Борис Акуниннің «Түрік гамбиті» романындағы тілдік құралдар
Кілт сөздер:
бұқаралық әдебиет, детектив, тілдік құралдар, жоба, баяндау стратегиялары.Аңдатпа
Бұл мақалада Б. Акуниннің шығармашылығы («Түрік Гамбиті») негізінде қазіргі орыс детективті романының ақпараты мен сюжеттік коллизиясын білдіру үшін әртүрлі деңгейдегі (лексика-семантикалық, морфологиялық, синтаксистік) тілдік құралдарды таңдаудың жанрлық уәждемесін анықтауға талпыныс жасалады. Зерттеу гипотезасы көркем дискурста баяндаудың сипаты мен құрылымы, сондай-ақ автордың лексикалық бірліктерді таңдауы шығарманың белгілі бір жанрға жататындығына байланыстылығымен анықталады. Сонымен қатар жазушының Эраст Фандорин туралы жобасы бұқаралық мәдениеттің жемісі екенін дәлелдеуге тырысады. «Түрік Гамбиті» романы ондағы тілдік құралдардың, атап айтқанда, лексика-семантикалық және грамматикалық құралдардың қолданысы тұрғысынан талданады. Лингвистикалық бақылау және компоненттік талдау әдістері қолданылады. Детектив романының ерекшеліктері автордың лексика-семантикалық (әскери терминология, тарихи лексика, экзотизмдер, корпоративтік лексика) және грамматикалық құралдарды (етістіктің әртүрлі формаларын, барыс септігін, нақты зат есімдерді белсенді түрде қолдану, жай және минималды құрылымды күрделі сөйлемдердің басымдығы) таңдауына түрткі болды деген тұжырым бар. Зерттеу нәтижелерін «Түрік Гамбиті» романын тереңдетіп оқытатын мектеп тәжірибесінде пайдалануға болады.
Әдебиеттер тізімі
Подчиненов А.В., Снигирева Т.А. Творчество Б. Акунина: авторская стратегия моделирования национального дискурса. [Электронный ресурс]. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/tvorchestvo-b-akunina-avtorskaya-strategiya-modelirovaniya-natsionalnogo-diskursa
Авторадио OnAir. Борис Акунин: за что убили Александра II, романы про Фандорина, чем отличаются сказки народов мира, 2021. YouTube. URL: https://www.youtube.com/watch?v=6CIFW4MEICU
Постколониализм. Генерации. Культура / под ред. Т. Гундоровой, А. Матусяк. – Киев: Лаурус, 2014. – 336 с.
Снигирева Т.А., Снигирев А.В. Борис Акунин. «Любовь к истории»: между книгой и блогом // Уральский филологический вестник. Серия: Русская литература XX–XXI веков: направления и течения. – 2013. – №2. [Электронный ресурс]. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/boris-akunin-lyubov-k-istorii-mezhdu-knigoy-i-blogom
Бакулев Г.П. Массовая коммуникация: западные теории и концепции: учеб. пособие для студентов вузов. – М.: Аспект Пресс, 2005. – 176 с.
Кузнецов Ю.В. Детектив: упадок или расцвет // Вселенная. – 1990. – №10. – С. 156–161.
Акунин Б. Турецкий гамбит. – М.: Захаров, 1998. – 200 с.
Щепкина И.Г. Прагматика метаязыка художественного текста: на материале произведений детективного жанра русского и немецкого языков: дис. … канд. филол. наук. – Краснодар, 1996. – 255 с.
Филистова Н.Ю. Структура и семантика детективного нарратива (на материале текстов английских и русских рассказов): дис. … канд. филол. наук. – Тюмень, 2007. – 203 с.
Крюкова Л.С. Сюжетная перспектива в рассказах детективного жанра: дис. … канд. филол. наук. – М., 2012. [Электронный ресурс]. URL: http://cheloveknauka.com/syuzhetnaya-perspektiva-v-rasskazah-detektivnogo- zhanra#ixzz3Ffsjh35K
REFERENCES
Podchinenov A.V., Snigireva T.A. Tvorchestvo B. Akunina: avtorskaia strategiia modelirovaniia nacionalnogo diskursa. [Electronic resource]. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/tvorchestvo-b-akunina-avtorskaya-strategiya-modelirovaniya-natsionalnogo-diskursa [in Russian]
Avtoradio OnAir. Boris Akunin: za chto ubili Aleksandra II, romany pro Fandorina, chem otlichaiutsia skazki narodov mira, 2021. YouTube. URL: https://www.youtube.com/watch?v=6CIFW4MEICU [in Russian]
Postkolonializm. Generacii. Kultura / pod red. T. Gundorovoi, A. Matusiak. – Kiev: Laurus, 2014. – 336 s. [in Russian]
Snigireva T.A., Snigirev A.V. Boris Akunin. «Liubov k istorii»: mejdu knigoi i blogom // Uralskiy filologicheskiy vestnik. Seriia: Russkaia literatura XX–XXI vekov: napravleniia i techeniia. – 2013. – №2. [Electronic resource]. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/boris-akunin-lyubov-k-istorii-mezhdu-knigoy-i-blogom [in Russian]
Bakulev G.P. Massovaia kommunikaciia: zapadnye teorii i koncepcii: ucheb. posobie dlia studentov vuzov. – M.: Aspekt Press, 2005. – 176 s. [in Russian]
Kuznecov Iu.V. Detektiv: upadok ili rascvet // Vselennaia. – 1990. – №10. – S. 156–161. [in Russian]
Akunin B. Tureckiy gambit. – M.: Zaharov, 1998. – 200 s. [in Russian]
Shepkina I.G. Pragmatika metaiazyka hudojestvennogo teksta: na materiale proizvedeniy detektivnogo janra russkogo i nemeckogo iazykov: dis. … kand. filol. nauk. – Krasnodar, 1996. – 255 s. [in Russian]
Filistova N.Iu. Struktura i semantika detektivnogo narrativa (na materiale tekstov angliiskih i russkih rasskazov): dis. … kand. filol. nauk. – Tiumen, 2007. – 203 s. [in Russian]
Kriukova L.S. Siujetnaia perspektiva v rasskazah detektivnogo janra: dis. … kand. filol. nauk. – M., 2012. [Electronic resource]. URL: http://cheloveknauka.com/syuzhetnaya-perspektiva-v-rasskazah-detektivnogo- zhanra#ixzz3Ffsjh35K [in Russian]
