ЭЛЕКТРОЛИТ-ПЛАЗМАЛЫҚ ӨҢДЕУ ПРОЦЕСІНДЕ БУ-ГАЗ ҚАБЫҒЫНЫҢ ВОЛЬТ-АМПЕРЛІК ХАРАКТЕРИСТИКАСЫН МОДЕЛЬДЕУ
Кілт сөздер:
электролит-плазмалық өңдеу, бу-газ қабығы, модельдеу, электролит, глицирин, Maple.Аңдатпа
Электролиттік плазманы өңдеу (ЭПӨ) - плазма мен электролиттік ерітіндіні
қолдануға негізделген материалдардың бетін өңдеу әдісі. Бұл мақалада ЭПӨ-ның жұмыс
принципі, негізгі қолданбалары және ықтимал артықшылықтары талқыланады. ЭПӨ әдісі
өңделетін объектіні электролиттік ерітіндіге батыруды қамтиды, содан кейін ерітіндінің
ыдырауын және өңделетін материалдың бетінде плазмалық бұлттың пайда болуын
тудыратын электр тогы қолданылады. Плазманың және ерітіндінің химиялық белсенді
компоненттерінің әсері материалдың бетін өзгертуге, оның адгезиясы, беріктігі және
коррозияға төзімділігі сияқты қасиеттерін жақсартуға мүмкіндік береді. ЭПӨ әртүрлі
салаларда, соның ішінде металл өңдеуде, электроникада, медициналық жабдықтарда және
тамақ өңдеуде кеңінен қолданылады. Әдістің артықшылығына жоғары тиімділік, күрделі
пішіндер мен материалдарды өңдеу мүмкіндігі, сондай-ақ химиялық агрессивті заттарды
қолданудың болмауына байланысты экологиялық қауіпсіздік жатады. Плазманы
электролиттік өңдеу кең ауқымды әлеуетті қолданбалы материалдардың беттік
модификациясы саласындағы перспективті бағыт болып табылады. Жұмыста электролиттік
плазмалық өңдеу кезінде катодты қыздыру режимінде құрылымдық болаттардың жер бетіне
жақын аймағында бу-газ қабықшасының пайда болуының теориялық зерттеулері
қарастырылды. Тозуға, температураға және күшке жиі ұшырайтын бұйымдардың қажетті
механикалық қасиеттерін қамтамасыз ететін электролиттік-плазмалық шынықтыру
технологиясы зерттелді. Теориялық зерттеулердің нәтижелері бойынша катодты қыздыру
кезінде бу-газ қабықшасының түзілу моделін алу үшін кернеу мен ток тығыздығының
математикалық есептеулері жүргізіліп, тәуелділік графиктері тұрғызылды. Катодты қыздыру
кезінде бу-газ қабықшасының пайда болуының есептеулерін модельдеу Maple бағдарламасы
арқылы жүзеге асырылды.
Әдебиеттер тізімі
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Белкин П. Мир материалов и технологий // Техносфера. – 2011. – Vol. – 464. – P. 107.
Лазарев Д. Е. Математическое моделирование процессов в источнике питания для
электролитно-плазменной обработки //Вестник УГАТУ. – 2008. – P. 131.
Алексеев Ю. Г. Электролитно-плазменная обработка внутренних поверхностей трубчатых
изделий // Наука и техника. – 2016. – P. 61.
Попов А.И. Анализ тепловых явлений при струйной фокусированной электролитноплазменной обработке// Научно-технические ведомости СГУ. – 2016. – P. 141.
Володин А. Ю., Заруба Д. С., Величко Н. В. Способ электролитно-плазменной обработки
внутренних пространственно-сложных поверхностей различной кривизны корпусных деталей
центробежных насосов ЖРД // Решетневские чтения: материалы XХ Междунар. науч. конф. /
СибГАУ. Красноярск, 2016.
V.F. Besyasiychniy, B.M. Drapkin, M.A. Prokofiyev, M.V. Timofeev. Physics and chemistry of
material treatment. 6, 121—125 (2003).
A.D. Pogrebnyak, O.P. Kulmentiyeva and other. The Letters of Technical Physics Journal. 29 (8),
—15 (2003).
