Корей, қазақ және ағылшын тілдеріндегі түстің семантикалық аспектісі
45 29
Кілт сөздер:
түс терминдері, семантика, түс символизмі, лингвистикалық мәдениет, түстік лингвистика.Аңдатпа
Аталмыш мақалада қазақ, кәріс және ағылшын тілдік мәдениеттеріндегі түртүс семантикасын зерттеу қарастырылған. Түс символдары мәдениетаралық қарымқатынаста маңызды орын алатындығы көрсетілді. Түстер өзіндік жүйесінде этномәдени
мазмұн мен контекс сақтайды. Олар бір уақытта мәдениеттің туындысы және мәдениеттердің
қалыптастырушы элементтері бола отырып, екі аспектіге кіретіндігі айқындалды. Түс
семантикасы – түстің өзіндік классификациясын көрсетеді. Зерттеуде үш тілдегі түс
семантикасына салыстырмалы талдау жасалынды.
Зерттеудің мақсаты – осы тілдердің әрқайсысында белгілі бір түстермен байланысты
негізгі семантикалық ассоциацияларды талдау, сонымен қатар түс ұғымдарын қабылдау мен
қолданудағы мәдени ерекшеліктерді анықтау.
Салыстырмалы лингвистика парадигмасындағы тілдің осы аспектісін зерттеудің
өзектілігі мәдениетаралық коммуникацияны дамыту мүдделерінен, тіл қызметінің
когнитивтік және прагматикалық факторларына қазіргі тіл ғылымына қызығушылықтың
артуына байланысты. Осы мақсатқа жету үшін тақырып бойынша әдебиеттерге шолу жасады
және тілдің түсіндірме сөздіктері мен фразеологиялық (идиоматикалық) қорларындағы
деректерге талдау жасалынды. Зерттеу нәтижелері лингвистерге, антропологтарға және
мәдениетаралық коммуникация мамандарына түсті қабылдаудағы мәдени
айырмашылықтарды және оның тіл мен мәдениеттегі рөлін жақсы түсінуге көмектеседі деп
тұжырымдалды.
Әдебиеттер тізімі
Алпатов В.М. Гипотеза лингвистической относительности. [Электронный ресурс]. – URL:
https://bigenc.ru/c/gipoteza-lingvisticheskoi-otnositel-nosti-12fc5f (дата обращения 04.04.2024)
Yang Min-ji. Turks and Color: Symbol of Five Bang Colors and Cultural Code // Turick economic belt.
– 2016. – №14. – P. 56–61.
Гёте И.-В. Учение о цвете // В кн.: Термины по цвету и не только. Книга 2. – М.: Репроцентр М,
– С. 159–216.
Berlin B., Key P. Basic Colour Terms: their Universality and Evolution. – Los Angeles: University of
California Press, 1969. – 178 p.
Фрумкина P.M. Цвет, смысл, сходство: аспекты психолингвистического анализа. – М.: Наука,
– 176 с.
Уфимцева А.А. Лексическое значение. Принцип семиологического описания лексики. – М.:
Наука, 1986. – 240 с.
Rosch E. The nature of mental codes for color categories // Journal of experimental psychology: Human
perception and performance. – 1975. – Vol. l. – P. 303–322.
Artjomova A., Leonovich O., Tomakhin G. A note on some English “colour” phrases // HMI. – 1998. –
№2. – C. 73–77.
Шхвацабая Т.И. Цветообозначения в языке и речи (на материале английского языка): Автореф.
… канд. филол. наук. – М., 1985. – 24 с.
Davies Ian R.L. A study of colour grouping in three languages: A test of the linguistic relativity
hypothesis // British Journal of Psychology. – 1998. – №89. – P. 433–452.
Bennett T.J.A. Aspects of English Colour Collocations and Idioms. – Heidelberg: C. Winter,
Universitätsverlag, 1988. – 125 р.
Белов А.И. Цветовые этноэйдемы как объект этнопсихолингвистики // В кн.:
Этнопсихолингвистика / Отв. ред. и авт. предисловия Ю.А. Сорокин. – М.: Наука, 1988. – С. 49–
Василевич А.П. Язык и культура: сопоставительный анализ группы слов-цветообозначений //
Этнопсихолингвистика. – М., 1988. – С. 58–64.
Кульпина В.Г. Лингвистика цвета: термины цвета в польском и русском языках. – М.:
Московский лицей, 2001. – 470 с.
Рахилина Е.В. Когнитивный анализ предметных имён: семантика и сочетаемость. – М.: Рус.
словари, 2000. – 415 с.
Серов Н.В. Светоцветовая терапия. Смысл и значение цвета. – СПб.: Речь, 2001. – 256 с.
Сорокин Ю.А., Морковина И.Ю. Текст и его национально-культурная специфика // В кн.: Текст
и перевод. – М.: Наука, 1988. – С. 76–84.
Тер-Минасова С.Г. Язык и межкультурная коммуникация. – М.: Слово/Slovo, 2000. – 264 с.
Кунин А.В. Англо-русский фразеологический словарь. – М.: Русский язык, 1986. – 1264 с.
Кубрякова Е.С., Демьянков В.З., Панкрац Ю.Г., Лузина Л.Г. Краткий словарь когнитивных
терминов. – М.: Филол. фак. МГУ, 1996. – 245 с.
