Түркі дүниесі студенттерінің түрік тілінде жазбаша баяндау дағдыларын қарастыру мәселесі
Кілт сөздер:
түрік тілін шет тілі ретінде оқыту, тілді оқыту, жазбаша баяндау дағдылары, қателерді талдау.Аңдатпа
Зерттеудің мақсаты Қожа Ахмет Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінде білім алып жүрген түркі тілдес республикалар мен туыстас қауымдастықтардан келген студенттердің түрік тілінде жазбаша баяндау дағдыларын, сондай-ақ, жол берген қателіктерді жан-жақты талдау әдісімен түзету жолдарын ұсыну болып табылады. Осы зерттеу мақсатына сәйкес, студенттердің жазбаша мәнерлеу әрі баяндау дағдыларын бағалау үшін шығарма жазу ұсынылып, өз кезегінде қателіктерді анықтау үшін арнайы сұхбаттар жүргізілді. Зерттеу нәтижелері түркі тілдес республикалар мен туыстас қауымдастықтардан келген студенттерінің түрік тілін үйренулері барысында кездескен ең көп қиындықтары, орфографиялық және пунктуациялық қателер мен сөздерді орынсыз пайдаланудың жиі кездесетінен көрсетті. Бұл қателіктердің басты себептері ретінде шамадан тыс жалпылама, емле ережелерін білмеу және ана тілінен кейбір сәйкессіз баламаларды қолдануы екені анықталған.
Оқушылардың емле қателерінен жасалған тағы бір категория – сөз таңдаудағы қателер. Бұл санаттағы оқушылардың барлығы дерлік қайталайтын жағдай – ана тілінен теріс ауысу және ереже шектеулерін білмеу салдарынан қате сөздерді қолдану. Ең көп қайталанатын қателер мен олардың себептері, сәйкесінше, дұрыс емес ұғымдардың дамуына байланысты сөйлемде қажетсіз сөздерді қолдану, ереже шектеулерін білмеуден сөздерді шектен тыс жалпылау және өткізіп жіберу, ана тілінен теріс ауысу салдарынан ана тілінен алынған сөз қателері және шет тілдерінен түрік тіліне ауысқан сөздерді қолданудағы қателер.
Әдебиеттер тізімі
Evans J. Introduction: learning and teaching the complexities of writing. In Writing in the Elementary Classroom: A Reconsideration / Ed. Janet Evans. – Portsmout, NH: Heinemann, 2001. – P. 1–227.
Harris K.R., Graham S., Mason L.H. Self-regulated strategy development in the classroom: part of a balanced approach to writing instruction for students with disabilities. // Focus on Exceptional Children. – 2003. – №35(7). – P. 1–16.
Bryson F.K. An examination of two methods of delivering writing instruction to fourth grade students. Unpublished master thesis. – Texas: Texas Woman’s University, 2003. – P. 1–75. (UMI No: 1417565)
Pritchard R.J., Honeycutt R.L. Best practices in implementing a process approach to teaching writing. In Best practices in writing instruction / Eds. S. Graham, C. A. MacArtur, J. Fıtzgerald. – New York: Guilford Press, 2007. – P. 28–49.
Şahin A. Bitişik eğik yazı öğretiminde karşılaşılan problemler // Eğitim ve Bilim Dergisi. – 2012. – №37(165). – S. 167–178.
Marzano R.J. How classroom teachers approach the teaching of thinking // Theory In to Practice. – 1993. – №32(3). – P. 154–160.
Şahin A. Yaratıcı yazma. Kit.: İlk ve ortaokullarda Türkçe öğretimi / Ed. F. Susar Kırmızı. – Ankara: Anı Yayıncılık, 2016. – S. 273–308.
Göçer A. Öğrencilerin yazılı anlatım çalışmalarının Türkçe öğretmenlerince değerlendirilmesi üzerine // Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. – 2010. – №30(2). – S. 71–97.
Bölükbaş F. Arap Öğrencilerin Türkçe Yazılı Anlatım Becerilerinin Değerlendirilmesi // Turkish Studies. – 2011. – Vol. 6/3 Summer. – P. 1357–1367.
Corder S. P. The Significance of Learners’ Errors. International Review of Applied // Linguistics in Language Teacing. – 1967 – Vol.5. – P. 161–170.
Corder S. Pit “Error Analysis”. In Techniques in Applied Linguistics / Eds. J.P.B. Allen and S. Pit Corder. – London: Oxford University Press, 1974. – P. 122–154.
Dede M. Yabancı dil öğretiminde karşılaştırmalı dilbilim ve yanlış çözümlemesinin yeri // Türk Dili Dergisi. – 1985. Dil Öğretimi Özel Sayısı, C:XLVII. – S. 379–380.
Selınker L. Interlanguage. In Error Analysis: Perspectives on Second Language Acquisition / Ed. J. Richards. – Essex: Longman, 1974. – P. 31–54.