E.N. Kablov The aviation materials and technologies. 2, 7—17 (2012).
Aliakseyeu, Yu. Electrolyte-Plasma Treatment of Metal Materials Surfaces / Yu. Aliakseyeu, A.
Korolyov,
A. Bezyazychnaya // CO-MAT-TECH–2006: Proceeding of the Abstracts 14 International Scientific
Conference, Slovak University of Technology, 19–20 oct. 2006. Slovakia, Trnava. P. 6.
Plasma Electrolytic Polishing – an Overview of Applied Technologies and Current Challenges to
Extend the Polishable Material Range / K. Nestler [et al.] // Proceedings of the 18th CIRP Conference on
Electro Physical and Chemical Machining (ISEM XVIII), 8–22 Apr. 2016, Tokyo, Japan, Procedia CIRP 42
(2016). Р. 503–507.
Vacuum Deposited Polymer and DLC Multilayer Coatings on Austenitic Steel, Structure and
Tribotechnical Properties in Physiological Solution / V. P. Kazachenko [et al.] // International Conference on
Industrial Tribology. India: Bangalore, 2006. P. 55.
Особенности процессов размерной обработки металлических изделий электролитноплазменным методом / Ю. Г. Алексеев [и др.] // Литье и металлургия. 2005. № 4. С. 188–195.
Модель размерного съема материала при электролитно-плазменной обработке
цилиндрических поверхностей / Ю. Алексеев [и др.] // Наука и техника. 2012. № 3. С. 3–6.
Комбинированная технология изготовления гибких ультразвуковых концентраторовинструментов / Ю. Г. Алексеев [и др.]; под общ. ред. Б. М. Хрусталева. Минск: БНТУ, 2015. 203 с.
ISBN 978-985-550-702-5.
Электролитно-плазменная обработка внутренних поверхностей трубчатых изделий / Ю. Г.
Алексеев [и др.] // Наука и техника. 2016. Т. 15, № 1. С. 61–68. DOI: 10.21122/ 2227-1031-2016-15-1-
-68.
Smirnov A.A., Kusmanov S.A., Kusmanova, I.A., Belkin P.N. Effect of electrolyte depletion on
the characteristics of the anodic plasma electrolytic nitriding of a VT22 titanium alloy// Surface
Engineering and Applied Electrochemistry. –2017.–53.–413–418
Sherzod Kurbanbekov, Маzhyn Skakov, Michail Scheffler, Azret Naltaev. Changes of
Mechanical Properties of Steel 12Cr18Ni10Тi After Electrolytic-Plasma Cementation. –2013. –No601. –P.
–63.
Lou B.S., Lee J.W., Tseng C.M., Lin Y.Y., Yen C.A. Mechanical property and corrosion
resistance evaluation of AZ31 magnesium alloys by plasma electrolytic oxidation treatment: Effect of
MoS2 particle addition. // Surface and Coatings Technology. –2018. –No350. –813–822.
Суминов И.В., Белкин П. Н., Эпельфельд А.В., Людин В. Б. и др. Плазменно
электролитическое модифицирование поверхности металлов и сплавов. –М.:Техносфера. –2011.–No2.
–C. 512.
Погребняк А.Д., Тюрин Ю. Н., Бойко А. Г., Жадкевич М.Л., Калышканов М.К., Рузимов
Ш.М. Электролитно-плазменная обработка и нанесение покрытий на металлы и сплавы // Успехи
физики металлов. –2005.–Т. 6.–No4.–С. 273–344.
REFERENCES
Белкин П. Мир материалов и технологий // Техносфера. – 2011. – Vol. – 464. – P. 107.
Лазарев Д. Е. Математическое моделирование процессов в источнике питания для
электролитно-плазменной обработки //Вестник УГАТУ. – 2008. – P. 131.
Алексеев Ю. Г. Электролитно-плазменная обработка внутренних поверхностей трубчатых
изделий // Наука и техника. – 2016. – P. 61 4. Попов А.И. Анализ тепловых явлений при струйной фокусированной электролитноплазменной обработке// Научно-технические ведомости СГУ. – 2016. – P. 141.
