Linguocognitive Analysis of the Concept of «Diligence/Laziness» in Kazakh Paremiology
Anahtar Kelimeler:
concept, cognitive linguistics, industriousness, laziness, proverbs-sayings, paremic units.Özet
The article examines the paremiological picture of the world based on the concepts of «diligence\\laziness». The concept defines the worldview of a certain people, notifies about the culture of an entire epoch. To define the concept, it is necessary to determine the features of the worldview and their relationship with objects, their activities and descriptions of national consciousness. The purpose of the article under study is to analyze the concepts of «diligence \\ laziness» in the manner of Kazakh proverbs and sayings and to define in them the national-cultural form and the cognitive part.
Speaking about national traditions and customs, the thinking of the Kazakh people, proverbs and sayings are of great importance, which summarize folk psychology with only one or two oral words, including the linguistic expression of the human soul – especially inherent in the Kazakh people, the teaching about different life moments.The purpose and idea of the article under study is to study the picture of the world in the concepts of «diligence \\ laziness» on the example of Kazakh proverbs and sayings. Proverbs and sayings of the Kazakh people are included in the national code of culture, and the study of proverbs and sayings of the Kazakh people of the concept of «diligence \\laziness», as well as the definition of the characteristics of the semantic volume, ethno-linguistic conceptual analysis and methods of associative experiment are used. The value of the article under study is to rid society of laziness by discovering the essence of linguistic units that idealize diligence to do work honestly and strengthen the idea of diligence.
Referanslar
Тұрманжанов Ө. Қазақтың мақал-мәтелдері. – Алматы: Раритет, 2004. – 440 б.
Байтұрсынов А. Тіл тағылымы. – Алматы: Ана тілі, 1992. – 449 б.
Әуезов М. Шығармаларының елу томдық толық жинағы. – Алматы: Дәуір. Жібек жолы, 2014. – 501 б.
Қайдар Ә. Ғылымдағы ғұмыр. Мақалалар, баяндамалар жинағы. – Алматы: «Сардар» баспа үйі, 2014. – 520 б.
Абай Құнанбайұлы. Өкінішті көп өмір кеткен өтіп... Өлеңдер, поэмалар, қара сөздер. – Алматы: Раритет, 2008. – 384 б.
Құдайбердіұлы Ш. Сыр сөз. – Алматы: Отбасы хрестоматиясы, 2021. – 256 б.
Елубай А.М., Алдабек Н.Ә. Түркі әлеміндегі «әйел» концептісін айшықтайтын мақал-мәтелдердің лингво-мәдени аспектісі // Ясауи университетінің хабаршысы. – 2022. –№3(125). – Б. 68–78.
Исаева Ж.И. Дүниенің паремиологиялық бейнесі (лингвомәдениеттанымдық аспект): филол. ғыл. канд. ... автореф. – Алматы, 2007. – 31 б.
Динаева Б.Б. Қазақ мақал-мәтелдерінің прагма-когнитивті аспектісі: монография. – Астана: Қазақ гуманитарлық заң университеті. 2013. – 162 б.
Қанапина С.Ғ. Қазақ тіліндегі мақал-мәтелдердің танымдық бейнелілігі (Ғ. Мұстафин, С. Мұқанов шығармалары негізінде): филол. ғыл. канд. ... автореф. – Алматы, 2006. – 31 б.
Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі / Жалпы редакциясын басқарған Т. Жанұзақов. – Алматы: Дайк-Пресс, 2008. – 965 б.
Сыздықова Р. Тілдік норма және оның қалыптануы (кодификациясы). – Алматы: Ел-шежіре, 2014. – 228 б.
Қалиев Ғ., Болғанбаев Ә. Қазіргі қазақ тілінің лексикологиясы мен фразеологиясы: оқулық. – Алматы: Сөздік-словарь, 2006. – 264 б.
Қасымова С. Сан компонентті мақал-мəтелдердің мағыналық сипаты // ҚазҰУ хабаршысы. Филология сериясы. – 2010. – №4-5(128-129). – Б. 83–87.
Рсалиева Ж.А. Ағылшын, орыс және қазақ тілдері паремиологиялық бірліктерінің семантиалық сипаттамасы («Еңбек – еңбегі жоқтық» тақырыптық тобының материалдары негізінде) // ҚазҰУ хабаршысы. Филология сериясы. – 2018. – №2(170). – Б. 127–136.
