«Диуани лұғат ат-Түрктегі» Құран аяттары және оның көне Құран аудармасындағы мағынасы
Кілт сөздер:
Түркі тілі, аят, Құран, сӛздік, Қарахан мемлекетіАңдатпа
Мақалада «Диуани лұғат ат-түрктегі» Құран аяттары қарастырылды. Кітапта Құран сүрелері мен аяттары тұтас күйінде кездеспеді. Тек аяттардан үзінділер бар екендігі анықталды. Аяттардан үзінділерді түркі тілінің ережелерін түсіндіретін кезде қолданған. Осы зерттеу барысында автордың Құран ілімдерінен де терең хабары бар екендігі кӛрінеді. Автордың түркілер арасында Құранды дауыстап оқитын кезде, ӛте сақ болып, әдептілікке назар аудару керектігін айтады. Ол араб тіліндегі кейбір аят сӛздері түркі тіліндегі ұятты сӛздер екендігін атап кӛрсетеді және араб тілінен хабары жоқ түркілер бұл сӛздерді тікелей қабылдаулары мүмкін екендігін ескертеді. Мақалада Құран аяттарынан келтірілген үзінділердің қай сүреден алынғандығы және қай аяттар екендігі анықталып, нӛмірлері кӛрсетілді. Аяттардың мағынасы кӛне Құран аудармасы және бүгінгі қазақ тіліндегі аудармасымен берілді.
Әдебиеттер тізімі
Боранбаева А. Ж. Парсы тілінің Қазақстанда ислам діні мен мәдениетінің таралуындағы тарихи рӛлі //ҚазҰУ ХАБАРШЫСЫ. – 2013. – С. 92.
Келімбетов, Н. Ежелгі әдеби жәдігерліктер. – Астана: Фолиант, 2004. – 480 б.
Құрманғали, Г. Әбдірәсілқызы, А. Қазақ әдебиетінің тарихы. Он томдық. 2-том. – Алматы: ҚАЗақпарат, 2006. – 526 б.
Сайпулла Моллақанағатұлы, Қарахан мемлекеті тұсындағы алғашқы Құран аудармасы // Bulletin of L.N. Gumilyov Eurasian National University №. – 2019. – Т. 2. – С. 127.
Қыдырәлі, Д., Үшенмез, Е., Моллақанағатұлы, С. Кӛне түркі тіліне аударылған алғашқы Құран (Х ғасыр. Факсимиле. Ыстамбұл ТИЕМ 73 нұсқасы). – Нұр-Сұлтан: Халықаралық Түркі академиясы, 2021. – 920 б.
Құран Кәрім, http://www.kuran.muftyat.kz, (21.06.2021).
Қашқари М. Түрік сӛздігі. 1-том/Аударған А. Егеубай. – Алматы: Арда+7, 2017. – 592 б.
Қашқари М. Түрік сӛздігі. 2-том/Аударған А. Егеубай. – Алматы: Арда+7, 2017. – 528 б.
Қашқари М. Түрік сӛздігі. 3-том/Аударған А. Егеубай. – Алматы: Арда+7, 2017. – 600 б. 10. Канашаева Г. А. The Written Works of Qarakhanid Period: Description of God //Journal of Oriental Studies. – 2020. – Т. 92. – №. 1. – С. 46-53. 11. Kosibayev M. Ethnolinguocultural Aspect in the Worldview of the Medieval Turks Conscious on the Basis of the ―Dîvânu Lugâti‘t Türk‖ //Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi. – №. 39. – С. 167-178.
References
Boranbaeva A. J. Parsı tiliniñ Qazaqstanda slam dini men mәden etiniñ taralwındağı tar x röli //QazUW XABARġISI. – 2013. – S. 92.
Kelimbetov, N. Ejelgi ädeb jädigerlikter. – Astana: Fol ant, 2004. – 480 b.
Qurmanğal , G. Äbdiräsilqızı, A. Qazaq ädeb etiniñ tar xı. On tomdıq. 2-tom. – Almatı: QAZaqparat, 2006. – 526 b.
Saipulla Mollakanagatuly, Qaraxan memleketi tusındağı alğaĢqı Quran awdarması // Bulletin of L.N. Gumilyov Eurasian National University №. – 2019. – T. 2. – S. 127.
Qıdıräli, D., ÜĢenmez, E., Mollaqanağatulı, S. Köne türki tiline awdarılğan alğaĢqı Quran (X ğasır. Faks m le. Istambul TÏEM 73 nusqası). – Nur-Sultan: Xalıqaralıq Türki akadem yası, 2021. – 920 b.
Quran Kärim, http://www.kuran.muftyat.kz, (21.06.2021).
QaĢqar M. Türik sözdigi. 1-tom/Awdarğan A. Egewbay. – Almatı: Arda+7, 2017. – 592 bet.
QaĢqar M. Türik sözdigi. 2-tom/Awdarğan A. Egewbay. – Almatı: Arda+7, 2017. – 528 b.
QaĢqar M. Türik sözdigi. 3-tom/Awdarğan A. Egewbay. – Almatı: Arda+7, 2017. – 600 b.
KanaĢaeva G. A. The Written Works of Qarakhanid Period: Description of God //Journal of Oriental Studies. – 2020. – T. 92. – №. 1. – S. 46-53.
Kosibayev M. Ethnolinguocultural Aspect in the Worldview of the Medieval Turks Conscious on the Basis of the ―Dîvânu Lugâti‘t Türk‖ //Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi. – №. 39. – S. 167-178.
