FARİZA ONGARSINOVA’NIN ŞİİRLERİNDE AKRABALIK İLİŞKİLERİ VE KAHRAMANLIK TEMASININ İNCELENMESİ
Anahtar Kelimeler:
Kazak edebiyatında şiir, folklor, şiir tahlili, kişi unsuru, millî kimlik.Özet
1960’lı yıllarda Kazak edebiyatının en popüler şairlerinden biri olarak ün kazanan Fariza Ongarsınova’nın şiirlerinde vatanseverlik teması özel bir yere sahiptir. Şefkatli bir ruha ve keskin sözlere sahip olan şairin ateşli şiirleri, milletin geçmiş tarihini ve kahramanlık olaylarını geniş bir şekilde anlatmaktadır. Kazakistan halk yazarı, devlet adamı, Abay Devlet Ödülü sahibi, seçkin şair Fariza Ongarsınova, Kazak edebiyatının en ünlü lirik şairlerinden biridir ve aynı zamanda onun eserleri çağdaşları ve gelecek nesil şair ve yazarlar için bir örnek teşkil etmiştir. Farklı temalara yer verilen manzum eserleriyle toplumun kalbini kazanan şairin seçilmiş şiirleri çeşitli dillere çevrilmiştir. Fariza Ongarsınova’nın şairliğiyle ilgili yazılmış akademik çalışmalarda onun şiirlerinin daha çok edebi tür ve estetik bakımından ele alındığı görülmektedir. Bu çalışmamızda, Fariza Ongarsınova’nın manzum eserlerinde ele alınan folklor unsurlarını göstermeye çalıştık. Bu bağlamda onun şiirlerinde yer alan halk bilimi unsurlarının kullanım şekilleri gösterilmiştir. Bunun yanı sıra onun şiirlerindeki akrabalık isimleri ve ilişkileri, millî kahramanların anısına yazılmış manzumeler yapısı bakımından tahlil edilmiştir. Fariza Ongarsınova’nın “Ananı Joqtau” (Ana Ağıtı), “Anamen Qoştasu” (Ana ile Veda), “Ağalar” (Ağabeyler), “Sağındım ağa sizdi” (Özledim sizi Ağabey), “Keybir Jengeyler” (Bazı Yengeler), “Eke Turalı Oy” (Baba Hakkında Düşünceler) manzumelerindeki akrabalık şahısların önemi ve rolü, anlatım üslubu ele alınmıştır. “Qabanbay Batır”, “İsatayğa”, “Almas Qılış nemese Men Mahambetpen Qalay Kezdestım” (Elmas Qılış veya Ben Mahambet ile Nasıl Buluştum), “Qıran Turalı Cır” (Kartal Hakkında Manzume), “Qazaqtın Batırları” adlı manzumelerinde betimlenen tarihi kahramanların kişilikleri değerlendirilmiştir.
Referanslar
KAYNAKLAR
Кекілбаев Ә. Сыр десте. – Алматы: Жалын, 2009. – 584 б.
Қамарова Н. Қазіргі қазақ өлеңдеріндегі психологизм: филол. ғыл. канд. ... автореф. – Алматы: Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, 2000. – 25 б.
Қирабаев С. Ұлт тәуелсіздігі және қазақ әдебиеті. – Алматы: Жібек жолы, 2011. – 396 б.
Aktaş Ş. Şiir tahlili. Teori-Uygulama. – Ankara: Ağçağ Yayınları, 2009. – 280 s.
Kozgambayeva G., Yegizbaeva M., Urazbayeva A. Kazak Kültüründe “Yedi Ata” Kavramı ve Yedi Kuşağa Kadar Evliliğin Yasaklanması Geleneği // Millî Folklor. – 2021. – №129. – S. 45–57.
Shadkam Z. Kazakça Akrabalık İsimleri ve Onların Sözlü İletişimde Kullanım Özellikleri // Millî Folklor. – 2019. – №123. – S. 40–53.
Оңғарсынова Ф. Толық шығармалар жинағы. I-II-III-IV-V-VI том. – Алматы: Жалын, 2015. –320 б.
Керімбекова Б. Қазақ ақыны Фариза Оңғарсынова поэмаларының тарихи-сюжеттік негіздері // A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. – 2015. – №54. – S. 467–488.
Çetin N. Şiir Çözümleme Yöntemi. – Ankara: Akçağ Yayınları, 2015. – 288 s.
Yıldırım S. Kazak Kahramanlık Masalları. – Ankara: Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Türk-Kazak Üniversitesi, 2017. – 480 s.
Мутиев З. Фариза Оңғарсынованың лирикасы. – Орал: Шұғыла принт, 2019. – 222 б.
REFERENCES
Kekilbayev A. Syr deste [Pile of secrets]. – Almaty: Jalyn, 2009. – 584 b. [in Kazakh]
Qamarova N. Qazirgi qazaq olenderindegi psihologizm [Psychology in contemporary Kazakh poetry]: filol. gyl. kand. ... avtoref. – Almaty: Al Farabi atyndagy Qazaq ulttyq universitetі, 2000. – 25 b. [in Kazakh]
Kirabayev S. Ult Tauelsizdigi jane qazaq adebiyeti [National independence and Kazakh literature]. –Almaty: Jibek joly, 2011. – 396 b. [in Kazakh]
Aktash Sh. Shiir tahlili. Teori-Uygulama [Poetry analysis. Theory-Practice]. – Ankara: Agchag Yaiynlary, 2009. – 280 s. [in Turkish]
Kozgambayeva G., Yegizbaeva M., Urazbayeva A. Kazak Kulturunde “Yedi Ata” Kavramı ve Yedi Kushaga Kadar Evliligin Yasaklanması Gelenegi [The Concept of «Seven Ancestors» in Kazakh Culture and the Tradition of Prohibition of Marriage for Up to Seven Generations] // Milli Folklor. – 2021. – №129. – S. 45–57. [in Turkish]
Shadkam Z. Kazakcha Akrabalyk Isimleri ve Onlaryn Sozlu Iletishimde Kullanym Ozellikleri [Kazakh Relative Names and Their Usage in Oral Communication] // Milli Folklor. – 2019. – №123. – S. 40–53. [in Turkish]
Ongarsınova F. Tolyq shygarmalar jinagy [Complete collection of works]. I-II-III-IV-V-VI tom. – Almaty: Jalyn, 2015. – 320 s. [in Kazakh]
Kerımbekova B. Kazak Akyny Fariza Ongarsynova poemalarynyn tarihi-siujettik negizderi [The historical basis of the poems of the Kazakh poet Fariza Onggarsinova] // A.U. Turkiyat Arashtyrmalary Enstitusu Dergisi. – 2015. – №54. – S. 467–488. [in Kazakh]
Chetin N. Shiir Chozumleme Yontemi [Poetry analysis method]. – Ankara: Akchag Yaiynlary, 2015. – 288 s. [in Turkish]
Yyldyrym S. Kazak Kahramanlyk Masalları [Kazakh heroic tales]. – Ankara: Hoja Ahmet Yesevi Uluslararasy Turk-Kazak Universitesi, 2017. – 480 s. [in Turkish]
Mutiyev Z. Fariza Ongarsynovanyn lirikasy [Lyrics by Fariza Ongarsinova]. – Oral: Shugyla Print, 2019. – 222 s. [in Kazakh]