Қазиев Қ. Таңдамалы шығармалары. – Алматы: Айғаным, 2014. – 266 б.
REFERENCES
Turmanjanov O. Qazaqtyn maqal-matelderi [Kazakh proverbs and sayings]. – Almaty: Raritet, 2004. – 440 b. [in Kazakh]
Baitursynov A. Til tagylymy [Language lesson]. – Almaty: Ana tili, 1992. – 449 b. [in Kazakh]
Auezov M. Shygarmalarynyn elu tomdyq tolyq jinagy [A complete collection of his works in Fifty volumes]. – Almaty: Dauır. Jibek joly, 2014. – 501 b. [in Kazakh]
Qaidar A. Gylymdagy gumyr. Maqalalar, baiandamalar jinagy [Life in science. Collection of articles, reports]. – Almaty: «Sardar» baspa uii, 2014. – 520 b. [in Kazakh]
Abai Qunanbaiuly. Okinishi kop omir ketken otip... Olender, poemalar, qarasozder [It is a pity that many lives have passed... Poems, poems, obscenities]. – Almaty: Raritet, 2008. – 384 b. [in Kazakh]
Qudaiberdiuly Sh. Syr soz [Syr word]. – Almaty: Otbasy hrestomatiasy, 2021. – 256 b. [in Kazakh]
Elubai A.M., Aldabek N.A. Turki alemindegi «aiel» konseptisin aishyqtaityn maqal-matelderdin lingvo-madeni aspektisi [Linguistic and Cultural Aspects of Proverbs Reflecting the Concept «woman» in the Turkish World] // Iasaui universitetinin habarshysy. – 2022. – №3(125). – B. 68–78. [in Kazakh]
Isaeva J.I. Dunienin paremiologialyq beinesi [Paremiological picture of the world]: filol. gyl. kand. ... avtoref. – Almaty, 2007. – 31 b. [in Kazakh]
Dinaeva B.B. Qazaq maqal-matelderinin pragma-kognitivti aspektisi: monografiia. [Pragma-cognitive aspect of Kazakh Proverbs]. – Astana: Qazaq gumanitarlyq zan universiteti, 2013. – 162 b. [in Kazakh]
Qanapina S.G. Qazaq tilindegi maqal-matelderdin tanymdyq beineliligi» (G. Mustafin, S. Muqanov shigarmalary negizinde): filol. gyl. kand. ... avtoref. [Cognitive imagery of Proverbs and sayings in the Kazakh language (based on the works of G. Mustafin, S. Mukanov): abstract ... kand. philol. science]. – Almaty, 2006. – 31 b. [in Kazakh]
Qazaq tilinin tusindirme sozdigi. Jalpy redakciasyn basqargan T. Januzaqov [Explanatory Dictionary of the Kazakh language. The general editorial office was headed by T. Zhanuzakov]. – Almaty: Daik-Pres, 2008. – 965 b. [in Kazakh]
Syzdyqova R. Tildik norma jane onyn qalyptanuy (kodifikasiasy) [Language norm and its normalization (codification)]. – Almaty: «El-shejire», 2014. – 228 b. [in Kazakh]
Qaliev G,. Bolganbaev A. Qazirgi qazaq tilinin leksikologiasy men frazeologiasy [Lexicology and phraseology of modern Kazakh language]. – Almaty: Sozdik-slovar, 2006. – 264 b. [in Kazakh]
Qasymova S. San komponenttı maqal-matelderdin magynalyq sipaty [Semantic nature of Proverbs and sayings of the San component] // QazUU habarshysy. Filologia seriasy. – 2010. – №4-5(128-129). – B. 83-87. [in Kazakh]
Rsalieva J.A. Agylshyn, rus jane qazaq tilderi paremiologialyq birlikterinin semantialyq sipattamasy («Enbek – enbegi joqtyq» taqyryptyq tobynyn materialdary negizinde) [Semantic characteristics of paremiological units in English, Russian and Kazakh languages (on the material of the thematic group «Labour – idleness»)] // QazUU habarshysy. Filologia seriasy. – 2018. – №2(170). – B. 127-136. [in Kazakh]
Qaziev Q. Tandamaly shygarmalary [Selected works]. – Almaty: Aiganym, 2014. – 266 b. [in Kazakh]
