«Диуани хикмет» жинағының нұсқалары және олардың текстологиясы
Кілт сөздер:
Диуани хикмет, сопылық, мәтінтану, өлеңдер жинағы, қазақ поэзиясы, көшірмелер мен басылымдар, вариация.Аңдатпа
«Диуани хикмет» жинағының нұсқалары және олардың текстологиясы» атты ғылыми мақалада Қожа Ахмет Ясауидің «Диуани хикмет» деп аталатын хикметтер жинағының түрлі нұсқалары талданады, сонымен қатар мәтінтану мәселелері, мәтіндік вариация және оның уақыт бойынша эволюциясы қарастырылады. Зерттеу жинаққа тарихи шолу жасаудан, оның мәдени және әдеби мұрадағы маңызына тоқталудан басталады. Авторлар «Диуани хикметтің» әртүрлі нұсқаларын зерттеп, олардың арасындағы айырмашылықтар мен ұқсастықтарды анықтай отырып, егжей-тегжейлі мәтіндік талдау ұсынады.
Негізгі назар уақыт бойынша әртүрлі көшірушілер мен редакторлар енгізген мәтіннің вариацияларын анықтауға бағытталады. Авторлар бұл нұсқалардың қалыптасуына мәдени-тарихи контекстердің ықпалын, сонымен қатар мәтіндік әртүрлілікті анықтайтын түйінді тұстарды бөліп көрсетеді. Мақалада Қожа Ахмет Ясауидің сопылық поэзиясы мен философиясын жақсырақ түсіну үшін бұл зерттеудің маңыздылығы жөнінде де айтылған. Авторлар «Диуани хикметтің» мәтіндік талдау арқылы оның эволюциясын ашып қана қоймай, Қазақстандағы сопылық ілімнің тарихи-мәдени аспектілерін ашуға септігін тигізетінін алға тартады.
Осылайша, мақалада «Диуани хикмет» жинағының нұсқалары, оның текстологиясы және Қожа Ахмет Ясауидің рухани мұрасын қазіргі заманғы зерттеу контексінде түсінудегі маңызы туралы құнды көзқарас берілген.
Әдебиеттер тізімі
СПИСОК ИСПОЛЬЗОВАННОЙ ЛИТЕРАТУРЫ
Memmedova-Kekeç E. Ahmed Yesevı’nın yaşnamesınde «Bılge kışı» arketıpı // Milli Folklor. – 2017. – №3 (116). – P. 101–111. 2. Ченари А. Түркістанның пірі – Қожа Ахмет Иасауи / құраст. Т. Қыдыр. – Алматы: Лантар Трейд, 2018. – 179 б. 3. Қазақ совет энциклопедиясы / ред. М.Қ. Қаратаев. – Алматы: Қазақ совет энциклопедиясының бас редакциясы, 1977. – Т. 26. – 632 б. 4. Мұхамедханов Қ. Абай шығармашылығының текстологиясы жайында. – 2-бас. – Алматы: ТОО «Exlibns», 2010. – 164 б. 5. Сыздықова Р. Текстология мәселелері // Қазақ әдебиеті. – 1964, 27 наурыз. 6. Рейсер С.А. Палеография и текстология. – М.: Просвещение, 1970. – 336 с.
Ясауи Қ.А. Диуани хикмет (Даналық жолы) / ауд. С. Битенов. – Алматы: Сөздік-Словарь, 2004. – 196 б. 8. Иасауи А. Хикмет Хазірет Сұлтан Қожа Ахмет Иасауи / дайын. М. Жармұхамедұлы, М. Шафиғи, Ж. Кәриев. – Алматы: Жалын, 2002. – 272 б. 9. Қазыналы Оңтүстік / дайын. Қ. Тәжиев. – Алматы: Нұрлы Әлем, 2011. – Т. 21, кіт. 4. – 272 б. 10. Ясауи Қ.А. Диуани хикмет. Көкшетау нұсқасы / қаз. ауд. И. Нұрахметұлы. – Астана: Регис-СТ Полиграф, 2016. – 106 б. 11. Ясауи Қ.А. Диуани хикмет. – Астана: Фолиант, 2007. – 480 б. 12. Сыздықова Р. Көптомдық шығармалар жинағы. – Алматы: Ел-шежіре, 2014. – Т. 7. – 665 б. 13. Сүлейменова Ж.А., Қорғанбеков Б.С.«Диуани хикмет» жинағы және оның қазақ халқының ауыз әдебиетімен байланысы // Ясауи университетінің хабаршысы. – 2023. – №2(128). – Б. 114–124. https://doi.org/10.47526/2023-2/2664-0686.09 REFERENCES 1. Memmedova-Kekeç E. Ahmed Yesevı’nın yaşnamesınde «Bılge kışı» arketıpı [The «wise man» archetype in Ahmed Yassawi’s Yashnama] // Milli Folklor. – 2017. – №3 (116). – P. 101–111. [in Turkish] 2. Chenari A. Turkіstannyn pіrі – Qoja Ahmet Iasaui / qurast. T. Qydyr. – Almaty: Lantar Trade, 2018. – 179 b. [in Kazakh] 3. Qazaq sovet enciklopediasy / red. M.K. Qarataev. – Almaty: Qazaq sovet enciklopediasynyn bas redakciasy, 1977. – T. 26. – 632 b. [in Kazakh] 4. Muhamedhanov Q. Abai shygarmashylygynyn tekstologiasy jaiynda. – 2-bas. – Almaty: ТОО “Exlibns”, 2010. – 164 b. [in Kazakh] 5. Syzdyqova R. Tekstologia maselelerі // Qazaq adebietі. – 1964, 27 nauryz. [in Kazakh] 6. Reiser S.A. Paleografia i tekstologia. – M.: Prosveshenie, 1970. – 336 s. [in Russian]
Yasawi Q.A. Diuani hikmet (Danalyq joly) / aud. S. Bitenov. – Almaty: Sozdіk-Slovar, 2004. – 196 b. [in Kazakh] 8. Yasawi A. Hikmet Hazіret Sultan Qoja Ahmet Iasaui / daiyn. M. Jarmuhameduly, M. Shafigi, J. Kariev. – Almaty: Jalyn, 2002. – 272 b. [in Kazakh] 9. Qazynaly Ontustіk / daiyn. Q. Tajiev. – Almaty: Nurly Alem, 2011. – T. 21, kіt. 4. – 272 b. [in Kazakh] 10. Yasawi Q.A. Diuani hikmet. Kokshetau nusqasy / qaz. aud. I. Nurahmetuly. – Astana: Regis ST Poligraf, 2016. – 106 b. [in Kazakh] 11. Yasawi Q.A. Diuani hikmet. – Astana: Foliant, 2007. – 480 b. [in Kazakh] 12. Syzdyqova R. Koptomdyq shygarmalar jinagy. – Almaty: El-shejіre, 2014. – T. 7. – 665 b. [in Kazakh] 13. Suleimenova J.A., Qorganbekov B.S. «Diuani hikmet» jinagy jane onyn qazaq halqynyn auyz adebietіmen bailanysy [The Diwani Hikmet Collection and Its Relation to the Kazakh People Oral Literature] // Iasaui universitetіnіn habarshysy. – 2023. – №2(128). – B.114–124. https://doi.org/10.47526/2023-2/2664-0686.09 [in Kazakh]
