ABAY VE AHMET BAYTURSYNOV ARASINDAKİ İLİŞKİ
Anahtar Kelimeler:
Abay, Ahmet Baytursınov, bağlantı, I.A.Krılov, masal, şiir, ahlak, amaç, uyum.Özet
Makalede Abay ile Ahmet Baytursınov'un eserlerindeki münasebet (bağlantı) konusu ele alınıyor. Onları, akıl ve bilgi derinliği buluşturuyor, ülkenin derdiyle dertlenme ve insanları ideal insan olarak düzeltme fikri bir araya getiriyor. Ahmet Baytursınov, ilk Abay araştırmacısıdır. Onun Abay hakkında derin anlam taşıyan makalesi 1913'te yayınlanmıştır. Abay'ı ilk Kazak şairi olarak tanıyan, tanıtan ve değer veren kişi Ahmet Baytursınov'dur. Onun fikrine göre Abay, Kazak şiirini yücelten, itibarını yükselten bir şairdir. Abay'ın şiirlerinde derin düşünce, eleştiri ve bilgi, üçü de var. Abay, Kazak şiirinin biçimini geliştiren yenilikçi bir şairdir. Ve Ahmet Baytursınov'un yazdığı gibi, Abay her şeyin özünü ve önemini söyleyen ve dile getiren düşünür bir şairdir. Abay'ı çok iyi tanıyan ve onu örnek alan Ahmet Baytursınov, kendisi de üstat Abay gibi, düşünce adamı Abay gibi zirveye yükselmiştir. Kendi devrinin Abay’ı gibi milletin öğretmeni, ülkesinin asil bir vatandaşına dönüşmüştür. Bu, Ahmet Baytursınov'un Abay ile bağlantılı yönlerinden biridir.
Ahmet Baytursınov'un Abay ile münasebeti, eserlerinin içeriği, düşünce ve ülkü birliği ve ortaklığı vasıtasıyla ortaya çıkar. Öncelikle her iki şair de şiirlerinde olumsuz, hastalıklı nitelikleri sert bir şekilde ortaya koymuş ve eleştirmiştir. Asil insanın niteliklerini tasvir etmiştir. Her iki şairin de amacı manevi konuları dile getirerek halk arasında bilinci uyandırmaktır. Mekân ve zaman, mevcut sistem ve adet olmuş durum, iki şairin yaratıcı arayışlarını bir araya getirdi. Şiirler "Sekiz ayak", "Yığan-toplayan" şiirleri, iki şairdeki akıl ve amaç birliğinin en yüksek zirvesi, görkemli çözüm beraberliğinin yüce zirvesidir. Makale bu tür fikirler ele alınmaktadır.
Referanslar
Абайды оқы, таңырқа... (Құрастырған, алғы сөзі мен түсініктемелерін жазған – М.Мырзахметов, филология ғылымының докторы). Алматы: Ана тілі, 1993. –160 б.
Классикалық зерттеулер: Көп томдық. Т. 7. Мұқанов С. ХХ ғасырдағы қазақ әдебиеті. І бөлім (Ұлтшылдық, байшылдық дәуірі). –Алматы: Әдебиет әлемі, 2012. –420 б.
Дулатов М. Шығармалары: Өлеңдер, қара сөздер, көсемсөз. –Алматы: Жазушы, 1991. –384 б.
Кәсіби қазақ әдебиеттануының қалыптасуы (1900-1932). 64–167-б. –Қазақ әдебиеттану ғылымының тарихы. Екі томдық. 1-том. –Алматы: ҚазАқпарат, 2008. – 646 б.
Әбдиманұлы Ө. Ахмет Байтұрсынұлы: Зерттеу-эссе. –Алматы: Арда, 2007. –296 б.
20-30 жылдардағы қазақ әдебиеті. 1-кітап. –Алматы: Ғылым, 1997. –512 б.
Байтұрсынов А. Шығармалары: Өлеңдер, аудармалар, зерттеулер. –Алматы: Жазушы, 1989. –320 б.
Абай (Ибраһим Құнанбаев). Екі томдық шығармалар жинағы. 1-том. –Алматы: Жазушы, 1986. –304 б.
Әуезов М. Жиырма томдық шығармалар жинағы. ХХ том. Монография, мақалалар. –Алматы: Жазушы, 1985. –496 б.
Мырзахметов М. Мұхтар Әуезов және абайтану проблемалары. –Алматы: Ғылым, 1982. –296 б.
References
Abaıdy oqy, tańyrqa... (Qurastyrǵan, alǵy sózі men túsіnіktemelerіn jazǵan – M.Myrzahmetov, fılologııa ǵylymynyń doktory). Almaty: Ana tіlі, 1993. –160 b.
Klassıkalyq zertteýler: Kóp tomdyq. T. 7. Muqanov S. HH ǵasyrdaǵy qazaq ádebıetі. I bólіm (Ultshyldyq, baıshyldyq dáýіrі). –Almaty: Ádebıet álemі, 2012. –420 b.
Dýlatov M. Shyǵarmalary: Óleńder, qara sózder, kósemsóz. –Almaty: Jazýshy, 1991. –384 b.
Kásіbı qazaq ádebıettanýynyń qalyptasýy (1900-1932). 64–167-b. –Qazaq ádebıettaný ǵylymynyń tarıhy. Ekі tomdyq. 1-tom. –Almaty: QazAqparat, 2008. – 646 b.
Ábdımanuly Ó. Ahmet Baıtursynuly: Zertteý-esse. –Almaty: Arda, 2007. –296 b.
20-30 jyldardaǵy qazaq ádebıetі. 1-kіtap. –Almaty: Ǵylym, 1997. –512 b.
Baıtursynov A. Shyǵarmalary: Óleńder, aýdarmalar, zertteýler. –Almaty: Jazýshy, 1989. –320 b.
Abaı (Ibraһım Qunanbaev). Ekі tomdyq shyǵarmalar jınaǵy. 1-tom. –Almaty: Jazýshy, 1986. –304 b.
Áýezov M. Jıyrma tomdyq shyǵarmalar jınaǵy. HH tom. Monografııa, maqalalar. –Almaty: Jazýshy, 1985. –496 b.
Myrzahmetov M. Muhtar Áýezov jáne abaıtaný problemalary. –Almaty: Ǵylym, 1982. –296 b.
