ИНКЛЮЗИВТІ БІЛІМ БЕРУ ОРТАСЫНДА ПЕДАГОГТЕРДІҢ КӘСІБИ ДАЯРЛЫҒЫН ЗЕРТТЕУ
Кілт сөздер:
кәсіби даярлық, инклюзивті білім беру, ерекше қажеттілігі бар балалар, жалпы білім беру ұйымы, инклюзивті орта.Аңдатпа
Мақалада педагогтің кәсіби даярлық мәселесі жан-жақты талданады. Білім беру саласын дамытуда көптеген өзгерістер енгізілуде. Соның бірі инклюзивті білім беруді жүзеге асыру. Мақалада шет елдік және отандық ғалымдардың зерттеулеріне талдау жасалынып, педагогтердің инклюзивті білім беруде кездесетін мәселелері нақтыланады. Қазіргі қоғам мен нарық сұранысы бойынша жалпы білім беру ұйымдарында инклюзивті білім беру ортасын құру маңыздылығы артуда. Қазіргі заманда ерекше білім беру қажеттілігі бар адамдарға білім беруде екі түрлі пікір қалыптасқан. Біріншісі – жалпы мектептегі педагогтер арнайы педагогика, психология және балалардың патологиялық ерекшеліктерін меңгерген болу қажет деп таныса, екіншісі – ерекше білім беру қажеттілігі бар адамдарға тек арнайы мамандар көмегі қажет деп қарастырады. Және бұл пікірлер көптеген қарама-қайшылықтарды туғызады. Инклюзивті ортасын ұйымдастыруға кәсіби даярлықтары бойынша бірнеше авторлардың көрсеткіштері мен ерекшеліктері беріледі. Ерекше білім беру қажеттілігі бар балалармен жұмыс барысында педагогтерде кездесетін кедергілер нақтыланады. Авторлардың таңдаған объектісі бойынша педагогтердің инклюзивті білім беру ортасына кәсіби даярлықтарының деңгейлерін тексереді. Нәтижесінде инклюзивті білім беру ортасына педагогтің кәсіби даярлығына қажетті құзыреттіліктер анықталады. Педагогтердің кәсіби даярлықтарын қалыптастыруда құзыреттіліктерді анықтау және оның жолдарын білу үлкен нәтижеге алып келеді.
Әдебиеттер тізімі
БжҒ ресми сайты: Ұлттық қоғамдық сенім кеңесінің отырысында [Электронды ресурс]. URL: https://ult.kz/post/aymagambetov-inklyuzivti-bilim-zhuyesin-zhetildirudin-zholdaryn-aytty (қаралған күні 10.02.2022)
«Білім туралы» Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 27 шілдедегі №319 Заңы. [Электронды ресурс]. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/Z070000319_ (қаралған күні 15.02.2022)
Узнадзе Д.Н. Психология установки. – Питер: СПб, 2001. – 416 с.
Байсеитова Ж.Б. Девиантное поведение: теория и практика: монография. –Павлодар: Научн. изд. центр ПГПИ, 2015. – 190 с.
Сластенин В.А., Исаев И.Ф., Шиянов Е.Н. Педагогика. – М.: Издательский центр «Академия», 2013. – 576 с.
Хмель Н.Д. Теоретические основы профессиональной подготовки учителя. – Алматы: Ғылым, 1998. – 320 с.
