Қазақ тілі және араб әліпбиі
Кілт сөздер:
тіл, әліпби, түркология, қазақ тілі, арап әліпбиі, араб әріптері бар қазақ әліпбиі.Аңдатпа
Сөздегі дыбыстар жазбаша тілде көрсетілуі және сәйкесінше оқылуы үшін белгілі бір әріптермен белгіленуі керек. Тіл дыбыстары мәтінде белгілі графикалық әріптермен белгіленеді. Бірінен соң бірі орналасқан әріптер жинағы әліпби деп аталады. Әлемде әліпби жүйесінің белгілі бір саны бар. Тарихи факт ретінде фонологиялық өлшемдердің орнына көбінесе мәдени және діни факторлар рөл атқаратындықтан, кейбір әліпбилер мен оны қолданатын қоғамдардың тілдері арасында тепе-теңдік орнатылмай, орфографиялық мәселелер туындайды. Әліпби мәселесі соңғы кезде түркі әлемінде және түркологияда ең көп талқыланатын және әлі де күн тәртібінде тұрған мәселелердің бірі. Х ғасырдан бастап түрк халықтары арасында исламның тез таралуы араб жазуын барлық түркі елдерінің ортақ жазуына айналдырды.
Қазақ тілі түркі тілдерінің ішінде ең көп тараған тіл. Қазақ әліпбиінен бөлек емле
бойынша да көптеген зерттеулер жүргізілді. Осы орайда қазақ зиялысы А. Байтұрсыновтың
еңбегін мысалға келтіруге болады. Байтұрсыновтың Араб әріптері бар қазақ әліпбиін 1929
жылға дейін «төте жазу» деген атпен пайдаланды. Бүгінде бұл әліпбиді Қытайда тұратын
қазақтар пайдаланады. Бұл зерттеуде қазақтардың араб әліпбиін қолданған кезеңі, әліпбиге
байланысты туындаған маңызды мәселелер мен сұрақтар туралы сөз болады.
