TÜRK HALKLARINDAKI TABU SÖZLER VE YASAKLAR
Anahtar Kelimeler:
tabu, gelenek, sihir, adlandırma, yasak, terbiye, inançÖzet
Makalede "tabu" teriminin oluşumu, Türk halklarındaki tabunun çeşitli özellikleri mitsel, geleneksel, dini inanç ve adet açısından anlatılacaktır. Tabu kavramını ayrıntılı olarak inceleyen yabancı bilim adamları J.Fraser, A.A.Reformatsky, Pierre Giro, A.I.Ivanov, S.P.Nesterov, G.P.Snesarev'in görüşlerine dayanarak, onların tabu hakkındaki farklı bilimsel yaklaşımları incelenecektir. Bunun yanı sıra Türk halklarında yerleşen tabu kavramının inanç ve yasakla olan doğrudan ilişkisi açıklanacaktır. Ayrıca Türk halklarında yerleşik tabu biçimleri ile bu alandaki bilim adamlarının tabu ve yasak konusundaki araştırmalarına dayanarak, Türk halklarının gelenek ve dini inançlarıyla ilgili yerleşik tabu’nun benzerlikleri ve farklılıkları karşılaştırmalı olarak ele alınacaktadır. Bu anlamda tabu ve yasak sözcükleri birbiriyle ilişkili kavramlardır. Yasak, halkın terbiye, bir rol modeli ve danışmanlık örneği ve eğitim araçlarından biri. Tabu ise, adetlere ve dinsel inançlara dayalı bir kurallar bütünüdür. Dolayısıyla tabu ve yasak kavramları yüzyılların nesilden nesile aktarılan mirası, babadan oğula geçen bir rol modeldir. Araştırma sonucunda Kazak ve Türk halklarında bulunan ve bugüne kadar korunan yasak ve tabu türleri ile hayvan, bitki ve insan adlarıyla ilişkilendirilen tabu sözlerinin özellikleri ile yasak sözleri gruplandırılmıştır.
Referanslar
Абасилов А. Әлеуметтік лингвистика сөздігі. –Алматы: «Асыл кітап», 2016. –168 б.
Құрманбайұлы Ш., Исақова С., Мизамхан Б., Әлімбек Г., Мамырбекова Г., Боранбаев Д. Қазақ тілінің кірме сөздер сөздігі. –Алматы: «Ұлттық аударма бюросы», 2019. –596 б.
Savaş H. “Türk Efsanelerinde Karşılaşılan Tabuların Tasnifine Dair Bir Deneme”, Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 2017. cilt 2, sayı 4, s. 163–174,
Реформатский А.А. Введение в языковедение. –М., «Аспект Пресс», 2005. –536 с.
Словарь иностранных слов. –Москва: «Русский язык», 1979. –627 с.
Arslan Erol H. “Tabu ve Kelimelerin Anlam Alanlarına Etkisi”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı, sayı 2, 2002. s. 35–56. 2017.
Болғанбайұлы Ә., Қалиұлы Ғ. Қазіргі қазақ тілінің лексикологиясы мен фразеологиясы. Оқу құралы. –Алматы: «Санат», 1997. –256 б.
Жанұзақов Т. Қазақ тілінің сөздігі. –Алматы: «Дайк-Пресс» 1999. –776 б.
Оrozоbayev M., Moldalieva N. “Kırgızcadaki Kurt (Börü) ile İlgili Örtmece Kelimeler”, Насettepe Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları, sayı 32, 23–38 s. 2020.
Ұзақбаева С. Қазақ халық педагогикасы. –Алматы: «Глобус», 2013. –468 б.
Ахметов Ә. Түркі тіліндегі табу мен эвфемизмдер. –Астана: «Ғылым баспасы», 2015. –204 б.
Омарұлы Қ. Әке. –Алматы: «Балауса», 1994. –448 б.
Момышұлы Б. Ұшқан ұя. –Алматы: «Ата-мұра», 2003. –10 б.
Арғынбаев Х. Қазақтың отбасылық дәстүрлері . –Алматы: «Қайнар», 2005. –216 б.
