Жоғары білім берудің цифрлық трансформациясындағы ақпараттық технологиялардың рөлі
Кілт сөздер:
цифрлық трансформация, жоғары білім, дидактика, трансформациялық процестер, IT-білім беру.Аңдатпа
Ұсынылған мақала заманауи жоғары білім жүйесіндегі цифрлық трансформация процесінің негізгі аспектілері мен сипаттамаларын зерттейтін ғылыми жұмыстың нәтижесі болып табылады. Қазақстан Республикасында «Цифрлық Қазақстан» жүйесі 2018 жылдан бері жұмыс істеп келеді, оның бес негізгі бағыты бар: «Экономикалық секторларды цифрландыру», «Цифрлық жағдайға көшу», «Цифрлық Жібек жолын жүзеге асыру», «Адам капиталының дамуы», «Инновациялық экожүйені қалыптастыру».
Ғылыми-теориялық әдебиеттерді талдау жоғары білімнің цифрлық трансформациясындағы ақпараттық технологиялардың рөлін көрсетуге мүмкіндік берді. Н.Ю. Игнатова бұл рөлді атап өтті, мұнда білім беру адам өмірінің негізгі салаларының бірі болып табылады. Оларға жатады: 1. Цифрлық артықшылық – зияткерлік капиталды құру. 2. IT білім беру мәселелері. 3. Пандемия және білім берудегі цифрлық трансформация. 4. Білім беруді дамытудың кластерлік принциптері.
Біздің зерттеу жұмысымыздың басты мақсаты – жоғары білім берудің цифрлық трансформациясындағы ақпараттық технологиялардың рөлін зерттеу. Зерттеуге арналған негізгі материалдар ғылыми-теориялық ақпараттар, университеттің есептік құжаттамасы, әлеуметтік-педагогикалық диагностика аясында респонденттердің жауаптарымен алынған бланкілер болды. Зерттеу әдістері: зерттеу мәселесі бойынша психологиялық-педагогикалық, әлеуметтік-экономикалық және техникалық әдебиеттерді талдау; салыстырмалы-салыстырмалы және жүйелік-құрылымдық талдау; социологиялық сауалнама және сауалнама.
Нәтижелер жоғары білім беру жүйесінде болып жатқан сипатталған трансформациялық процестер, цифрлық трансформацияны ескере отырып, қазіргі білім беру үдерісі дидактикасының терминологиялық аппараты, Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университетінің педагогикалық факультетінің студенттері мен оқытушылары арасында жүргізілген социологиялық сауалнама нәтижелері.
Әдебиеттер тізімі
Государственная программа «Цифровой Казахстан» на 2018–2022 годы. [Электронный ресурс]. URL: https://digitalkz.kz/ (дата обращения: 03.03.2020)
Игнатова Н.Ю. Образование в цифровую эпоху: монография. – Нижний Тагил: НТИ (филиал) УрФУ, 2017. – 128 с.
Афанасьева Г.А. Развитие образовательного процесса в новой цифровой среде // Экология урбанизированных территорий. – 2018. – №2. – С. 105–107.
Гамбеева Ю.Н., Сорокина Е.И. Цифровая трансформация современного образовательного процесса // Известия ВГПУ. Педагогические науки. [Электронный ресурс]. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/tsifrovaya-transformatsiya-sovremennogo-obrazovatelnogo-protsessa/viewer (дата обращения: 03.03.2020)
Поздняков В.А., Шлык В.В. Компьютерная дидактика // Теоретические основы и технологии открытого образования: материалы Всероссийской научно-методической конференции. – Липецк: ЛГТУ, 2004. – Ч. 2. – С. 106–113.
Башмаков А.И., Башмаков И.А. Разработка компьютерных учебников и обучающих систем. – М.: Информационно-издательский дом «Филинъ», 2003. – 616 с.
Оспенникова Е.В. Е-дидактика мультимедиа: проблемы и направления исследования // Вестн. Перм. гос. гуманит.-пед. ун-та. Сер.: Информационные компьютерные технологии в образовании. – 2005. – №1. – С. 16–30.
