Концепт «трудолюбия» в казахском лингвокультурном познании

Авторы

  • Г.А. Айткулова Южно-Казахстанского университета имени М. Ауезова
  • Д.А. Ислам Международный казахско-турецкий университет имени Х.А.Ясави

Ключевые слова:

концепт, концептуальное поле, макроконцепты, когнитивная лингвистика, этнокультура, лингвокультурология, познание.

Аннотация

В статье рассматривается когнитивный характер концепта трудолюбия в казахском языке. Фразеологические фразы, дающие богатую информацию о культурном и национальном опыте и традициях нашего народа, создают художественное слово из образной мысли и демонстрируют духовную культуру языкового сообщества. Через фразеологизмы, в которых запечатлен процесс развития народной культуры, передаваемый из поколения в поколение, мы можем распознать культурные взгляды, стереотипы, стандарты и архетипы народа. В нашем исследовании выявлены языковые особенности концепта трудолюбия в простом народном познании, передаваемые через фразеологические словосочетания, паремиологические языковые единицы. Целью научной статьи является изучение использования концепта трудолюбия в семантических и концептуальных единицах. Для достижения этой цели были достигнуты такие задачи, как формирование авторского подхода к языковому образу мира и раскрытие содержания лингвокультурного характера концепта трудолюбия, с научным акцентом на концепции когнитивной лингвистики, концепта, концептуального поля, языкового образа вселенной, дифференциация мнений ученых, изучаемых в рамках современных концептуальных знаний. Для определения семантики языковых единиц в ходе написания статьи использовались методы анализа концептов и ассоциативного эксперимента. В результате исследования были выявлены структурные особенности и семантический объем концепции трудолюбия в когнитивном дискурсе.

Библиографические ссылки

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

Хомский Н. Язык и мышление / пер. с англ. Б.Ю. Городецкого. – М.: Изд-во МГУ, 1972. – 123 с. 2. Перехвальская Е.В. Этнолингвистика: учебник для академического бакалавриата. – М.: Юрайт, 2016. – 351 с. 3. Красавский Н.А. Эмоциональные концепты в немецкой и русской лингвокультурах. – Волгоград: Перемена, 2001. – 493 с.

Карасик В.И., Стернин И.А. Антология концептов. – Волгоград: Парадигма, 2005. – 352 с.

Ніконова В.Г. Трагедійна картина світу в поетиці Шекспіра. – Дніпропетровськ: Вид-во ДУЕП, 2007. – 364 с.

Іващенко В.Л. Концептуальна репрезентація фрагментів знання в науково-мистецькій картині світу (на матеріалі української мистецтвознавчої термінології). – Київ: Видавничий Дім Дмитра Бураго, 2006. – 328 с.

Baizakova V.E., Atanassova S.D. The human mind at the intersection of language and culture: concepts and linguacultural concepts // Bulletin of Kazakh National University named after Al-Farabi, Philological series. – 2022. – №2(186). – Р. 18–24. https://doi.org/10.26577/EJPh.2022.v186.i2.02

Пименова М.В., Кондратьева О.Н. Концептуальные исследования: введение. – М.: Флинта: наука, 2011. – 176 с. 9. Semantic Information Processing / Ed. by M. Minsky. – Cambridge, Massachusetts, The MIT Press, 2003. – 440 р.

Lakoff G. The System of Metafors for Mind and the Conceptual System of Analityc Philosophy: A Study of the Metaphorical Constrains on Philosophical Discource // Cognition and Function in Language. – Stanford, 1999. – P. 85–116. 11. Brumfit C. The Communicative Approach to Language Teaching. – Oxford University Press, 1994. – 243 р.

Телия В.Н. Русская фразеология. Семантический, прагматический и лингвокультурологический аспекты. – М.: Школа «Языки русской культуры», 1996. – 288 с.

Әл-Фараби. Әлеуметтік-этикалық трактаттар. – Алматы: Ғылым, 1975. – 420 б.

Кеңесбаев І. Қазақ тілінің фразеологиялық сөздігі. – А.: Ғылым, 1977. – 711 б. 15. Кенжеахметұлы С. Қазақ халқының салт-дәстүрлері мен әдет-ғұрыптары. – А.: Атамұра, 2013. – 384 б. 16. Pishghadam R., Shayesteh S. Emotioncy: постлингвистический подход к изучению и сохранению словарного запаса // Журнал социальных наук Шри-Ланки. – 2016. – №39 (1). – С. 27–36. http://doi.org/10.4038/sljss.v39i1.7400).

Айткулова Г.А., Ислам Д.А. Ұлттық паремиологиядағы «еңбекқорлықжалқаулық» концептінің тілдік ерекшеліктері // Ясауи университетінің хабаршысы. – 2023. – №2 (128). – Б. 125–136. https://doi.org/10.47526/2023-2/2664-0686.10

Нұрдәулетова Б.И. Жыраулар поэтикасындағы дүниенің концептуалдық бейнесі: филол. ғыл. докт. ... дис. – Астана, 2008. – 320 б.

Aitkulova G., Avakova R., Zhantasova Z. The Concept of “Diligence/Laziness” in the Linguistic Image of the World // International Journal of Society, Culture & Language. – 2023. – №11 (2 (Themed Issue on Language, Discourse, and Society)). – Р. 94–102. http://doi.org/10.22034/ijscl.2023.2000804.3011.

Авакова Р.А. Фразеосемантика. – А.: Қазақ университеті, 2013. – 246 б.

Абай тілі сөздігі. – А.: Ғылым, 1968. – 734 б.