Güngör A. “Tabu-Örtmece (Euphemizm) Sözler Üzerine”, Erzurum A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 2006. sayı 29, s. 73–74.
Türkeri Z. “Uygur Halk İnançları ve Yasak-Örtmece Üzerine”, Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 2019, cilt 3, sayı 2, s. 309–319
Killi Yılmaz G. “Saha Türkçesinde Ayı İle İlgili Örtmece Söz Varlığı”, Türkbilig, 2017, sayı 33, s. 25
Фромкин В., Родман Р., Хаймс Н. Тіл біліміне кіріспе. –Алматы: «Ұлттық аударма бюросы», 2018. –608 б.
Ахметов Ә. Түбі түркі өркениет. –Алматы: «Арыс», 2009. –344 б.
Кенжеахметұлы С. Ұлттық әдет-ғұрыптың беймәлім 220 түрі. –Алматы: «Санат», 1998. –256 б.
References
Abasılov A. Áleýmettіk lıngvıstıka sózdіgі. –Almaty: «Asyl kіtap», 2016. –168 b.
Qurmanbaıuly Sh., Isaqova S., Mızamhan B., Álіmbek G., Mamyrbekova G., Boranbaev D. Qazaq tіlіnіń kіrme sózder sózdіgі. –Almaty: «Ulttyq aýdarma bıýrosy», 2019. –596 b.
Savaş H. “Türk Efsanelerinde Karşılaşılan Tabuların Tasnifine Dair Bir Deneme”, Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 2017. cilt 2, sayı 4, s. 163–174,
Reformatskıı A.A. Vvedenıe v ıazykovedenıe. –M., «Aspekt Press», 2005. –536 s.
Slovar ınostrannyh slov. –Moskva: «Rýsskıı ıazyk», 1979. –627 s.
Arslan Erol H. “Tabu ve Kelimelerin Anlam Alanlarına Etkisi”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı, sayı 2, 2002. s. 35–56. 2017.
Bolǵanbaıuly Á., Qalıuly Ǵ. Qazіrgі qazaq tіlіnіń leksıkologııasy men frazeologııasy. Oqý quraly. –Almaty: «Sanat», 1997. –256 b.
Januzaqov T. Qazaq tіlіnіń sózdіgі. –Almaty: «Daık-Press» 1999. –776 b.
Orozobayev M., Moldalieva N. “Kırgızcadaki Kurt (Börü) ile İlgili Örtmece Kelimeler”, Nasettepe Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları, sayı 32, 23–38 s. 2020.
Uzaqbaeva S. Qazaq halyq pedagogıkasy. –Almaty: «Globýs», 2013. –468 b.
Ahmetov Á. Túrkі tіlіndegі tabý men evfemızmder. –Astana: «Ǵylym baspasy», 2015. –204 b.
Omaruly Q. Áke. –Almaty: «Balaýsa», 1994. –448 b.
Momyshuly B. Ushqan uıa. –Almaty: «Ata-mura», 2003. –10 b.
Arǵynbaev H. Qazaqtyń otbasylyq dástúrlerі . –Almaty: «Qaınar», 2005. –216 b.
Güngör A. “Tabu-Örtmece (Euphemizm) Sözler Üzerine”, Erzurum A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 2006. sayı 29, s. 73–74.
Türkeri Z. “Uygur Halk İnançları ve Yasak-Örtmece Üzerine”, Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 2019, cilt 3, sayı 2, s. 309–319
Killi Yılmaz G. “Saha Türkçesinde Ayı İle İlgili Örtmece Söz Varlığı”, Türkbilig, 2017, sayı 33, s. 25
Fromkın V., Rodman R., Haıms N. Tіl bіlіmіne kіrіspe. –Almaty: «Ulttyq aýdarma bıýrosy», 2018. –608 b.
Ahmetov Á. Túbі túrkі órkenıet. –Almaty: «Arys», 2009. –344 b.
Kenjeahmetuly S. Ulttyq ádet-ǵuryptyń beımálіm 220 túrі. –Almaty: «Sanat», 1998. –256 b.