Чошанов М.А. E-дидактика: новый взгляд на теорию обучения в эпоху цифровых технологий // Образовательные технологии и общество. – 2013. – №3. – С. 684–694.
Фролов И.Н. E-didactics как теоретический базис электронного обучения // В мире научных открытий. – 2011. – Т. 14. – №2. – С. 135–142.
Гарцов А.Д., Гарцова Д.А. Электронная дидактика в обучении иностранным языкам // Полилингвиальность и транскультурные практики. – 2013. – №1. – С. 58–62.
Чиркова Л.Н., Борщик Л.Н. К вопросу о развитии дидактики в условиях электронного образования // Современные информационные технологии и ИТ-образование. – 2014. – №10. – С. 222–227.
Монахов В.М., Тихомиров С.А. Эволюция методической системы электронного обучения // Яросл. пед. вестн. – 2018. – №6. [Электронный ресурс]. URL: https:// cyberleninka.ru/ article/n/evolyutsiya-metodicheskoy-sistemy-elektronnogo-obucheniya (дата обращения: 08.01.2020)
Ковалев М.М. Образование для цифровой экономики // Цифровая трансформация. – 2018. – №1 (2). – С. 37–42.
Schleicher A. Education disrupted – education rebuilt: Some insights from PISA on the availability and use of digital tools for learnin // OECD Education and Skills Today [Electronic resource]. URL: https://oecdedutoday.com/coronavirus-education-digital-tools-for-learning (Date of access: 22.07.2020)
OECD. The state of school education. One year into the COVID pandemic. – 2021. [Electronic resource]. URL: https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/201dde84-en.pdf (Date of access: 22.07.2020)
Полат Е.С. К проблеме определения эффективности дистанционной формы обучения // Открытое образование. – 2005. – №3. – С. 71–77.
Король А. Дистанция в образовании: от методологии к практике // Наука и инновации. – 2020. – №6 (208). – С. 22–29.
Matthews D. How will technology reshape the university by 2030? [Electronic resource]. URL: https://www.timeshighereducation.com/features/how-will-technology-reshape-university-2030. (Date of access: 6.07.2020)
Матонин В.В. Тренды современного образования: геймификация // Вестн. Бурят. гос. ун-та.: Образование. Личность. Общество. – 2017. – №2. – С. 36–40.
Татаринов К.А. Мобильное обучение поколения «Z» // Балт. гуманит. журн. – 2019. – №2(27). – С. 103–105.
REFERENCES
Gosudarstvennaia programma «Cifrovoi Kazahstan» na 2018–2022 gody [State program “Digital Kazakhstan” for 2018–2022] [Electronic resource]. URL: https://digitalkz.kz/ [in Russian]
Ignatova N.Iu. Obrazovanie v cifrovuiu epohu: monografia [Education in the digital age: monograph] Nijniy Tagil: NTI (filial) UrFU, 2017. – 128 s. [in Russian]
Afanasieva G.A. Razvitie obrazovatelnogo processa v novoi cifrovoi srede [Development of the educational process in the new digital environment] // Ekologia urbanizirovannyh territoriy. – 2018. – №2. – S. 105–107. [in Russian]
Gambeeva Iu.N., Sorokina E.I. Cifrovaia transformacia sovremennogo obrazovatelnogo processa. [Digital transformation of the modern educational process] // Izvestia VGPU. Pedagogicheskie nauki. [Electronic resource]. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/tsifrovaya-transformatsiya-sovremennogo-obrazovatelnogo-protsessa/viewer (date of access: 03.03.2020). [in Russian]
Pozdniakov V.A., Shlyk V.V. Kompiuternaia didaktika [Computer didactics] // Teoreticheskie osnovy i tehnologii otkrytogo obrazovania. Materialy Vserossiskoi nauchno-metodicheskoi konferencii. – Lipeck: LGTU, 2004. – Ch. 2. – S. 106–113. [in Russian]
