ҚАЗАҚ ТІЛІН ОҚЫТУДА ЛЕКСИКАЛЫҚ ДАҒДЫЛАРДЫ ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ӘДІСТЕРІ (қазақ тілінде оқытпайтын сыныптарда)
Кілт сөздер:
лексикалық дағды, лексикалық құзыреттілік, сөйлеу дағдысы, тіл үйрету әдістемесі, лексикалық жаттығулар.Аңдатпа
Бұл мақалада қазақ тілін оқытуда лексикалық дағдыларды қалыптастырудың әдістемесі қарастырылады. Зерттеу барысында лексикалық дағдыларды қалыптастыруға бағытталған жаттығулар кешені әзірленіп, ұсынылды. Мақалада мектепте қазақ тілін оқытуда лексикалық дағдыларды ортадан жоғары деңгейде қалыптастыру процесі нысан ретінде қарастырылады. Лексикалық дағдыларды қалыптастыру мәселелері бүгінгі таңда көптеген тіл мамандары мен әдіскер ғалымдардың еңбектерінің зерттеу нысанына айналып отыр. Отандық әдебиеттер мен шет тілдерін оқыту практикасын талдау нәтижесі лексиканы оқыту процесіндегі басты мәселелердің бірі – лексикалық дағдыларды қалыптастыру деген қорытынды жасауға мүмкіндік береді. Жалпы білім беретін мектептердегі оқу үдерісінде қазақ тілі сабақтарын дәстүрлі тәсілмен жүргізу лексикалық дағдыларды жоғары деңгейде қалыптастырып жатыр деп айта алмаймыз. Сондықтан да мақаланың мақсаты – оқытудың жоғары сатысында лексикалық дағдыларды дамытуға бағытталып әзірленген тапсырмалар кешенінің тиімділігін тексеру. Зерттеу жұмысын жүргізу барысында мақала тақырыбына сәйкес келетін әдістер кешені қолданылды: тікелей бақылау әдісі, сипаттамалық, деректерді салыстыру, алынған ақпаратты жалпылау және түсіндіру. Педагогикалық тәжірибені зерттеу, әдістемелік эксперимент және сауалнама сияқты эмпирикалық әдістер қолданылды. Зерттеу нәтижесі мектеп оқушыларына қазақ тілін оқытуда толық қалыптасқан лексикалық дағдыларсыз нәтижелі оқу үрдісін жүргізу мүмкін емес деген болжамды растап, лексикалық дағдылар тілдік қатынасқа түсуге мүмкіндік беретін өнімді әрекетті дамытуға бағытталуы тиіс екендігі анықталды.
Әдебиеттер тізімі
Railianova V. Methods of foreign language teaching: psychological context // «Наукові записки Національного університету «Острозька академія»: серія “Психологія”». – 2020. – №11. – С. 136–140.
Выготский Л.С. Мышление и речь. Изд. 5, испр. – М.: Издательство «Лабиринт», 1999. – 352 с.
Шабельникова В.К. Психика – функциялық жүйе: оқу құралы / Ауд. С. Бердібаева. – Алматы: Ана тiлi, 1998. – 248 с.
Құнанбаева С.С. Қазіргі шеттілдік білім берудің теориясы мен практикасы. – Алматы: ҚазХҚжӘТУ, 2010. – 324 б.
Оразбаева Ф.Ш. Тілдік қатынас: теория және әдістемесі. – А.: Білім, 2000. – 208 б.
Kazhan Y.M.et al. The use of mobile applications and Web 2.0 interactive tools for students' German-language lexical competence improvement. – 2020.
Chorna O.V., Hamaniuk V.A., Uchitel A.D. Use of YouTube on lessons of practical course of German language as the first and second language at the pedagogical university // CTE Workshop Proceedings. – 2019. – Т.6. – С. 294–307.
Laufer B. The development of passive and active vocabulary in a second language: Same or different? // Applied linguistics. – 1998. – №2.– Т. 19. – С. 255–271.
Aguado K. Evaluation fremdsprachlicher Wortschatzkompetenz: Funktionen, Prinzipien, Charakteristika, Desiderate // Fremdsprachen lehren und lernen – 2004. – №33. – P. 231–250.
Миньяр-Белоручев Р.К. Методический словарик. Толковый словарь терминов методики обучения языкам. – М.: Высшая школа, 1996. – 240 с.
Коростелев В.С. Основы функционального обучения иноязычной лексике. – Воронеж: ВГУ, 1990. – 157 с.
Henriksen B. Three dimensions of vocabulary development // Studies in second language acquisition. – 1999. – №2. – Т. 21. – С. 303–317.