Demircan Ömer. Yabancı Dil Öğretim Yöntemleri: Dil Bilimleri Öğrenme ve Öğretme Yolları, Yabancı Dil Öğretimi Yaklaşım ve Yöntemleri. – İstanbul: Ekin Eğitim Yayıncılık, 1990. – 436 s.
Richards Jack C., Sampson Gloria P. The Study of Learner English. In Error Analysis: Perspectives on Second Language Acquisition / Ed. J.C. Richards. – London: Longman, 1974. – P. 3–18.
Yıldırım A., Şimşek H. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. – Ankara: Seçkin Yayınları, 2005. – 446 s.
Patton M.Q. Utilization-focused evaluation. In International handbook of educational evaluation. – Dordrecht: Springer, 2003. – P. 223–242.
REFERENCES
Evans J. Introduction: learning and teaching the complexities of writing. In Writing in the Elementary Classroom: A Reconsideration / Ed. Janet Evans. – Portsmout, NH: Heinemann, 2001. – P. 1–227.
Harris K.R., Graham S., Mason L.H. Self-regulated strategy development in the classroom: part of a balanced approach to writing instruction for students with disabilities. // Focus on Exceptional Children. – 2003. – №35(7). – P. 1–16.
Bryson F.K. An examination of two methods of delivering writing instruction to fourth grade students. Unpublished master thesis. – Texas: Texas Woman’s University, 2003. – P. 1–75. (UMI No: 1417565)
Pritchard R.J., Honeycutt R.L. Best practices in implementing a process approach to teaching writing. In Best practices in writing instruction / Eds. S. Graham, C. A. MacArtur, J. Fıtzgerald. – New York: Guilford Press, 2007. – P. 28–49.
Shahin A. Bitishik egik yazy ogretiminde karshylashylan problemler [Problems encountered in the teaching of adjacent oblique writing] // Egitim ve Bilim Dergisi. – 2012. – №37(165). – S. 167–178. [in Turkish]
Marzano R.J. How classroom teachers approach the teaching of thinking // Theory In to Practice. – 1993. – №32(3). – P. 154–160.
Shahin A. Yaratyjy yazma. Kit.: Ilk ve ortaokullarda Turkche ogretimi [Creative writing. In Teaching Turkish in primary and secondary schools] / Ed. F. Susar Kyrmyzy. – Ankara: Any Yaiynjylyk, 2016. – S. 273–308. [in Turkish]
Gocher A. Ogrenjilerin yazyly anlatym chalyshmalarynyn Turkche ogretmenlerinje degerlendirilmesi uzerine [On the evaluation of students’ written expression studies by Turkish teachers] // Ondokuz Maiys Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi. – 2010. – №30(2). – S. 71–97. [in Turkish]
Bolukbash F. Arap Ogrenjilerin Turkche Yazyly Anlatym Bejerilerinin Degerlendirilmesi [Evaluation of the Turkish Written Expression Skills of Arab Students] // Turkish Studies. – 2011. – Vol. 6/3 Summer. – P. 1357–1367. [in Turkish]
Corder S. P. The Significance of Learners’ Errors. International Review of Applied // Linguistics in Language Teacing. – 1967 – Vol.5. – P. 161–170.
Corder S. Pit “Error Analysis”. In Techniques in Applied Linguistics / Eds. J.P.B. Allen and S. Pit Corder. – London: Oxford University Press, 1974. – P. 122–154.
Dede M. Yabanjy dil ogretiminde karshylashtyrmaly dilbilim ve yanlysh chozumlemesinin yeri [The place of comparative linguistics and its incorrect analysis in foreign language teaching] // Turk Dili Dergisi. – 1985. Dil Ogretimi Ozel Saiysy, C:XLVII. – S. 379–380. [in Turkish]
Selınker L. Interlanguage. In Error Analysis: Perspectives on Second Language Acquisition / Ed. J. Richards. – Essex: Longman, 1974. – P. 31–54.
Demircan Omer. Yabancı Dil Öğretim Yöntemleri: Dil Bilimleri Öğrenme ve Öğretme Yolları, Yabancı Dil Öğretimi Yaklaşım ve Yöntemleri [Methods of Teaching Foreign Languages: Ways of Learning and Teaching Linguistic Sciences, Approaches and Methods of Teaching Foreign Languages]. – Istanbul: Ekin Egitim Yaiyncylyk, 1990. – 436 s. [in Turkish]
Richards Jack C., Sampson Gloria P. The Study of Learner English. In Error Analysis: Perspectives on Second Language Acquisition / Ed. J.C. Richards. – London: Longman, 1974. – P. 3–18.
Iydyrym A., Shimshek H. Sosyal Bilimlerde Nitel Arashtyrma Yontemleri [Qualitative Research Methods in Social Sciences]. – Ankara: Sechkin Yaiynlary, 2005. – 446 s. [in Turkish]
Patton M.Q. Utilization-focused evaluation. In International handbook of educational evaluation. – Dordrecht: Springer, 2003. – P. 223–242.
