ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ГЕНДЕРЛІК ТЕҢСІЗДІКТІҢ АЙҚЫНДАЛУ МӘСЕЛЕЛЕРІ
Кілт сөздер:
Қазақстан, әйел, гендерлік теңсіздік, жұмыс, тәуелсіздік, қоғам, отбасы, кәсіби мансап.Аңдатпа
Бұл мақалада Қазақстандағы гендерлік теңсіздіктің айқындалу мәселелері қарастырылады. Қазіргі таңда гендер мәселесін дәстүрлі дүниетаным шеңберінде қарастыру маңызды болып отыр. Өйткені жыныстардың қоғамдық рөлі туралы процестер мен стереотиптер ұрпақтан ұрпаққа дәстүр бойынша жалғасып келе жатқан, тамыры тереңге кеткен түсініктер негізінде қалыптасады. Ерлер мен әйелдердің теңдігі туралы идеялар қоғамның тарихи, экономикалық және әлеуметтік аспектілері арқылы дамуының ұзақ тарихында сақталатыны даусыз.
Бұл мақала зерттеу методологиясы бойынша объективтік, тарихилық, жүйелілік және ғылыми таным принциптеріне негізделді. Сол секілді біз қарастырып отырған мәселені мүмкіндігінше объективтік тұрғыдан алынды. Нақты деректерді зерделеу ғылыми зерттеуде талдау және жинақтау, жүйелендіру, салыстыру жалпыға белгілі әдістері негізінде жүргізілді. Бұл зерттеудің нәтижелері бойынша, Қазақстанның өсіп-өркендеуіне, демократиялық дәстүрлердің енгізілуіне және әр жағдайда мәдениеттің қалыптасуына әйелдердің қосқан үлесі зор екендігі нақтыланды. Әйелдердің тек отбасында ғана емес, сонымен бірге қоғамдағы дамуы олардың рухани және қоғамдық мәліметтерінің өрістеуі мен ғылыми жетістіктеріне қол жеткізулері көрсетілді. Заманауи демократия, нарық және ақпараттық кеңістік жағдайында әйелдердің дәстүрлі мінез-құлқын қалай түсінуге және жаңа жағдайға оралатын әрекеттердің тартымдылығын қалай сақтауға болады деген сұрақтар қарастырылды. Нәтижесінде, әйелдер жұмыста өздерінің кемелдігін көрсетеді, кәсіби құзыреттілігін арттырады, серіктестікте өз бағытын таңдайды, саудаға деген сенім артады және гендерлік теңдікті дамытуға мемлекеттік қолдау көрсетудің арқасында қазақстандық әйелдер екі салада да таптырмас тұлға бола алады дей аламыз.
Әдебиеттер тізімі
«Гендер» ұғымы [Электронды ресурс]. URL: Stud.kz URL: https://stud.kz/referat/show/63130 (қаралған күні: 10.02.2022).
Қарабаев Ш. Әлеуметтану негіздері: оқу құралы. – Алматы: Экономика, 2017. – 242 б.
Бринкерхоф Д., Уейтс Р., Ортега С. Әлеуметтану негіздері / ауд. М.И. Амандосова, Ж. Бөрібаева, Г.Ғ. Қалдыбаева [ж.т.б.] // Рухани жаңғыру. Жаңа гуманитарлық білім. Қазақ тіліндегі 100 жаңа оқулық. – Алматы: Ұлттық аударма бюросы, 2018. – 464 б.
Қазақстанда феминизм тамыр жая ала ма? // QMonitor [Электронды ресурс]. URL: https://qmonitor.kz/kz/society/1733 (қаралған күні: 21.03.2022).
Абдыкаликова Г. Гендерная политика в Казахстане // NEWTIMES [Электронный ресурс]. URL: http://newtimes.kz/obshchestvo/item/20325-gendernoe-ravenstvo-vkazakhstane (қаралған күні: 02.05.2022).
Shelomentseva V., Altaibayeva Zh., Mutalipova Sh., Bespalyy S., Narynbayeva A., Kaidarova L. Economic and Sociological Aspects of the Development of Gender Relations in Kazakhstan // Revista Espacios. – 2018. – Vol. 39. – №28. – P. 24–35.
Клецина И.С., Иоффе Е.В. Психология тендерных отношений: учебно-методическое пособие. – Санкт-Петербург: Изд-во РГПУ им. А.И. Герцена, 2018. – 244 с. [Электронный ресурс]. URL: https://znanium.com/catalog/product/1172113 (қаралған күні: 26.05.2022).