Сиземина А.Е. Методика развития лексической компетенции студентов лингвистического вуза на основе формирования мотивационной базы обучения (английский язык): автореф. дис. ... канд. пед. наук. – Н. Новгород, 2009. – 22 с.
Бердіқұлова А., Қапантайқызы Ш. Тіл үйретуде оқылым дағдысын қалыптастыру мәселесі жайында // Ясауи университетінің хабаршысы. – 2022. – №4 (126). – Б. 351–361. https://doi.org/10.47526/2022- 4/2664-0686.30
Косымова Г., Бисенбаева М., Каримова Г., Каратаев Н. Қазақ тілі мен әдебиеті. Учебник для 9-кл. общеобразоват. шк. с рус. яз. обучения. – Алматы: Мектеп, 2019. – 208 с.
Оразбаева Ф.Ш. Айтылым әрекетіндегі сөздің қатысымдық қызметі // Абай атындағы ҚазҰПУ-дың хабаршысы. – 2021. – №1 (75). – Б. 117–122. https://doi.org/10.51889/2021-1.1728-7804.20
REFERENCES
Railianova V. Methods of foreign language teaching: psychological context // «Naukovі zapiski Nacіonal'nogo unіversitetu «Ostrozka akademіia»: serіia “Psihologіia”». – 2020. – №11. – S. 136–140.
Vygotskiy L.S. Myshlenie i rech [Thinking and speach]. Izd. 5, ispr. – M.: Izdatelstvo «Labirint», 1999. – 352 s. [In Russian]
Shabelnikova V.K. Psihika – funkciialyq juie [Psycho-functional system]: oqu quraly / Aud. S. Berdіbaeva. – Almaty: Ana tili, 1998. – 248 s. [In Kazakh]
Qunanbaeva S.S. Qazіrgі shettіldіk bіlіm berudіn teoriiasy men praktikasy. – Almaty: QazHQjATU, 2010. – 324 b. [In Kazakh]
Orazbaeva F.Sh. Tіldіk qatynas: teoriia jane adіstemesі. – A.: Bіlіm, 2000. – 208 b. [In Kazakh]
Kazhan Y.M.et al. The use of mobile applications and Web 2.0 interactive tools for students' German-language lexical competence improvement. – 2020.
Chorna O.V., Hamaniuk V.A., Uchitel A.D. Use of YouTube on lessons of practical course of German language as the first and second language at the pedagogical university // CTE Workshop Proceedings. – 2019. – T.6. – S. 294–307.
Laufer B. The development of passive and active vocabulary in a second language: Same or different? // Applied linguistics. – 1998. – №2.– T. 19. – S. 255–271.
Aguado K. Evaluation fremdsprachlicher Wortschatzkompetenz: Funktionen, Prinzipien, Charakteristika, Desiderate // Fremdsprachen lehren und lernen – 2004. – №33. – P. 231–250.
Miniar-Beloruchev R.K. Metodicheskiy slovarik. Tolkovyi slovar terminov metodiki obucheniia iazykam. – M.: Vysshaia shkola, 1996. – 240 s. [In Russian]
Korostelev V.S. Osnovy funkcionalnogo obucheniia inoiazychnoi leksike. – Voronej: VGU, 1990. – 157 s. [In Russian]
Henriksen B. Three dimensions of vocabulary development // Studies in second language acquisition. – 1999. – №2.– T. 21. – S. 303–317.
Sizemina A.E. Metodika razvitiia leksicheskoi kompetencii studentov lingvisticheskogo vuza na osnove formirovaniia motivacionnoi bazy obucheniia (angliiskiy iazyk): avtoref. dis. ... kand. ped. nauk. – N. Novgorod, 2009. – 22 s. [In Russian]
Berdіqulova A., Qapantaiqyzy Sh. Tіl uiretude oqylym dagdysyn qalyptastyru maselesі jaiynda // Iasaui universitetіnіn habarshysy. – 2022. – №4 (126). – B. 351–361. https://doi.org/10.47526/2022- 4/2664-0686.30 [In Kazakh]
Kosymova G., Bisenbaeva M., Karimova G., Karataev N. Qazaq tіlі men adebietі. Uchebnik dlia 9-kl. obsheobrazovat. shk. s rus. iaz. obucheniia. – Almaty: Mektep, 2019. – 208 s. [In Kazakh and Russian]
Orazbaeva F.Sh. Aitylym areketіndegі sozdіn qatysymdyq qyzmetі // Abai atyndagy QazUPU-dyn habarshysy. – 2021. – №1 (75). – B. 117–122. https://doi.org/10.51889/2021-1.1728-7804.20 [In Kazakh]