Айткулова Г.А., Розиева Д.С. Поэтикалық мәтіндердегі «еңбекқорлық//жалқаулық» концептілерінің вербалдану ерекшелігі // Абылай хан атындағы ҚазХҚ және ӘТУ хабаршысы. – 2023. – Том 70, №3. https://doi.org/10.48371/PHILS.2023.70.3.002

REFERENCES

Homskiy N. Iazyk i myshlenie [Language and thought] / Per. s angl. B.Iu. Gorodeckogo. – M.: Izd-vo MGU, 1972. – 123 s. [in Russian] 2. Perehvalskaia E.V. Etnolingvistika: uchebnik dlia akademicheskogo bakalavriata [Ethnolinguistics: textbook for academic bachelor's degree]. – M.: Izd-vo Iurait, 2016. – 351 s.[in Russian] 3. Krasavskiy N.A. Emocionalnye koncepty v nemeckoi i russkoi lingvokulturah [Emotional concepts in German and Russian language cultures]. – Volgograd: Peremena, 2001. – 493 s. [in Russian] 4. Karasik V.I., Sternin I.A. Antologiya konceptov [Anthology of concepts]. – Volgograd: Paradigma, 2005. – 352 s. [in Russian] 5. Nіkonova V. G., 2007. Tragedіyna kartina svіtu v poeticі Shekspіra [ A tragic picture of the world in Shakespeare's poetics]. Dnіpropetrovsk: Vid-vo DUEP. – 364 s. [in Russian]

Іvashenko V.L. Konceptualna reprezentacіya fragmentіv znannya v naukovo-misteckіj kartinі svіtu (na materіalі ukrainskoi mistectvoznavchoi termіnologіi) [Conceptual representation of fragments of knowledge in the scientific and artistic picture of the world (based on the material of Ukrainian art history terminology)]. – Kiiv: Vidavnichij Dіm Dmitra Burago. 2006. – 328 s. [in Ukrainian]

Baizakova V.E., Atanassova S.D. The human mind at the intersection of language and culture: concepts and linguacultural concepts // Bulletin of Kazakh National University named after Al-Farabi, Philological series. – 2022. – №2(186). – Р. 18–24. https://doi.org/10.26577/EJPh.2022.v186.i2.02

Pimenova M.V., Kondratieva O.N. Konseptualnye issledovania: vvedenie [Conceptual Studies: Introduction]. – M.: Flinta: nauka, 2011. – 176 s. [in Russian] 9. Semantic Information Processing / Ed. by M. Minsky. – Cambridge, Massachusetts, The MIT Press, 2003. – 440 р.

Lakoff G. The System of Metafors for Mind and the Conceptual System of Analityc Philosophy: A Study of the Metaphorical Constrains on Philosophical Discource // Cognition and Function in Language. – Stanford, 1999. – P. 85–116. 11. Brumfit C. The Communicative Approach to Language Teaching. – Oxford University Press, 1994. – 243 р.

Telia V.N., Russkaia frazeologia. Semanticheskiy, pragmaticheskiy i lingvokulturologicheskiy aspekty [Russian phraseology. Semantic, pragmatic and linguocultural aspects]. – M.: Shkola «Iazyki russkoi kultury», 1996. – 288 s. [in Russian]

Al-Farabi. Aleumettіk-etikalyq traktattar [Social and ethical treatises]. – Almaty: Gylym, 1975. – 420 b. [in Kazakh] 14. Kenesbaev І. Qazaq tіlіnіn frazeologialyq sozdіgі [Phraseological dictionary of the Kazakh language]. – A.: Gylym, 1977. – 711 b. [in Kazakh]

Kenjeahmetuly S. Qazaq halqynyn salt-dasturleri [Traditions of the Kazakh people]. – Almaty: Atamura, 2013. –384 b. [in Kazakh]

Pishghadam R., Shayesteh S. Emotioncy: постлингвистический подход к изучению и сохранению словарного запаса // Журнал социальных наук Шри-Ланки. – 2016. – №39 (1). – С. 27–36. http://doi.org/10.4038/sljss.v39i1.7400). 17. Aitkulova G.A., Islam D.A. Ulttyq paremiologiadagy «enbekqorlyqjalqaulyq» konseptinin tildik erekshelikteri [Language features of the concept of “hard workslander” in national paremiology] // Iasaui universitetinin habarshysy. – 2023. – №2 (128). – B. 125–136. https://doi.org/10.47526/202 3-2/2664-0686.10. [in Kazakh] 18. Nurdauletova B.I. Jyraular poetikasyndagy dunienіn konceptualdyq beinesі [Conceptual image of the world in the poetics of the poets: dis.]: filol. gyl. dok. ... dis. – Astana, 2008. – 120 b. [in Kazakh]

Aitkulova G., Avakova R., Zhantasova Z. The Concept of “Diligence/Laziness” in the Linguistic Image of the World // International Journal of Society, Culture & Language. – 2023. – №11 (2 (Themed Issue on Language, Discourse, and Society)). – Р. 94–102. http://doi.org/10.22034/ijscl.2023.2000804.3011. 20. Avakova R.A. Frazeosemantika [Phrase semantics]. – A.: Qazaq universitetі, 2013. – 246 b. [in Kazakh] 21. Abai tіlі sozdіgі. [Dictionary of the Abai language] Kazak SSR-nіn «Gylym» baspasy: –Almaty, 1968.–734b [in Kazakh] 22. Aitkulova G.A., Rozieva D.S. Poetikalyq matinderdegi «enbekqorlyq//jalqaulyq» konseptilerinin verbaldanu ereksheligi // Abylai han atyndagy QazHQ jane ATU habarshysy– 2023. – Том 70, №3. https://doi.org/10.48371/PHILS.2023.70.3.002 [in Kazakh]

Загрузки

Опубликован

2024-06-30