Bashmakov A.I., Bashmakov I.A. Razrabotka kompiuternyh uchebnikov i obuchaiushih sistem. [Development of computer textbooks and teaching systems]. – M.: Informacionno-izdatelskiy dom «Filin», 2003. – 616 s. [in Russian]
Ospennikova E.V. E-didaktika multimedia: problemy i napravlenia issledovania [E-didactics of multimedia: problems and directions of research] // Vestn. Perm. gos. gumanit.-ped. un-ta. Ser.: Informacionnye kompiuternye tehnologii v obrazovanii. – 2005. – №1. – S. 16–30. [in Russian]
Choshanov M.A. E-didaktika: novyi vzgliad na teoriu obuchenia v epohu cifrovyh tehnologiy [E-Didactics: A New Look at Learning Theory in the Digital Age] // Obrazovatelnye tehnologii i obshestvo. – 2013. – №3. – S. 684–694. [in Russian]
Frolov I.N. E-didactics kak teoreticheski bazis elektronnogo obuchenia [E-didactics as a theoretical basis for e-learning] // V mire nauchnyh otkryti. – 2011. – T. 14. – №2. – S. 135–142. [in Russian]
Garcov A.D., Garcova D.A. Elektronnaia didaktika v obuchenii inostrannym iazykam [Electronic didactics in teaching foreign languages] // Polilingvialnost i transkulturnye praktiki. – 2013. – №1. – S. 58–62. [in Russian]
Chirkova L.N., Borshik L.N. K voprosu o razvitii didaktiki v usloviah elektronnogo obrazovania [To the question of the development of didactics in the context of e-education] // Sovremennye informacionnye tehnologii i IT-obrazovanie. – 2014. – №10. – S. 222–227. [in Russian]
Monahov V.M., Tihomirov S.A. Evoliucia metodicheskoi sistemy elektronnogo obuchenia [Evolution of the methodological system of e-learning] // Iarosl. ped. vestn. – 2018. – №6. [Electronic resource] URL: https://cyberleninka.ru/article/n/evolyutsiya-metodicheskoy-sistemy-elektronnogo-obucheniya (date of access: 08.01.2020). [in Russian]
Kovalev M.M. Obrazovanie dlia cifrovoi ekonomiki [Education for the digital economy] // Cifrovaia transformacia. – 2018. – №1 (2). – S. 37–42. [in Russian]
Schleicher A. Education disrupted – education rebuilt: Some insights from PISA on the availability and use of digital tools for learning. OECD Education and Skills Today [Electronic resource]. URL: https://oecdedutoday.com/coronavirus-education-digital-tools-for-learning/ (date of access: 22.07.2020).
OECD. The state of school education. One year into the COVID pandemic. – 2021. [Electronic resource]. URL: https://www.oecd-ilibrary.org/docserver/201dde84-en.pdf (Date of access: 22.07.2020)
Polat E.S. K probleme opredelenia effektivnosti distancionnoi formy obuchenia [On the problem of determining the effectiveness of distance learning] // Otkrytoe obrazovanie. – 2005. – №3. – S. 71–77. [in Russian]
Korol A. Distancia v obrazovanii: ot metodologii k praktike [Distance in education: from methodology to practice] // Nauka i innovacii. – 2020. – №6 (208). – S. 22–29. [in Russian]
Matthews D. How will technology reshape the university by 2030? [Electronic resource]. – URL: https://www.timeshighereducation.com/features/how-will-technology-reshape-university-2030. (Date of access: 6.07.2020)
Matonin V.V. Trendy sovremennogo obrazovania: geimifikacia [Trends in modern education: gamification] // Vestn. Buriat. gos. un-ta.: Obrazovanie. Lichnost. Obshestvo. – 2017. – №2. – S. 36–40. [in Russian]
Tatarinov K.A. Mobilnoe obuchenie pokolenia «Z» [Mobile learning of generation Z] // Balt. gumanit. jurn. – 2019. – №2(27). – S. 103–105. [in Russian]
