Бату Банан, Мулу, Саравак, Малайзиядағы жергілікті қоғамдастықтың ороо пенан тілін қабылдауы
Кілт сөздер:
ороо, Оранг Улу, Борнео, Шығыс Малайзия, жойылу қаупі бар тіл.Аңдатпа
Ороо құпия ымдау тілі – бұл пенан қоғамдастығы арасында орманда сөйлесу үшін қолданылатын құрал. Бұл тіл жойылып кету қаупі бар және тірі мәдени мұра ретінде анықталған, Ол Мулу дүниежүзілік мұрасының негізгі туристік өнімі ретінде алға жылжу үшін жоғары әлеуетке ие. Алайда, олардың мәдени элементтерін Жергілікті деңгейде бағалау – бұл тілдің сөзсіз жойылып кетуіне әсер ететін мәселе. Осылайша, бұл зерттеудің мақсаты Бату Бунган қаласындағы пенан қоғамдастығы арасында ороо тілінің маңыздылығын түсінуді зерттеу болып табылады. Бұл зерттеу елді мекенде тұратын екі пенан, тайпа бастығы және қайықшымен жеке сұхбатпен сапалы тәсіл арқылы жүргізілді. Олар қоғамдастықтың белсенді қатысуы мен өсуіне байланысты негізгі ақпарат беруші ретінде анықталды. Әңгіме қазіргі қоғамдағы құпия ороо ымдау тілінің маңыздылығы туралы көзқарастарын нақтылау үшін дедуктивті тақырыптық талдау әдісімен талданды. Жас ұрпақтың көпшілігі кейбір факторларға байланысты тілді түсінбейтіні анықталды. Олар ороо олардың өмірінде маңызды емес екенін түсінді, өйткені бұл күндері сөздер қарым-қатынастың негізгі құралы болып табылады. Орта жастағы қоғамдастық, ең болмағанда, ормандағы қарт адамдармен қарым-қатынас жасау тәжірибесінен ороо туралы негізгі білімге ие. Пайдаланушылар санының едәуір азаюына байланысты бұл тілге қауіп төніп тұр. Тиісті мүдделі тараптар осы материалдық емес және бірегей мәдени мұраны сақтау жөнінде шаралар қабылдауы қажет.
Әдебиеттер тізімі
Arpentieva M.R..; Retnawati H.; Akhmetova T.A.; Azman M.N.A.; Kassymova G.K. (2021). Constructivist approach in pedagogical science. Challenges of Science. Issue IV, 2021, pp. 12-17. https://doi.org/10.31643/2021.02
Averweg, U.R., & Greyling, E. H. (2010). Some challenges for Information and Communication Technologies in Indigenous Knowledge preservation. Journal of the Southern Africa Institute of Management Services (SAIMAS), 19(1), 15–17. http://www.ulwazi.org/docs/Averweg and Greyling 10th June 2010.pdf
Frappaolo, C. (2008). Implicit knowledge. Knowledge Management Research & Practice, 6(1), 23–25. https://doi.org/10.1057/palgrave.kmrp.8500168
Hammarberg, K., Kirkman, M., & Lacey, S. De. (2016). Qualitative research methods : when to use them and how to judge them. 31(3), 498–501. https://doi.org/10.1093/humrep/dev334
Jain, P., & Jibril, L. (2016). Expanding Library Services for Indigenous Community Posteriy: A Case of Selected Public Libraries in Botswana. The IFLA World Library and Information Congress, 1–19.
Jensen, H. (1970). Sign, symbol and script: An account of man’sefforts to write. Allen & Unwin.
Koizumi, M., & Momose, K. (2007). Penan Benalui wild-plant use, classification, and nomenclature. Current Anthropology, 48(3), 454–459. https://doi.org/10.1086/517593
Nais, N. (2021, July 2). Penan villagers went into hiding, fled homes to avoid Covid-19 swab tests in Long Iman. Dayak Daily. https://dayakdaily.com/penan-villagers-went-into-hiding-fled-homes-to-avoid-covid-19-swab-tests-in-long-iman/
Nyota, S., & Mapara, J. (2008). Shona Traditional Children’s Games and Play : Songs as Indigenous Ways of Knowing. The Journal of Pan African Studies, 2(4), 189–203.
Onwuegbuzie, A.J., & Leech, N.L. (2007). Sampling designs in qualitative research: making the sampling process more public. The Qualitative Report, 12(2), 19–20.
Pettersen, B. (2011). Mind the digital gap: Questions and possible solutions for design of databases and information systems for Sami traditional knowledge. In Working with Traditional Knowledge: Communities, Institutions, Information Systems, Law and Ethics (Issue 1, pp. 163–192). Sámi University College.
Plimmer, B., He, L., Zaman, T., Karunanayaka, K., Yeo, A.W., Jengan, G., Blagojevic, R., & Do, E. Y. (2015). New Interaction Tools for Preserving an Old Language. The 33rd Annual ACM Conference on Human Factors in Computing Systems, 3493–3502.
Rothstein, M. (2020). Being lost Landscape, troubling spirits and ritual strategies among the Eastern Penan. Hunter Gatherer Research, 4(3), 355–368. https://doi.org/10.3828/hgr.2018.22
Subramaniam, T., Samdin, Z., Ramachandran, S., & Kunasekaran, P. (2019). Memorable Ecotourism Experiences in Taman. International Journal of Recent Technology and Engineering (IJRTE), 7(5S), 25–33.
Talib, O. (2019). Analisis data kualitatif dengan Atlas.ti (1st ed.). Penerbit Universiti Putra Malaysia.
Tashakkori, A., Johnson, R. B., & Teddlie, C. (2020). Foundations of Mixed Methods Research: Integrating Quantitative and Qualitative Approaches in the Social and Behavioral Sciences (2nd ed.). SAGE Publications, Inc.
UNESCO. (2011). Atlas of the World’s Languages in Danger (C. Moseley (ed.); 3rd ed.). UNESCO.
Von Lewinski. (2008). Indigenous heritage and intellectual property: genetic resources,traditional knowledge and folklore (2nd ed.). Kluwer Law International.
Zaman, T., & Falak, H. (2018). Insights and Challenges in Digitalization of a Secret Sign Language of the Penan on Borneo Island. Springer Singapore. https://doi.org/10.1007/978-981-10-7697-8
Zaman, T., Kulathuramaiyer, N., Yeo, A. W., & Falak, H. (2015). Modelling indigenous knowledge creation as a living system. 6(2), 136–150.
Zaman, T., & Winschiers-theophilus, H. (2017). Penan’s Oroo’ Short Message Signs (PO-SMS ): Co-design of a Digital Jungle Sign Language Application. 15th Human-Computer Interaction (INTERACT), 489–504.
Zaman, T., Winschiers-theophilus, H., & Yeo, A. W. (2015). Reviving an Indigenous Rainforest Sign Language : Digital Oroo ’ Adventure Game. 15–18.
Zaman, T., Yeo, A. W., & Jengan, G. (2016). Designing digital solutions for preserving penan sign language: A reflective study. Advances in Human-Computer Interaction, 2016. https://doi.org/10.1155/2016/4174795
Zaman, T., Yeo, A.W., & Kulathuramaiyer, N. (2014). Knowledge Management in Nonprofit Settings: A Case Study of Indigenous Knowledge Management. International Journal of Public Administration in the Digital Age (IJPADA), 1(4), 8.
