ХАЛЫҚ ЕМШІЛІГІНІҢ ҚАЗАҚ ЖӘНЕ ТҮРІК ХАЛЫҚ АУЫЗ ӘДЕБИЕТІНДЕГІ КӨРІНІСІ
Кілт сөздер:
халық ауыз әдебиеті, халық емшілігі, емдеу әдісі, дәстүрлі медицина, жыр-аңыздар.Аңдатпа
Халық ауыз әдебиетінің зерттеу нысандарының бірі халық емшілігі болып саналады. Халық емшілігінің тарихын, зерттелуін, ғылымдағы орнын белгілеудің маңызы зор. Қазақ фольклортану ғылымында түрлі аттармен танылған халық емшілігінің түп-тамыры Исламнан бұрынғы түркі наным-сенім жүйесінен бастау алады. Қазақ дәстүрлі халық емшілігінің түп-тамырында Көк Тәңірлік, шамандық/бақсылық сенімдер жатыр. Күнделікті тұрмыс-тіршілігімізде айтарлықтай маңызды рөл атқаратын халық емшілігінің түркі әлемінде кең қанат жайғаны соншалық, өмірдің кез келген саласынан өзіне орын таба білген. Зерттеудің мақсаты – қазақ және түрік ғалымдарының қазақ халық емшілігіне қатысты түрлі талдаулары, ой-пікірлері және анықтамаларын нақтылау. Ғасырлар бойы жинақталған ауыз әдебиеті туындыларында ата-бабаларымыздың қаншама ғасырлар бұрынғы тұрмыс-тіршілігін, салт-дәстүрлерін, салауатты өмір салтын ұстануға қатысты ой-толғамдары мен тәжірибелерін де кездестіруге болатынын зерттеушілердің пікірлері арқылы дәлелдеу. Мақалада қазақ және түрік халық ауыз әдебиетінде халық емшілігі ұғымының әр түрлі аталуы, анықтамасы, халық ауыз әдебиетіміздің баға жетпес інжу-маржаны саналатын Қорқыт Ата кітабындағы халық емшілігі
Әдебиеттер тізімі
Recep Tek. Sağaltma ocaklarinin ti̇poloji̇si̇ üzeri̇ne bi̇r deneme: kayseri̇ örneği̇ // Avrasya Uluslararasi Araştirmalar Dergisi. Aralik 2019. Cilt: 7. Sayi: 20. Sayfa: 154–177.
Boratav, Pertev Naili. Soruda Türk Folkloru. – İstanbul: Gerçek Yayinevi, 1984.
Örnek, Sedat Veyis. Soruda İlkellerde Din, Büyü, Sanat, Efsane. – İstanbul: Gerçek Yayinevi, 1973. – 160 s.
Acipayamli, Orhan. “Türkiye Yağmur Duasinda “Taş” ve “Kuru Kafa” Motifleri // Antropoloji Dergisi. – 1978. – №8. – S. 11–19. 5. Hüseyin Рolat. Halk heki̇mli̇ği̇ ve tamamlayici alternati̇f tip üzeri̇ne bi̇r değerlendi̇rme // Toplum ve heki̇m. Ocak-Şubat 2017. Cilt: 32. Sayi: 1.
Yoder, Daphne. Halk Tibbi ve Modern Tip / çev.: Sibel Yoğurtçuoğlu ve Ayfer Gülüm. – Ankara: Geleneksel Yayincilik, 2009. – 200 s.
Алдашев A., Әлімханов Ж. Қазақтың халық медицинасының құпиясы. – Алматы: Қазақстан, 1992. – 86 б.
Әбілқасымов Б. Телқоңыр. – Алматы: Атамұра, 1993. – 158 б.
Шүлембаев К. Тәуіпшілік деген не? – Алматы: Қазақстан, 1978. – 156 б.
Rivers, Willam H.R. Tip, Büyü ve Din / çev. İ. Enis Köksaldi. – İstanbul: Epsilon Yayinevi, 2004. – 160 б. 11. Масатташ Адем. Dîvânu lugâti̇’t-türk’te halk heki̇mli̇ği̇ büyüsel ve rasyonel tedavi̇ yöntemleri̇ // Uluslararasi Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi. Sayi: 9/4 2020. S. 1348-1358. 12. Қорқыт ата кітабы / Ауд.: Ә. Қоңыратбаев, Б. Ысқақов. – Алматы: Жазушы, 1994. – 130 б. 13. Қондыбай С. Арғықазақ мифологиясы. – Алматы: Дайк-Пресс, 2004. – 488 б.
Nurcekeyev B. Bir Pişmanlik, Bir Ümit / çev. E. Kaljanova. – Ankara: Bengü Basimevi, 1985. – 396 б.
Кішібеков Д. Қазақ менталитеті: кеше, бүгін, ертең. – Алматы: Ғылым, 1999. – 200 б.
Радлов В. Образцы народной литературы тюркских племен, живущих в Южной Сибири и Джунгарской степи. – Санкт-Петербург, 1885. – 144 б. [Электронды ресурс]. URL: https://rusneb.ru/catalog/ Дата Доступа.14.02.2018
Марғұлан Ә. Ежелгі жыр аңыздар. – Алматы: Жазушы, 1985. – 153 б. 18. Миллер В. 1897: Из области Киргизских верований. Живая страна. [Электронды ресурс]. URL: https://www.booksite.ru/jiv/1897.htm. (05.07.2017)