A dictionary of American idioms: over 8000 idiomatic words and expressions / A.Makkai,
M.T.Boather, J.E.Gates. – Hauppauge, NY: Barron's Educational Series, Inc., 1995. – 458 p.
Fowler H.W. A Dictionary of Modern English Usage. – London, Oxford University Press, 1980. –
p.
Longman Dictionary of English Language and Culture. – Harlow (Essex) Longman, 1992. – 1528 p.
Alpatov V.M. Gipoteza lingvisticheskoi otnositelnosti [Hypothesis of linguistic relativity]. [Electronic
resource]. URL: https://bigenc.ru/c/gipoteza-lingvisticheskoi-otnositel-nosti-12fc5f (date of access
04.2024) [in Russian]
Yang Min-ji. Turks and Color: Symbol of Five Bang Colors and Cultural Code // Turick economic belt.
– 2016. – №14. – P. 56–61.
Giete I.-V. Uchenie o cvete // V kn.: Terminy po cvetu i ne tolko. Kniga 2. [Theory of color // In:
Terms on color and more. Book 2]. – M.: Reprocentr M, 2003. – S. 159–216. [in Russian]
Berlin B., Key P. Basic Colour Terms: their Universality and Evolution. – Los Angeles: University of
California Press, 1969. – 178 p.
Frumkina P.M. Cvet, smysl, shodstvo: aspekty psiholingvisticheskogo analiza [Colour, meaning,
similarity: aspects of psycholinguistic analysis]. – M.: Nauka, 1984. – 176 s. [in Russian]
Ufimceva A.A. Leksicheskoe znachenie. Princip semiologicheskogo opisania leksiki [Lexical meaning.
The principle of semiological description of vocabulary]. – M.: Nauka, 1986. – 240 s. [in Russian]
Rosch E. The nature of mental codes for color categories // Journal of experimental psychology: Human
perception and performance. – 1975. – Vol. l. – P. 303–322.
Artjomova A., Leonovich O., Tomakhin G. A note on some English “colour” phrases // HMI. – 1998. –
№2. – C. 73–77
Shhvacabaia T.I. Cvetooboznachenia v iazyke i rechi (na materiale angliyskogo iazyka): Avtoref. …
kand. filol. nauk [Colour designations in language and speech (based on the English language):
Abstract]. – M., 1985. – 24 s. [in Russian]
Davies Ian R.L. A study of colour grouping in three languages: A test of the linguistic relativity
hypothesis // British Journal of Psychology. – 1998. – №89. – P. 433–452.
Bennett T.J.A. Aspects of English Colour Collocations and Idioms. – Heidelberg: C. Winter,
Universitätsverlag, 1988. – 125 р.
Belov A.I. Cvetovye etnoeidemy kak obiekt etnopsiholingvistiki // V kn.: Etnopsiholingvistika [Color
ethnoeidemas as an object of ethnopsycholinguistics // In: Ethnopsycholinguistics] // Otv. red. i avt.
predislovia Iu.A. Sorokin. – M., 1988. – P. 49–58. [in Russian]
Vasilevich A.P. Iazyk i kultura: sopostavitelnyi analiz gruppy slov-cvetooboznacheniy //
Etnopsiholingvistika [Language and culture: comparative analysis of a group of color-designating words
// In: Ethnopsycholinguistics]. – M.: Nauka, 1988. – P. 58–64. [in Russian]
Kulpina V.G. Lingvistika cveta: terminy cveta v polskom i russkom iazykah [Linguistics of color: color
terms in Polish and Russian]. – M.: Moskovskiy licei, 2001. – 470 s. [in Russian]
Rahilina E.V. [Cognitive analysis of subject names: semantics and compatibility]. – M.: Rus. slovari,
– 415 s. [in Russian]
Serov N.V. Svetocvetovaia terapia. Smysl i znachenie cveta [Light and color therapy. The meaning and
significance of color]. – SPb.: Rech, 2001. – 256 s. [in Russian]
Sorokin Iu.A., Morkovich I.Iu. Tekst i ego nacionalno-kulturnaia specifika // V kn.: Tekst i perevod
[Text and its national-cultural specificity // In: Text and translation]. – M.: Nauka, 1988. – S. 76–84. [in
Russian]
Ter-Minasova S.G. Iazyk i mejkulturnaia kommunikacia [Language and intercultural communication]. –
M.: Slovo/Slovo, 2000. – 264 s. [in Russian]
Kunin A.V. Anglo-russkiy frazeologicheskiy slovar [English-Russian phraseological dictionary]. – M.:
Russkiy iazyk, 1986. – 1264 s. [in Russian]
Kubriakova E.S., Demiankov V.Z., Pankratc Iu.G., Luzina L.G. Kratkiy slovar kognitivnyh terminov
[Brief dictionary of cognitive terms]. – M.: Filol. fak. MGU, 1996. – 245 s. [in Russian]
Makkai A., Boather M.T., Gates J.E. A dictionary of American idioms. – NY: Hauppauge, Barron's
Educational Series, Inc., 1995. – 458 p.
Fowler H.W. A Dictionary of Modern English Usage. – London, Oxford University Press, 1980. –
p.
Longman Dictionary of English Language and Culture. – Harlow (Essex) Longman, 1992. – 1528 p.