Самодерженков А.Н., Карданова Е.Ю., Сатова А.К., Орел Е.А., Куликова А.А., Момбиева Г.А., Казахбаева Г.И., Дуйсенбаева А.О. Оценка психологической готовности студентов педагогических вузов к профессиональной деятельности. – Москва: Вопросы образования/Educational Studies Moscow. – 2021. – №3. – С. 114–137. [Электронный ресурс]. URL: https://doi.org/10.17323/1814-9545-2021-3-114-137 (қаралған күні 15.03.2022)
Айдаров Б.Ж., Камалов Ю.Н. Педагогтың кәсіби ұтқырлығының құрылымы // Ясауи университетінің хабаршысы. – 2020. – №3 (117). – Б. 235–243. doi.org/10.47526.2020/2664-0686.022
OECD TALIS2018 Results. Vol. II: Teachers and School Leaders as Valued Professionals. - Paris: OECD, 2020. – 250 p. [Electronic resource]. URL: https://doi.org/10.1787/19cf08df-en (қаралған күні 21.02.2022)
OECD TALIS2018 Results. Vol. I: Teachers and School Leaders as Lifelong Learners.- Paris: OECD, 2019. 220 p. [Electronic resource]. URL: https://doi.org/10.1787/1d0bc92a-en. (қаралған күні 21.02.2022)
Darling-Hammond L., Hyler M.E., Gardner M. Effective Teacher Professional Development. - Palo Alto, CA: Learning Policy Institute, 2017. – 300 p. (қаралған күні 21.02.2022)
Чернобай Е.В., Ташибаева Д.Н. Профессиональное развитие учителей в Российской Федерации и Республике Казахстан. По результатам исследования TALIS-2018. – Москва: Вопросы образования/Educational Studies Moscow, 2020. – №4. – С. 141–164. [Электронный ресурс]. URL: DOI: 10.17323/1814-9545-2020-4-141-164 (қаралған күні 15.02.2022)
Алехина С.В., Алексеева М.Н., Агафонова Е.Л. Готовность педагогов как основной фактор успешности инклюзивного процесса в образовании // Психологическая наука и образование. – 2011. – Том 16. – №1. – С. 83–92.
Жукенова Г.Б., Кожахметова Д.М. Психолого-педагогические и организационные условия совместного обучения детей с особыми образовательными потребностями (на примере Аккольской средней школы №4 // Педагогика және психология. – 2021. – №2(47). – С. 41–50.
Ерекше білім беру қажеттіліктерін бағалау қағидаларын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2022 жылғы 12 қаңтардағы №4 бұйрығы. [Электронды ресурс]. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V2200026618 (қаралған күні 01.12.2021)
Мемлекеттік ұйымдар Педагогтерінің жалақысын есептеу қағидаларын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2020 жылғы 11 мамырдағы №191 бұйрығы. [Электронды ресурс]. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V2000020622 (қаралған күні 01.12.2021)
REFERENCES
BjG resmi saity: Ulttyq qogamdyq senım kenesinin otyrysynda [At the meeting of the National Council of public trust] [Electronic resource]. URL: https://ult.kz/post/aymagambetov-inklyuzivti-bilim-zhuyesin-zhetildirudin-zholdaryn-aytty (qaralgan kuni 10.02.2022) [in Kazakh]
Bılım turaly Qazaqstan Respublikasynyn 2007 jylgy 27 shildedegi №319 Zany [Law of the Republic of Kazakhstan dated July 27, 2007 No. 319 on education] [Electronic resource]. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/Z070000319_ (qaralgan kuni 15.02.2022) [in Kazakh]
Uznadze D.N. Psihologia ustanovki [Psychology of installation]. – Piter: SPb, 2001. – 416 s. [in Russian]
Baiseitova J.B. Deviantnoe povedenie: teoria i praktika: monografia. [Deviant behavior: theory and practice: monograph]. – Pavlodar: nauchn. izd. sentr PGPI, 2015. – 190 s. [in Russian]
Slastenin V.A., Isaev I.F., Shianov E.N. Pedagogika [Pedagogy]. – M.: Izdatelskiy sentr «Akademia», 2013. – 576 s. [in Russian]
Hmel N.D. Teoreticheskie osnovy profesionalnoi podgotovki uchitelia [Theoretical foundations of teacher training]. – Almaty: Gylym, 1998. – 320 s [in Russian]