Володин А. Ю., Заруба Д. С., Величко Н. В. Способ электролитно-плазменной обработки
внутренних пространственно-сложных поверхностей различной кривизны корпусных деталей
центробежных насосов ЖРД // Решетневские чтения: материалы XХ Междунар. науч. конф. /
СибГАУ. Красноярск, 2016.
V.F. Besyasiychniy, B.M. Drapkin, M.A. Prokofiyev, M.V. Timofeev. Physics and chemistry of
material treatment. 6, 121—125 (2003).
A.D. Pogrebnyak, O.P. Kulmentiyeva and other. The Letters of Technical Physics Journal. 29 (8),
—15 (2003).
E.N. Kablov The aviation materials and technologies. 2, 7—17 (2012).
Aliakseyeu, Yu. Electrolyte-Plasma Treatment of Metal Materials Surfaces / Yu. Aliakseyeu, A.
Korolyov,
A. Bezyazychnaya // CO-MAT-TECH–2006: Proceeding of the Abstracts 14 International Scientific
Conference, Slovak University of Technology, 19–20 oct. 2006. Slovakia, Trnava. P. 6.
Plasma Electrolytic Polishing – an Overview of Applied Technologies and Current Challenges to
Extend the Polishable Material Range / K. Nestler [et al.] // Proceedings of the 18th CIRP Conference on
Electro Physical and Chemical Machining (ISEM XVIII), 8–22 Apr. 2016, Tokyo, Japan, Procedia CIRP 42
(2016). Р. 503–507.
Vacuum Deposited Polymer and DLC Multilayer Coatings on Austenitic Steel, Structure and
Tribotechnical Properties in Physiological Solution / V. P. Kazachenko [et al.] // International Conference on
Industrial Tribology. India: Bangalore, 2006. P. 55.
Особенности процессов размерной обработки металлических изделий электролитноплазменным методом / Ю. Г. Алексеев [и др.] // Литье и металлургия. 2005. № 4. С. 188–195.
Модель размерного съема материала при электролитно-плазменной обработке
цилиндрических поверхностей / Ю. Алексеев [и др.] // Наука и техника. 2012. № 3. С. 3–6.
Комбинированная технология изготовления гибких ультразвуковых концентраторовинструментов / Ю. Г. Алексеев [и др.]; под общ. ред. Б. М. Хрусталева. Минск: БНТУ, 2015. 203 с.
ISBN 978-985-550-702-5.
Электролитно-плазменная обработка внутренних поверхностей трубчатых изделий / Ю. Г.
Алексеев [и др.] // Наука и техника. 2016. Т. 15, № 1. С. 61–68. DOI: 10.21122/ 2227-1031-2016-15-1-
-68.
Smirnov A.A., Kusmanov S.A., Kusmanova, I.A., Belkin P.N. Effect of electrolyte depletion on
the characteristics of the anodic plasma electrolytic nitriding of a VT22 titanium alloy// Surface
Engineering and Applied Electrochemistry. –2017.–53.–413–418
Sherzod Kurbanbekov, Маzhyn Skakov, Michail Scheffler, Azret Naltaev. Changes of
Mechanical Properties of Steel 12Cr18Ni10Тi After Electrolytic-Plasma Cementation. –2013. –No601. –P.
–63.
Lou B.S., Lee J.W., Tseng C.M., Lin Y.Y., Yen C.A. Mechanical property and corrosion
resistance evaluation of AZ31 magnesium alloys by plasma electrolytic oxidation treatment: Effect of
MoS2 particle addition. // Surface and Coatings Technology. –2018. –No350. –813–822.
Суминов И.В., Белкин П. Н., Эпельфельд А.В., Людин В. Б. и др. Плазменно
электролитическое модифицирование поверхности металлов и сплавов. –М.:Техносфера. –2011.–No2.
–C. 512.
Погребняк А.Д., Тюрин Ю. Н., Бойко А. Г., Жадкевич М.Л., Калышканов М.К., Рузимов
Ш.М. Электролитно-плазменная обработка и нанесение покрытий на металлы и сплавы // Успехи
физики металлов. –2005.–Т. 6.–No4.–С. 273–344
