İbrahim Tırsî Divanı’nda Yemek Adlarına Ait Söz Varlığı Üzerine Bir Değerlendirme

Özet

Ġnsan doğasının en temel ihtiyaçlarından biri olan çevreyi ve varlığı anlamlandırma, beraberinde ad ve adlandırma geleneğini getirmiĢtir. YaĢamın sürebilmesi için ilk aĢamalardan biri olan beslenme çevresinde geliĢen adlandırmalar ise oldukça dikkat çekicidir. Var olanı adlandırmanın yanı sıra var olandan yapılanı da adlandırarak oluĢturulan yeme-içme alanındaki söz varlığı, yansıttığı kültürel ögeler açısından da oldukça zengin bir malzemeye sahiptir. Çünkü milletlerin gelenekleri, görenekleri, sosyal hayatları, üzerinde hüküm sürdükleri coğrafya kısacası tüm bu kültür ögeleri, yiyecek ve içecek adlarının oluĢturulmasında belirleyici bir rol oynamaktadır.
Bir milletin sosyal hayatına ait izlerin en kolay görülebildiği eserler arasında hiç Ģüphesiz ki edebî ürünler de yer almaktadır. Edebiyatımızda özellikle divan Ģairlerinin yaĢadıkları döneme ait hemen her konuda bilgiye yer verdikleri divanlar ise araĢtırmacılar için zengin bir inceleme alanıdır.
Bu çalıĢmada 18. yüzyıl divan Ģairlerinden biri olan Ġbrahim Tırsî‟nin Divanı‟nda yer alan “yemek adları”na ait söz varlığı incelenmiĢtir. ÇalıĢmanın malzemesini yalnızca yemek adları oluĢturmuĢ, genel kapsamda “yiyecek ve içecek adları” çalıĢmaya dahil edilmemiĢtir. Ġbrahim Tırsî Divanı‟nda yer alan toplam 55 adet farklı yemek adı; “çorbalar, et yemekleri, etli sebze yemekleri, sebze yemekleri, pilavlar, börekler, ekmek/çörek/pideler, turĢular, salatalar” olmak üzere 9 alt baĢlık altında tasnif edilmiĢ ve tasnif edilen yemek adlarına ait söz varlığının günümüzdeki kullanımına da değinilmiĢtir. Buradan hareketle Tırsî Divanı örnekleminde, divan geleneğinde yemek adlarına ait söz varlığının nasıl kullanıldığı tespit edilmeye çalıĢılmıĢtır.