САЯСИ ДИСКУРСТАҒЫ ФРАЗЕОЛОГИЗМДЕРДІҢ ҚОЛДАНЫСЫ
Кілт сөздер:
мәтін, саяси дискурс, фразеологизмдер, импликация, пресуппозиция, иллокативті сөйлеу актісі, репрезентативтер, директивалар, экспрессивтер.Аңдатпа
Мақалада мәтін және дискурс ұғымдарының өзара арақатынасы мен ерекшеліктері қарастырыла келіп, саяси дискурс мәселесі жан-жақты талданады. Саяси дискурс немесе саяси коммуникация институционалды ортада жүзеге асатыны сөзсіз. Тіл мен саясат – бір-бірімен тығыз байланысты құбылыс. Тіл тек қана қарым-қатынас жасау құралы ғана емес, белгілі бір саяси идеологияны қалыптастырудың, оны жүзеге асырудың құралы. Саяси дискурстың негізгі тірегі ретінде идеологияны ала отырып, саяси мәтіндерге тілдік талдау жасалады. Тілдік талдау негізіне саяси мәтіндердегі қоғамдық-саяси лексика мен фразеологиялық жүйе алынады. Фразеологизмдер саяси дискурсқа қажетті барлық сипаттамаларға ие, дәлірек айтқанда, белгілі бір ойды нақты, анық әрі экспрессивті түрде жеткізеді, саясаткер тарапынан қолданылған фразеологиялық бірліктер ақпаратты қабылдаушылардың санасында ұзағырақ сақталуына әсер етіп, сол арқылы өміршеңдік сипат алады, халыққа саясаткерді бір табан болса да жақындата түседі. Сонымен қатар саясат тілінің қоғаммен бірге үнемі даму үстінде болатындығы неофразеологиялық қолданыстардың пайда болуына әсер етеді. Кез келген тілдік бірліктің құрамы мен құрылымының жаңа болуы адамның қызығушылығын тудырады, сонымен адресаттың ой-санасына тиімді әсер етуге көмектеседі. Фразеологиялық жүйенің түрлі сөйлеу актілеріндегі, атап айтқанда, локативті, иллокативті және перлокативті сөйлеу актісіндегі қолданысы мен функционалды сипаты қарастырылып, нақты тілдік фактілер негізінде дәйектеледі
Әдебиеттер тізімі
Қалиев Ғ. Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі. – Алматы: «Сөздік-Словарь», 2005. – 439 б.
Карлинский А.Е. Методология и парадигмы современной лингвистики. – Алматы: КазУМОпМЯ, 2009. – 352 с. 3. Сулейменова Э.Д. Дискурс в дискурсе казахстанской лингвистики // Современные проблемы дискурса: теория и практика. Сб. науч. трудов Межд. научно-практ. конф. Центр-Азиатской Ассоц. по Деловому Общению и КазУМОМЯ им. Абылай хана. – Алматы, 2006. – С. 64.
Ахметжанова З.К. Коммуникативная тактика опоры на авторитет. Коммуникация и коммуникативные тактики // Сопоставительное языкознание: казахский и русский языки. – Алматы: КазУМОМЯ им. Абылай хана, 2005. – С. 381–384.
Жақсыбаева Ф.З. Газет мәтінінің прагматикалық функциясы (қазақ тілінде шығарылтын газет материалдары бойынша). – Фил. ғыл. канд. ... диссертациясы. – Алматы, 2000. – 21 б.
Чудинов А.П. Политическая лингвистика. – Москва: Флинта, 2006. – 254 с.
Ибраева Ж.Қ. Қазақстаның саяси дискурсындағы саясаткердің тілдік тұлғасы // Абай атындағы ҚазҰПУ Хабаршысы. – 2010. – №2(32). – Б. 437.
Уразбаев Қ.Б., Оразалиева Г.Е. Жүрек концептісінің қазақ, орыс, ағылшын тілдері дереккөздеріндегі бейнесі // Ясауи университетінің хабаршысы. – 2014. – №1. – Б. 28–31. 9. Голуб И.Б. Стилистика русского языка. – Москва: Айрис-пресс, 2014. – 448 с. 10. Алтунян А.Г. Анализ политических текстов. – Москва: Логос, 2010. – 384 с.
Ахатова Б.А. Коммуникативные технологии воздействия в политическом дискурсе // Вестник КазНУ. Серия филологическая. – 2005. – №7 (89). – С. 19–24.
Seiilbek S., Zhunissova M., Koshekova A., Kadyrov Z., Duisebekova Zh. Rhetoric as art of eloquence in the ancient greek culture // Bolivarian Republic of 176 Venezuela, University of Zulia, Experimental Faculty of Science, Journal Option. – Maracaibo, Venezuela, 2018. – Vol. 34, No. 85. – Р. 374–393.
Серль Дж., Остин Дж. Теория речевых актов. Новое в зарубежной лингвистике / Под редакцией Б.Ю Городецкого. – Москва: Прогресс, 1986. – 423 с.
