Орыс фольклоры мен постфольклорындағы қазына іздеу дәстүрлері және оны іздеушілер қызметі туралы негізгі мотивтер
Кілт сөздер:
іздеуші, Ұлы Отан соғысының артефактілері, қазына, қазына іздеуші, дәстүр, фольклор; фольклорлық мәтін.Аңдатпа
Мақала Ұлы Отан соғысының артефактілерін іздеушілер мен қазына іздеушілер туралы фольклорлық мәтіндерге тән ең танымал ұқсас мотивтерді салыстыруға арналған.
Фольклорлық мәтіндерде кездесетін қайтыс болған адамның қабірінен немесе қазба орнынан әкелінген заттар үшін берілетін жаза; қазынаның (елес) материалдық көрінісі; қазынаның (жауынгердің қалдықтары) орналасқан жерінің белгісі ретінде «кезбе шамдардың» пайда болуы; орман иесімен байланыс жасау; қайтыс болғандарды еске алу және қазына қамқоршысының көңілін өзіне қаратуға әрекеттену; қазыналардың ағаштармен байланысы мотивтері жан-жақты қарастырылады.
Мақалада зерттеушінің экспедициялар нәтижесінде жиналған жеке мұрағатынан алынған іздеу және сақтау ортасында танымал сюжеттері бар мәтіндер зерттелген.
Зерттеу шеңберінде сауалнама жүргізу және сұхбаттасу, ішінара қосылған бақылау әдістері (Вахта ескерткіштерінде) пайдаланылды. Мақала авторы іздестірушілерге арналған сауалнама құрастырып, бұл жеке тұлғалардың да, нақты топтардың да ерекшеліктерін, олардың дәстүрлерін, сенімдерін, ескі сөздерін, ырымдарын көрсететін көптеген мәтіндерді жазуға мүмкіндік берді. Сонымен қатар зерттеу нәтижелері бойынша хикаялар корпусы құрылды.
Әдебиеттер тізімі
Живица Е.Ю. Устная народная снотолковательная традиция (на материале рассказов о снах): Дис. … канд. филол. наук. – М.: МГУ им. М.В. Ломоносова, 2004. – 147 с.
Славянские древности. Этнолингвистический словарь: В 5 тт. / Под ред. Н.И. Толстого. – Т. 1-3. – М., 1995, 1999, 2004. – С. 593–594.
Котельникова Н.Е. Несказочная проза Муромского района // Живая старина. 2005. – № 2 (46). – С. 21–24.
Рыбушкин И.В. Финская война. Записки поисковика. М.: Издательский дом Академии Жуковского, 2019. – 120 с.
Криничная Н.А. Историко-этнографическая основа преданий о «зачарованных кладах» (по материалам русских северных преданий) // Советская этнография. 1977. – № 4. – С. 105–111.
Казакова Л.А. Предания о кладах (по материалам фольклорного архива ПсковГУ) [Электронный ресурс]. – 2013. – С. 74. – Режим доступа: http://pskgu.ru/projects/ pgu/storage/wg6110/wgpgu03/wgpgu03_08.pdf.
Добровольская В.Е. «Умереть сегодня – страшно, а когда-нибудь – ничего» (Знаки, предвестия и предчувствия смерти в традиционной культуре Центральной России) // Живая старина. – 2006. – № 2. – С. 30–33.
Ивакин А.Г. Поисковые рассказы [Электронный ресурс] // Я живу в ту войну. – Режим доступа: http://okopka.ru/i/iwakin_a_g/text_0040.shtml.
Георгиевский А. Клад по воззрениям простого народа // Олонецкие губернские ведомости. – 1900. – № 106. – С. 2.
Зеленин Д.К. Избранные труды. Очерки русской мифологии: Умершие неестественною смертью и русалки / Вступ. ст. Н. И. Толстого. – М.: Издательство «Индрик», 1995. – 477 с.
Фрейд З. Тотем и табу: Психология первобытной культуры и религии. – М.: Издательство: Эксмо-Пресс, 2018. – 224 с.
Пропп В.Я. Морфология сказки. – Л.: Academia, 1928. – 152 с.
