У. Шекспирдің 127–154 сонеттерінің аудармаларындағы түстер лексикасына салыстырмалы талдау
Кілт сөздер:
сонеттер аудармасы, жанама аударма, түстердің аудармасы, күрделі түстерді интерпретациялау, Шекспирдің түстер палитрасы.Аңдатпа
Уильям Шекспир сонеттерінің толық түрде барлығын қазақшалаған ақын –
Хамит Ерғалиев. Ол өзінің аударма жұмысы барысында орыс тіліндегі Самуил Маршак
тәржімелеген сонеттердің нұсқасына жүгінген.
Ұсынылған мақалада У. Шекспирдің 127–154 сонеттерінде пайдаланған түстер
талданады. Ақынның әр түсті қолданған сонеттерінен үзінді беріліп, олардың мәні мен
жиілігі анықталып, зерттеуде көрсетіледі. Түпнұсқа үзінділері Самуил Маршак және Хамит
Ерғалиев нұсқаларымен салыстырылып сараланады.
Бұл зерттеудің мақсаты – У. Шекспир сонеттеріндегі түстердің қолданысын барлық үш
нұсқаларында да егжей-тегжейлі талдау. Мақала нұсқалар арасындағы айырмашылықтар мен
ұқсастықтарды, сондай-ақ әр жазушының ерекшеліктерін анықтауға бағытталған. Бұл
ғылыми жұмыстың идеясы – сонеттердің үш нұсқасындағы түстер қолданысын салыстыру,
ең жиі кездесетін түсті дәйектеу, түстердің Самуил Маршак және Хамит Ерғалиев
нұсқаларында қолдану жиілігін көрсету. Ұсынылған жұмыстың ғылыми маңыздылығы
Х. Ерғалиев аудармасындағы сонеттердің дәл осы бағытта жеткіліксіз зерттелуінде.
Зерттеудің практикалық маңыздылығы ұсынылған деректердің студенттер, магистранттар
және докторанттардың ғылыми-зерттеу жұмыстарына пайдалы болуымен айқындалады.
Зерттеу барысында талдау және синтез әдістері кеңінен қолданылды. Сұрыптау әдісі
зерттеуді жүйелеуде тиімді болды. Салыстырмалы әдіс бұл зерттеуде іргелі болып, маңызды
нәтижелерге әкелді. Көрсетілген әдістер сонеттердің түпнұсқасы мен оның С. Маршак
аударған орыс тіліндегі және Х. Ерғалиев аударған қазақ тіліндегі нұсқаларының арасында
түстерді қолдануда әртүрлі айырмашылықтардың бар екендігі туралы қорытынды жасауға
мүмкіндік берді. Берілген мақала сонеттердің аударма нұсқаларын талдау бойынша болашақ
зерттеулерге бағыт бере алады.
Әдебиеттер тізімі
Cirlot J.E. A Dictionary of Symbols. Second Edition. – London: Routledge, 2001. – 507 p.
Jacobi J. The Psychology of C.G. Jung. – London: Routledge, 1942. – 204 p.
Никатуева А.М. Цветообозначения и их символика в даргинском и английском языках //
Актуальные проблемы изучения кавказских языков: материалы Международной научнопрактической конференции. – Махачкала: Издательство ДГУ, 2017. – C. 153–154.
Розина Р.И. Вильям Шекспир, русский поэт: трансформации текста сонетов Шекспира в
переводах С.Я. Маршака // Труды Института русского языка им. В.В. Виноградова. – М.:
Институт русского языка им. В.В. Виноградова РАН, 2023. – C. 109–120.
Джгубурия К.К. Особенности семантики прилагательных цвета в русской и английской языковой
картине мира: проблема перевода // Litera. – 2023. – №1. – С. 96–104. DOI: 10.25136/2409-
2023.1.37052
Swartz D. The Black and the Beautiful: From the Song of Songs to Shakespeare’s Sonnets // Translation
Matters. – 2020. – №2(1). – P. 84–97. DOI: https://doi.org/10.21747/21844585/tm2_1a6
Аникст А.А. Творчество Шекспира. – М.: Издательство художественной литературы, 1963. – 615 c.
Shakespeare’s Sonnets / Edited by K. Duncan-Jones. – London: Bloomsbury Academic, 2010. – 512 p.
