, anket ve görüşmelerin sonucuna göre de tespitler yapılmıştır. Anket çalışmasında ise, “Yedi göbeğe kadar evlenmeme şartına kesinlikle uyuyor musunuz, yoksa senin için önemli değil mi?”, “Yedi atanızı biliyor musunuz?”, “Sizce bir birey kaç yaşında evlenmelidir”, “Aileniz aile kurma kararınıza ve tercihinize itiraz etse ne yaparsınız?” ve “Yedi göbeğe kadar akraba evliliğinden kaçınmanın nesil sağlığını için önemli olduğunu biliyor muydunuz, Nereden biliyorsunuz?” gibi sorular sorularak, küresel fenomenlerin günümüz gençliğinin tutumları üzerindeki etkisi ve sonuçları analiz edilmiştir. Çalışmanın sonuç bölümünde aile terbiyesi bağlamında neslin refahını şekillendiren Kazak kültürünün önemi sunulmuştur.
Referanslar
Қазақ мақал-мәтелдерi / құраст. Ж. Малайсарин. – Алматы: Ана тiлi, 2004. – 185 б.
Әділ Бек Қаба. Қаның таза ма, бауырым // Жас Алаш. – 2002, 16 сәуір. – Б. 1–3.
Atemova K.T., Issabekova G.B., Kabikeeva K.K., Dağıstan S., Cataklı A. Gender tendencies of modern marriage and Turkish ethno-pedagogy // Source of Support: Nil, Conflict of Interest: None declared. – 2019. – №9 (1). – S. 64–68.
Ayan D.D., Beder Şen R., Yurtkuran S., Ünal G. Akraba Evliliğinin Kültür Birikiminde ve Toplum Hayatındaki Bazı Görünümleri: Dil, Din ve Tıp // Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi. – 2002-Haziran. – №5. – S. 1–14.
Bolsoy Nursen, Sevil Ümran. Sağlık-Hastalık ve Kültür Etkileşimi // Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. – 2010. – №9 (3). – S. 78–87.
Korkut Ramazan. Fıkıh Açısından Yakın Akraba Evliliğine Dair Klasik ve Çağdaş Görüşler // Cumhuriyet İlahiyat Dergisi. – 2021. – №25. – S. 409–436.
Кенжеахметұлы С. Қазақ халқының салт-дәстүрлері. – Алматы: Алматыкітап, 2010. – 310 б.
Капаш Г. Халық саны туралы жаңа деректер жарияланды //Егемен Қазақстан. 18 қазан 2021. [Elektronik kaynak]. URL: https://egemen.kz/article/293238-khalyq-sany-turaly-dganha-derekter-dgariyalandy. [Erişim tarihi: 23.02.2022]
Kozgambayeva G., Yegizbaeva M., Urazbayeva A. Kazak Kültüründe “Yedi Ata” Kavramı ve Yedi Kuşağa Kadar Evliliğin Yasaklanması Geleneği // Millî Folklor. – 2021. – №129. – S. 45–57.
Атемова Қ. Түркі халықтарының қыз балаларды болашақ отбасылық өмірге даярлау дәстүрлері: монография. – Шымкент: Әлем, 2018. – 172 б.
REFERENCES
Qazaq maqal-matelderi [Kazakh proverbs] / qurast. J. Malaisarin. – Almaty: Ana tili, 2004. – 185 b. [in Kazakh]
Adіl Bek Qaba. Qanyn taza ma, bauyrym [Is your blood pure, brother?] // Jas Alash. – 2002, 16 sauіr. – B. 1–3. [in Kazakh]
Atemova K.T., Issabekova G.B., Kabikeeva K.K., Dağıstan S., Cataklı A. Gender tendencies of modern marriage and Turkish ethno-pedagogy // Source of Support: Nil, Conflict of Interest: None declared. – 2019. – №9 (1). – S. 64–68.
Ayan D.D., Beder Şen R., Yurtkuran S., Ünal G. Akraba Evliliğinin Kültür Birikiminde ve Toplum Hayatındaki Bazı Görünümleri: Dil, Din ve Tıp [Some Views of Consanguineous Marriage in Culture and Community Life: Language, Religionand Medicine] // Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi. – 2002-Haziran. – №5. – S. 1–14. [in Turkish]
Bolsoy Nursen, Sevil Ümran. Sağlık-Hastalık ve Kültür Etkileşimi [Health-Diseaseand Culture Interaction] // Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. – 2010. – №9 (3). – S. 78–87. [in Turkish]
Korkut Ramazan. Fıkıh Açısından Yakın Akraba Evliliğine Dair Klasik ve Çağdaş Görüşler [Classicaland Contemporary Views on Consanguineous Marriage in Terms of Fiqh] // Cumhuriyet İlahiyat Dergisi. – 2021. – №25. – S. 409–436. [in Turkish]
Kenjeahmetuly S. Qazaq halqynyn salt-dasturlerі [Kazakh traditions]. – Almaty: Almatykіtap, 2010. – 310 b. [in Kazakh]
Kapash G. Halyq sany turaly jana derekter jariialandy [New population data have been published] // Egemen Qazaqstan. 18 qazan 2021. [Elektronik kaynak]. URL: https://egemen.kz/article/293238-khalyq-sany-turaly-dganha-derekter-dgariyalandy. [Erişim tarihi: 23.02.2022] [in Kazakh]
Kozgambayeva G., Yegizbaeva M., Urazbayeva A. Kazak Kültüründe “Yedi Ata” Kavramı ve Yedi Kuşağa Kadar Evliliğin Yasaklanması Geleneği [The Concept of “Seven Ancestors” in Kazakh Culture and the Tradition of Prohibition of Marriagefor Upto Seven Generations] // Millî Folklor. – 2021. – №129. – S. 45–57. [in Turkish]
Atemova Q. Turkі halyqtarynyn qyz balalardy bolashaq otbasylyq omіrge daiarlau dasturlerі: monografiia [Traditions of the Turkic people stoprep are girls for future family life: monograph]. – Shymkent: Alem, 2018. – 172 b. [in Kazakh]
