Akseleu seydimbek’in eserlerinde milli imaj
22 44
Anahtar Kelimeler:
Milli Kimlik, Karakter, Etno-poetik, Düzyazı, Edebi İmaj, Etnografya, Anlatı Geleneği.Özet
Bu makalede Akseleu Seydimbek’in nesir eserleri ele alınmıştır. Yazar, tahkiye ve
hikâyelerinde doğada dolaşır, gördüklerini anlatır, halk arasında ağızdan ağıza aktarılan yurt ve
vatan tarihini ifade eder, geleneklere değinir, Kazak halkının yaşam tarzı ve adetleri hakkında bilgi
verir. Onun sanat eserleri vesilesiyle Kazak milletinin özünü derinden tanıma imkânına sahip
olunabilmektedir.
Söz konusu makalede Akseleu Seydimbek’in eserlerinde yer alan karakterlerin milli
kimlikleri öne çıkarılarak, yazarın milli imaj oluşturma yetisi ele alınmıştır. Yazar eserinde, Kazak
halkının avcılık, şahin ile avcılık, kuş beylik ve tahkiye sanatının teorisini şiirdeki görünüşüne
eleştirel bir gözle bakıp sanat eserlerinde göze çarpan hakiki Kazakça ifadelerin kullanılışı ile halk
kullanımlarını karşılaştırmıştır. Akseleu Seydimbek, hikâyelerinde tasvir ettiği sıradan bir insanın
psikolojisine bakarak onun iç dünyasını ve davranışlarını ortaya koymaya çalışmıştır. Makalede
milli dünya görüşü, zihniyet, karakter gibi konular ele alınmakta ve böylece yazarın düzyazısındaki
edebi imgelerin özellikleri hakkında sonuçlar ortaya çıkarılmaktadır. Eserin milli kimliğini ifade
eden etno-şiirsel niteliğine de dikkat çekilmiştir.
Bu konunun incelenmesi sırasında yorumlama, derleme, karşılaştırma ve yorumsal analiz
yöntemlerinden yararlanılmıştır. Akseleu Seydimbek’in nesir eserleri hakkında S. Qirabayev, S.
Aksunkaruly ve S. Kalibekova’nın görüşlerine de değinilmiştir
Referanslar
Қирабаев С. Менің Ақселеуім // Егемен Қазақстан. – 12 желтоқсан 2009. – Б. 5.
Сейдімбек А. Шығармалары: Алты томдық. Т.5. – Астана: Фолиант, 2010. – 880 б.
Сейдімбеков А. Тауға біткен жалбыз. – Алматы: Жалын, 1979. – 208 б.
Nabizâde N. Karabibik. [Электрондық ресурс]. URL:
https://kdm.anadolu.edu.tr/TurkKlasikleri/Karabibik.pdf (қаралған күні 15.01.2024)
Құнанбаев А. Өлеңдер. – Алматы: Мектеп, 1987. – 160 б.
Толыбаев Қ. Бабадан қалған бар байлық: этнографиялық-танымдық әңгімелер. – Алматы:
Қазақстан, 2000. – 256 б.
Сейдімбек А. Шығармалары: Алты томдық. Т.1. – Астана: Фолиант, 2010. – 784 б.
Қалибекова С. Хикаят жанрының психологиялық-көркемдік сипаты // Қарағанды
университетінің Хабаршысы. – Филология сериясы. – 2009. – № 4 (56). – Б. 118–123.
Алаштың Ақселеуі. – Астана: Фолиант, 2012. – 440 б.
Сейдімбек А. Аққыз. – Алматы: Атамұра, 2002. – 288 б.
Сыздыков С. А. Сейдімбек прозасындағы ұлттық-этнографиялық құндылықтардың көркемдік
қызметі. [Электрондық ресурс]. URL: https://kaznpu.kz/docs/docs/syzdykov.pdf (қаралған күні
01.24)
Абдрахманов С. Ақселеу // «Ақселеу Сейдімбек және ұлттың рухани құндылықтарын зерделеу:
таным, тағылым, тәжірибе» атты Халық-қ ғыл.-тәж. конф. материалдары. – Астана: Еуразия
университеті, 2022. – Б. 9–17.
Салғараұлы Қ. Ұлтжанды // Егемен Қазақстан. – 23 қазан 2002. – Б. 3.
Кекілбаев Ә. Талантты ұрпақтың тағылымды келбеті // Егемен Қазақстан. – 29 қараша 2002. –
Б. 5.
Qirabaev S. Menіn Aqseleuіm [My Aqseleu] // Egemen Qazaqstan. – 12 jeltoqsan 2009. – B. 5. [in
Kazakh]
Seidіmbek A. Shygarmalary: Alty tomdyq. T.5. [Works: in six volumes. Vol. 5]. – Astana: Foliant,
– 880 b. [in Kazakh]
Seidіmbekov A. Tauga bіtken jalbyz [Mountain mint]. – Almaty: Jalyn, 1979. – 208 b. [in Kazakh]
Nabizade N. Karabibik [Black Pepper]. [Electronic resource]. URL:
https://kdm.anadolu.edu.tr/TurkKlasikleri/Karabibik.pdf (date of access 15.01.2024) [in Turkish]
Qunanbaev A. Olender [Poems]. – Almaty: Mektep, 1987. – 160 b. [in Kazakh]
Tolybaev Q. Babadan qalgan bar bailyq: etnografialyq-tanymdyq angіmeler [All the wealth left by the
ancestors: ethnographic and educational stories]. – Almaty: Qazaqstan, 2000. – 256 b. [in Kazakh]
Seidіmbek A. Shygarmalary: Alty tomdyq. T.1 [Works: in six volumes. Vol. 1]. – Astana: Foliant,
– 784 b. [in Kazakh]
Qalibekova S. Hikaiat janrynyn psihologialyq-korkemdіk sipaty [The psychological and artistic nature
of the novel genre] // Qaragandy universitetіnіn Habarshysy. – Filologia seriasy. – 2009. – №4 (56). –
B. 118–123. [in Kazakh]
Alashtyn Aqseleuі [Akseleu of Alash]. – Astana: Foliant, 2012. – 440 b. [in Kazakh]
Seydіmbek A. Aqqyz [Aqqyz]. – Almaty: Atamura, 2002. – 288 b. [in Kazakh]
Syzdykov S. A.Seydіmbek prozasyndagy ulttyq-etnografialyq qundylyqtardyn korkemdіk qyzmetі
[Artistic activity of national and ethnographic values in the prose of A. Seydimbek]. [Electronic
resource]. URL: https://kaznpu.kz/docs/docs/syzdykov.pdf (date of access 24.09.2023) [in Kazakh]
Abdrahmanov S. Aqseleu [Aqseleu] // «Aqseleu Seydіmbek jane ulttyn ruhani qundylyqtaryn zerdeleu:
tanym, tagylym, tajіribe» atty Halyqaralyq gylymi-tajіribelіk konf. materialdary. – Astana: Eurazia
universitetі, 2022. – B. 9–17. [in Kazakh]
Salgarauly Q. Ultjandy [Patriotic] // Egemen Qazaqstan. – 23 qazan 2002. – B. 3. [in Kazakh]
Kekіlbaev A. Talantty urpaqtyn tagylymdy kelbetі [The instructive appearance of a talented generation]
// Egemen Qazaqstan. – 29 qarasha 2002. – B. 5. [in Kazakh]
