ОҚЫТУ ПРОЦЕСІНДЕ TULIPA ТҰҚЫМДАС ӨСІМДІКТЕРДІ МИКРОКЛОНДЫ КӨБЕЙТУ ӘДІСІН ҚОЛДАНУ
Кілт сөздер:
Tulipa тұқымдас, Мурасига-Скуга қоректік ортасы, микроклонды көбейту, эксплант, in vitro, вируссыз материал, фитогормон, органогенез.Аңдатпа
Мақалада білім беру үдерісінде, сондай-ақ, білім алушылардың ғылыми-зерттеу жұмысы барысында іскерлігін арттыру мақсаты, ұйымдастырушылық-педагогикалық шарты, бағдарламалық-әдістемелік қамтамасыз етілуі қарастырылады.
Қазіргі уақытта көптеген өсімдіктерді көбейту жұмыстарының тиімділігін арттыру үшін заманауи биотехнологиялық әдістер қолданылады. Зерттеуде «Tulipa» тұқымдас «Геснер» сұрыпына жататын ұрықтарды зертханалық жағдайда микроклонды көбейту әдісімен көбейту жұмыстары жасалып, жоғары оқу орнында оқу-әдістеме үдерісінің жүзеге асырылуы қолға алынды.
Мақала жазу барысында шетелдік ғалымдардың аталмыш тақырып аясында жазған еңбектері пайдаланылды. Зертханалық сабақтарда тұқымның морфогенетикалық әлеуеті зерттелді. Білім алушылардың білім деңгейін анықтау үшін эмпирикалық әдіс ретінде сауалнама қолданылды. Таңдалынып алынған тұқымды залалсыздандыру барысында бірнеше стерилизатордың көмегімен өңдеп, тұқымның өсуіне оң әсер етуші стерилизатор таңдалынып алынды. Жаңа өсіндінің қарқынды дамуы үшін қоректік ортаға фитогормондар енгізілді, олардың микропиязшық қабықшаларға бөлінуге әсері мен дамуы, микроөркеннің тамыр түзілу қабілеті зерттелді.
Зерттеу нәтижесінде «Tulipa» тұқымдас «Геснер» сұрыпының көбею технологиясының тиімді жолдары оқу үдерісіне зертханалық сабақ ретінде ұсынылады. Бәсекеге қабілетті білім, білік, дағдысы қалыптасқан, биология саласының мамандарын даярлауда және оқытушыларға зертханалық тәжірибе ретінде ғылыми бағдар бере алады.
Әдебиеттер тізімі
Tkachenko O.V., Evseeva N.V., Bolikova N.V., Lobachev Y.V., Shchyogolev S.Y., Improved potato microclonal reproduction with the plant growth promoting rhizobacteria Azospirillum // Agronomy for Sustainable Development. – 2015. – Vol. 35. – №3. – P.1167–1174. 2. Jeong Y., Lee H.Y., Kim S.W., Noh Y.S., Seo P.J. Optimization of protoplast regeneration in the model plant Arabidopsis thaliana // Plant Methods. – 2021. – Vol. 17. – №1. – P. 21.
Benson E.E. Plant Conservation Biotechnology. E.E. – London, Philadelphia, PA: Taylor & Francis, 2002. – 309 p.
Баранова М.В. Луковичные растения семейства Лилейных (география, биоморфологический анализ, выращивание). – СПб.: Наука, 1999. – 229 с.
Бочанцева З.П. Тюльпаны: морфология, цитология и биология. – Ташкент: Изд.-во АН УзССР, 1962. – 408 с.
Мищенко П.И. Дикие виды Tulipa (тюльпан) и Scilla Кавказа, Крыма и Средней Азии как материал для культуры // Труды бюро по прикладной ботанике. – 1912. – С. 1–23.
Силина З.М. Род Tulipa // Декоративные травянистые растения для открытого грунта СССР. – 1977. – № 2. – С. 221–317.
Здруйковская-Рихтер А.И. Культура изолированных зародышей, семяпочек и семян различных плодовых растений и аспекты ее применения в прикладных целях // Сельскохозяйственная биология. АН СССР. – 1985. – №3. – С. 56–67.
Оразбаева Г.К., Хасанов В.Т., Искаков А.Р., Швидченко В.К. Клональное размножение растений черной смородины (ribes nigrum I.) In vitro // Вестник науки КазАТУ им. С.Сейфуллина. – 2012. – №1 (72). – C. 115–124.
Шевелуха В.С., Калашникова Е.А., Дегтярев С.В. Сельскохозяйственная биотехнология. – Москва: Высшая школа, 2003. – №2. – 496 с.
Ахметова А.Ш., Байбурина Р.К., Миронова Л.Н. Влияние регуляторов роста на регенерационную способность тканей органов Тюльпана в культуре // Агрохимия. – 2010. – №7. – С. 33–40.