Жақсыбаева И. Қазіргі қазақ отбасындағы әйел-ананың орны // BGCONV [Электронды ресурс]. URL: http://bgconv.com/docs/index-35918.html?page=25 (қаралған күні: 15.06.2022).
Шәдетхан Б. Әйел қауымының исламдағы орны және әдебі // Жас Қазақ Үні. – 2011. – №3. – Б. 5–6.
Sagikyzy A., Satershinov B.M., Moldagaliev B.E., Smagulov M.H. Synthesis of traditional and islamic values in Kazakhstan // European Journal of Science and Theology. – 2015. – Т. 11. – №5. – P. 217–229.
Әділбекқызы Г. Қазақ әдебиетіндегі әйел тағдыры және дәстүрлі отбасы құндылықтарының дәріптелуі (ХХ ғасырдың жиырмасыншы жылдарындағы шығармалар бойынша) // AQIQAT [Электронды ресурс]. URL: https://aqiqat.kazgazeta.kz/news/7687 (қаралған күні: 13.04.2022).
REFERENCES
«Gender» ugymy [The concept of «gender»]. [Electronic resource]. URL: Stud.kz URL: https://stud.kz/referat/show/63130 (qaralgan kunі: 10.02.2022). [in Kazakh]
Qarabaev Sh. Aleumettanu negіzderі: oqu quraly [Fundamentals of Sociology: Textbook]. – Almaty: Ekonomika, 2017. – 242 b. [in Kazakh]
Brinkerhof D., Ueits R., Ortega S. Aleumettanu negіzderі [Basics of sociology] / aud. M.I. Amandosova, J. Borіbaeva, G.G. Qaldybaeva [j.t.b.] // Ruhani jangyru. Jana gumanitarlyq bіlіm. Qazaq tіlіndegі 100 jana oqulyq. – Almaty: Ulttyq audarma biurosy, 2018. – 464 b. [in Kazakh]
Qazaqstanda feminizm tamyr jaia ala ma? [Can feminism take root in Kazakhstan?] // QMonitor [Electronic resource]. URL: https://qmonitor.kz/kz/society/1733 (қaralғan kүnі: 21.03.2022). [in Kazakh]
Abdykalikova G. Gendernaia politika v Kazahstane [Gender policy in Kazakhstan] // NEWTIMES [Electronic resource]. URL: http://newtimes.kz/obshchestvo/item/20325-gendernoe-ravenstvo-vkazakhstane (qaralgan kunі: 02.05.2022). [in Russian]
Shelomentseva V., Altaibayeva J., Mutalipova Sh., Bespalyy S., Narynbayeva A., Kaidarova L. Economic and Sociological Aspects of the Development of Gender Relations in Kazakhstan // Revista Espacios. – 2018. – Vol. 39. – №28. – P. 24–35.
Klecina I.S., Ioffe E.V. Psihologija tendernyh otnosheniy: uchebno-metodicheskoe posobie [Psychology of gender relations: educational and methodological manual]. – Sankt-Peterburg: Izd-vo RGPU im. A.I. Gercena, 2018. – 244 s. [Electronic resource]. URL: https://znanium.com/catalog/product/1172113 (qaralgan kuni: 26.05.2022). [in Russian]
Jaqsybaeva I. Qazіrgі qazaq otbasyndagy aiel-ananyn orny [The role of women in the modern Kazakh family] // BGCONV [Electronic resource]. URL: http://bgconv.com/docs/index-35918.html?page=25 (qaralgan kunі: 15.06.2022). [in Kazakh]
Shadethan B. Aiel qauymynyn islamdagy orny jane adebі [The place and literature of women in Islam] // Jas Qazaq Unі. – 2011. – №3. – B. 5–6. [in Kazakh]
Sagikyzy A., Satershinov B.M., Moldagaliev B.E., Smagulov M.H. Synthesis of traditional and islamic values in Kazakhstan // European Journal of Science and Theology. – 2015. – T. 11. – №5. – P. 217–229.
Adіlbekqyzy G. Qazaq adebietіndegі aiel tagdyry jane dasturlі otbasy qundylyqtarynyn darіpteluі (XX gasyrdyn jiyrmasynshy jyldaryndagy shygarmalar boiynsha) [The fate of a woman and the glorification of traditional family values in Kazakh literature (based on the works of the twenties of the 20th century)] // AQIQAT [Electronic resource]. URL: https://aqiqat.kazgazeta.kz/news/7687 (qaralgan kunі: 13.04.2022). [in Kazakh]