Шекспир У. Отелло. Асауға тұсау. Гамлет. Ромео мен Джульетта. Король Лир. Сонеттер / ауд.
Әуезов М., Кекілбаев Ә., Ерғалиев Х. – Астана: Аударма, 2004. – 688 б.
Шекспир У. Полное собрание сочинений в восьми томах. – Т. 8. – М.: Искусство, 1960. – 631 с.
Janziz A.M. A study of colour words in Shakespeare’s works. [Electronic resource]. URL:
https://etheses.whiterose.ac.uk/14443/1/266836.pdf (date of access 15.08.2023)
Михалева Е.С. Цвет как ключевой элемент, участвующий в создании образа страха в рассказах
Амброза Бирса // Вестник Московского государственного областного университета. Серия:
Русская филология. – 2018. – №1. – С. 84–93. DOI: 10.18384/2310-7278-2018-1-84-93
Cirlot J.E. A Dictionary of Symbols. Second Edition. – London: Routledge, 2001. – 507 p.
Jacobi J. The Psychology of C.G. Jung. – London: Routledge, 1942. – 204 p.
Nikatueva A.M. Cvetooboznachenia i ih simvolika v darginskom i angliskom iazykah [History of the
study of the vocabulary of colors in Dargin and English] // Aktualnye problemy izuchenia kavkazskih
iazykov: materialy Mejdunarodnoi nauchno-prakticheskoi konferencii. – Mahachkala: Izdatelstvo DGU,
– S. 153–154. [in Russian]
Rozina R.I. Viliam Shekspir, russki poet: transformacii teksta sonetov Shekspira v perevodah
S.Ia. Marshaka [William Shakespeare, the Russian poet: transformations of the text of Shakespeare’s
sonnets in S.Ya. Marshak’s translations] // Trudy Instituta russkogo iazyka im. V.V. Vinogradova. – M.:
Institut russkogo iazyka im. V.V. Vinogradova RAN, 2023. – S. 109–120. [in Russian]
Djguburia K.K. Osobennosti semantiki prilagatelnyh cveta v russkoi i angliskoi iazykovoj kartine mira:
problema perevoda [Features of the semantics of adjectives of color in the Russian and English
language picture of the world: the problem of translation] // Litera. – 2023. – №1. – S. 96–104. DOI:
25136/2409-8698.2023.1.37052 [in Russian]
Swartz D. The Black and the Beautiful: From the Song of Songs to Shakespeare’s Sonnets // Translation
Matters. – 2020. – №2(1). – P. 84–97. DOI: https://doi.org/10.21747/21844585/tm2_1a6
Anikst A.A. Tvorchestvo Shekspira [Shakespeare's work]. – M.: Izdatelstvo hudojestvennoi literatury,
– 615 s. [in Russian]
Shakespeare’s Sonnets / Edited by K. Duncan-Jones. – London: Bloomsbury Academic, 2010. – 512 p.
Shekspir U. Otello. Asauga tusau. Gamlet. Romeo men Juletta. Korol Lir. Sonetter [William
Shakespeare. Othello. The Taming of the Shrew. Hamlet. Romeo and Juliet. King Lear. Sonnets] / aud.
Auezov M., Kekilbaev A., Ergaliev H. – Astana: Audarma, 2004. – 688 b. [in Kazakh]
Shekspir U. Polnoe sobranie sochineni v vosmi tomah [Complete works in eight volumes]. – T. 8. – M.:
Iskusstvo, 1960. – 631 s. [in Russian]
Janziz A.M. A study of colour words in Shakespeare’s works. [Electronic resource]. URL:
https://etheses.whiterose.ac.uk/14443/1/266836.pdf (date of access 15.08.2023)
Mihaleva E.S. Cvet kak kliuchevoi element, uchastvuiushi v sozdanii obraza straha v rasskazah
Ambroza Birsa [Color as a key element involved in creating the image of fear in the stories of Ambrose
Bierce] // Vestnik Moskovskogo gosudarstvennogo oblastnogo universiteta. Seria: Russkaia filologia. –
– №1. – S. 84–93. DOI: 10.18384/2310-7278-2018-1-84-93 [in Russian]
