ГЕОГРАФИЯНЫ ОҚЫТУДА ДИДАКТИКАЛЫҚ ПРИНЦИПТЕРДІ ҚОЛДАНУ МҮМКІНДІКТЕРІ
Кілт сөздер:
географияны оқыту, жүйелік іс-әрекеттік, дидактикалық шарттар, белсенді оқыту, өзін-өзі дамытуАңдатпа
Мақалада географияны оқытуда қолданылатын жүйелік іс-әрекеттік тәсілді қалыптастырудың дидактикалық принциптері жайлы айтылған. Оқу үдерісінде заманауи дидактикалық мүмкіндіктерді пайдалану және зерттелетін материал мазмұнының алуан түрлілігін кеңейту оқушылардың ынтасы мен қызығушылығын арттырады, шығармашылық ынтымақтастық пен бәсекелестікке жағдай жасайды, оқушыларды өзін-өзі бағалауға жетелейді. Дұрыс таңдалған дидактикалық принцип, оқушыларды әртүрлі дербес мақсатты оқу әрекетіне тарту арқылы дамытады, білім беру үдерісінің негізін құрайтын әмбебап оқу мақсаттары мен жетістіктерін қалыптастырады. Сондықтан XXI ғасырда білім берудің мәні жүйелік іс-әрекеттік тәсіл мен жаратылыстану-ғылыми сауаттылық арқылы барған сайын айқындалмаған, серпінді дамып келе жатқан, тұрақсыз және күрделеніп бара жатқан әлемде өз жолын табу үшін оқушының сенімді ішкі өзегі мен мақсат қою дағдыларын дамыту болып табылады.
Жүйелік іс-әрекеттік тәсілдің негізгі қағидаты білім алушының жеке тұлғасын қалыптастыру және білімді дайын күйінде емес, «жаңа білімді алуға» бағытталған жанды оқу әрекеті арқылы дамыту болып табылады. Жүйелік іс-әрекет әдісінің технологиясы, білімгерлер алған біліміне сүйене отырып, оқу мәселесін өз бетінше анықтап, түсінетін арнайы жағдайларды орындау арқылы білім алу мүмкіндігін қамтиды.
Оқушылардың мектепте алған білімін өмірде қолдана білу қабілеті – бұл жүйелік іс-әрекеттік тәсілдің, функционалдық сауаттылықтың және қазіргі заманғы мектеп білімінің қажетті дағдыларының маңызды аспектісі.
Әдебиеттер тізімі
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Гуркова В.С. Метод обучения по В.Ф. Шаталову // Научные исследования и разработки молодых ученых. – 2016. – №9-1. – С. 50–55. [Электронды ресурс]. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/metod-obucheniya-po-v-f-shatalovu (қаралған күні: 21.09.2022) 2. Сухов В.П. Системно-деятельностный подход в развивающем обучении школьников: монография. – СПб.: Изд-во РГПУ им. А.И. Герцена, 2004. – 155 с. 3. Kalkashev S., Nurbol U., Abdimanapov B., Kaimuldinova K., Ayapbekova A., Nurhanov, M. The technology of criterion assessment of students’ knowledge in geography lessons // World Journal on Educational Technology: Current Issues. – 2022. – №14(2). – Р. 414–425. https://doi.org/10.18844/wjet.v14i2.6727 4. Nina Mård & Charlotta Hilli. Towards a didactic model for multidisciplinary teaching – a didactic analysis of multidisciplinary cases in Finnish primary schools // Journal of Curriculum Studies. – 2022. – №54:2. – Р. 243–258. DOI: 10.1080/00220272.2020.1827044 5. Аналитические материалы по обучению предмету «География». – Астана: НАО имени И. Алтынсарина, 2015. – 106 с. 6. Афанасьев В. Г. Системность и общество. – М.: Политиздат, 1980. – 368 с. 7. Далингер В.А. Системно-деятельностный подход к обучению математике // Наука и эпоха: монография / под ред. О.И. Кирикова. – Воронеж: Изд-во ВГПУ, 2011. – С. 230–243.
Aykac V. An application regarding the availability of mind maps in visual art education based on active learning method // Procedia – Social and Behavioral Sciences. – 2015. – Vol. 174. – P. 1859–1866. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.01.848 9. Абдрасилов Б.С., Салыбекова Н.Н., Тұрсынходжаева Ш.А. Жоба зерттеу жұмыстары негізінде биологияны оқытудың заманауи әдістері // Ясауи университетінің хабаршысы. – 2020. – №4(118). – Б. 74–86. https://doi.org/10.47526/2020/2664-0686.040 10. Yuan R., Stapleton P. Student teachers’ perceptions of critical thinking and its teaching // ELT journal. – 2020. – Т. 74. – №1. – С. 40–48.
REFERENCES
Gurkova V.S. Metod obucheniya po V.F. Shatalovu [The method of teaching by V.F. Shatalov] // Nauchnye issledovaniya i razrabotki molodyh uchenyh. – 2016. – №9-1. [Elektrondy resurs]. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/metod-obucheniya-po-v-f-shatalovu (qaralgan kuni: 21.09.2022) [in Russian] 2. Suhov V.P. Sistemno-deyatelnostnyi podhod v razvivayushem obuchenii shkolnikov: monografiia [System-activity approach in the developing education of schoolchildren: monograph]. –SPb.: Izd-vo RGPU im. A.I. Gercena, 2004. – 155 s. [in Russian]
Kalkashev S., Nurbol U., Abdimanapov B., Kaimuldinova K., Ayapbekova A., Nurhanov, M. The technology of criterion assessment of students’ knowledge in geography lessons // World Journal on Educational Technology: Current Issues. – 2022. – №14(2). – Р. 414–425. https://doi.org/10.18844/wjet.v14i2.6727 4. Nina Mård & Charlotta Hilli. Towards a didactic model for multidisciplinary teaching – a didactic analysis of multidisciplinary cases in Finnish primary schools // Journal of Curriculum Studies. – 2022. – №54:2. – Р. 243–258. DOI: 10.1080/00220272.2020.1827044
Analiticheskie materialy po obucheniyu predmetu «Geografiya» [Analytical materials for teaching the subject «Geography»]. – Astana: NAO imeni I. Altynsarina, 2015. – 106 s. [in Russian] 6. Afanasiev V.G. Sistemnost i obshestvo [Consistency and society]. – M.: Politizdat, 1980. – 368 s. [in Russian] 7. Dalinger V.A. Sistemno-deyatelnostnyi podhod k obucheniyu matematike [System-activity approach to teaching mathematics] // Nauka i epoha: monografiia / pod red. O.I. Kirikova. – Voronezh: Izd-vo VGPU, 2011. – S. 230–243. [in Russian] 8. Aykac V. An application regarding the availability of mind maps in visual art education based on active learning method // Procedia – Social and Behavioral Sciences. – 2015. – Vol. 174. – P. 1859–1866. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2015.01.848 9. Abdrasilov B.S., Salybekova N.N., Tyrsynhodjaeva Sh.A. Joba zertteu jumystary negіzіnde biologiyany oqytudyn zamanaui adіsterі [Novel Methods of Teaching Biology Based on Project Research Works] // Yasaui universitetіnіn habarshysy. – 2020. – №4(118). – B. 74–86. https://doi.org/10.47526/2020/2664-0686.040 [in Kazakh] 10. Yuan R., Stapleton P. Student teachers’ perceptions of critical thinking and its teaching // ELT journal. – 2020. – Т. 74. – №1. – С. 40–48.