Samoderjenkov A.N., Kardanova E.Iu., Satova A.K., Orel E.A., Kulikova A.A., Mombieva G.A., Kazahbaeva G.İ., Duisenbaeva A.O. Oсenka psihologicheskoi gotovnosti studentov pedagogicheskih vuzov k profesionфlnoi deiatelnosti [Assessment of psychological readiness of students of pedagogical universities for professional activity] – Moscow: Voprosy obrazovania/Educational Studies Moscow, 2021. – №3. – S. 114–137. [Electronic resource]. URL: https://doi.org/10.17323/1814-9545-2021-3-114-137 [in Russian] (qaralgan kuni 15.03.2022)
Aidarov B.J., Kamalov Iu.N. Pedagogtyn kasіbi utqyrlygynyn qurylymy // Iasaui universitetіnіn habarshysy. – 2020. – №3 (117). – B. 235–243. doi.org/10.47526.2020/2664-0686.022
OECD TALIS2018 Results. Vol. II: Teachers and School Leaders as Valued Professionals. Paris: OECD, 2020. – 250 p. [Electronic resource]. URL: https://doi.org/10.1787/19cf08df-en (qaralgan kuni 21.02.2022) [in French]
OECD TALIS2018 Results. Vol. I: Teachers and School Leaders as Lifelong Learners. Paris: OECD, 2019. – 220 p. [Electronic resource]. URL: https://doi.org/10.1787/1d0bc92a-en. (qaralgan kuni 21.02.2022) [in French]
Darling-Hammond L., Hyler M.E., Gardner M. Effective Teacher Professional Development. Palo Alto, CA: Learning Policy Institute, 2017. – 300 p. (qaralgan kuni 21.02.2022)
Chernobai E.V., Tashibaeva D.N. Profesionalnoe razvitie uchitelei v Rosiskoi Federasii i Respublike Kazahstan. Po rezultatam issledovania TALIS 2018 [Professional development of teachers in the Russian Federation and the Republic of Kazakhstan. According to the results of the TALIS 2018 study]. Moscow: Voprosy obrazovania/Educational Studies Moscow, 2020. – №4. – S. 141–164. DOI: 10.17323/1814-9545-2020-4-141-164 [data obrawenia: 15.02.2022] [in Russian]
Alehina S.V., Alekseeva M.N., Agafonova E.L. Gotovnost pedagogov kak osnovnoi faktor uspeshnosti inkluzivnogo prosesa v obrazovanii [Readiness of teachers as the main factor of success of the inclusive process in education] // Psihologicheskaia nauka i obrazovanie. – 2011. – Tom 16. – №1. – S. 83–92. [in Russian]
Jukenova G.B., Kojahmetova D.M. Psihologo-pedagogicheskie i organizasionnye uslovia sovmestnogo obuchenia detei s osobymi obrazovatelnymi potrebnostiami (na primere Akkolskoi srednei shkoly №4 [Psychological, pedagogical and organizational conditions for co-education of children with special educational needs (on the example of the Akkol secondary School No. 4)] // Pedagogika jane psihologia. – 2021. – №2 (47). – S. 41–50. [in Russian]
Erekshe bilim beru qajettilikterin bagalau qagidalaryn bekitu turaly Qazaqstan Respublikasy Bilim jane gylym ministrinin 2022 jylgy 12 qantardagy №4 buirygy [Order of the minister of Education and science of the Republic of Kazakhstan dated January 12, 2022 No. 4 on approval of the rules for assessing special educational needs]. [Electronic resource]. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V2200026618. (qaralgan kuni 01.12.2021) [in Kazakh]
Memlekettik uiymdar Pedagogtеrinin jalaqysyn esepteu qagidalaryn bekitu turaly Qazaqstan Respublikasy Bilim jane gylym ministrinin 2020 jylgy 11 mamyrdagy №191 buirygy [Order of the minister of Education and science of the Republic of Kazakhstan dated May 11, 2020 No. 191 on approval of the rules for calculating the salary of Teachers of state organizations]. [Electronic resource]. URL: https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V2000020622 (qaralgan kuni 01.12.2022) [in Kazakh]
