«ЖАРАТЫЛЫСТАНУ» ПӘНІН ТАБИҒАТТАҒЫ СЕБЕП-САЛДАРМЕН БАЙЛАНЫСТЫРА ОҚЫТУДЫҢ ТИІМДІЛІГІ
Кілт сөздер:
жаратылыстану, табиғат, қоршаған орта, себеп, салдар, тәрбие, педагогикалық білім жүйесі.Аңдатпа
Мақалада мектептегі «жаратылыстану» пәнін табиғаттағы себеп-салдармен өзара байланыстыра оқытудың тиімділігін арттыру мәселелері қарастырылады. «Жаратылыстану» пәніне сәйкес оқу жобаларының негізгі мақсаты білім алушылардың табиғи іс-әрекеттерге және заңдылықтарға қатысты негізгі академиялық танымдарын, эксперименттік қызметтің қарапайым дағдыларын қалыптастыру, қоғамның тұтас академиялық көрінісіне қатысты танымдарды дамыту үшін қолайлы жағдайларды жасау болып табылады. Бұл таным мен шеберлік міндеттері негізгі мақсат болып табылмайды, ол алдыменен білім алушылардың ақыл-ойының педагогикалық тұрғыдан шығармашылық мүмкіндіктерін қалыптастыру, зерттеу арқылы табиғат туралы жаңа білім мен ақпарат алу құралы болуы керек.
Қоршаған ортаны өзгертетін факторларды түсіндіру және таныту білім алушылардың академиялық дүниетанымның сөзсіз дамуына, табиғи қозғалыстар мен іс-әрекеттердегі академиялық идеялардың сауатты өңделген тұжырымдамасының дамуына, жеке қоғам-субъект тұжырымдамасындағы қатынастардың ашылуына ықпал етеді. Себеп-салдарлық қатынастарды зерттеу базасы білім алушылардың табиғи заттардың өзгеруіне әкелетін осы себептердің пайда болу факторлары мен нәтижелерін анықтауы және ұсынуы болып саналады.
Жаратылыстану ғылымының табиғи іс-әрекеттер мен құбылыстарға қатысты ғылым ретіндегі бағыты табиғи заттардың көлемдік-өтпелі ерекшеліктерін, олардың көрінісі мен қалыптасу заңдылықтарын зерттеуге бағытталған табиғат туралы ғылымдар жиынтығын қамтиды. Білім алушыларды қоршаған ортамен таныстыра отырып, олар табиғатта болатын әртүрлі құбылыстардың алғышарттары мен нәтижелерін мұқият зерттейді.
Оқу мақсатының нәтижесі эксперименттік біліктердің және олардың негіздерінің даму шегімен, білім алушыларға қоршаған ортадағы бүкіл көріністің біртіндеп дамуы жайлы, айналасындағы болып жатқан құбылыстар мен заңдылықтар, оларды тану, қабылдау, түсіну әдістері туралы білім беру, табиғи әрекеттер мен құбылыстардың жоғары сапалы, сонымен қатар сандық бейнесіне сәйкес білім мен дағдыларды алу, алынған білімдерді тиімді қолдану арқылы көрінеді.
Әдебиеттер тізімі
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Дерябо С.Д. Экологическая педагогика и психология. – Ростов-на Дону: Феникс, 2019. – 126 с.
Естествознание: Программы средней общеобразовательной школы. – М.: Просвещение, 1992. – 47 с.
Каропа Г.Н. Экологическое образование школьников: ведущие тенденции и парадигмальные сдвиги. – Минск: НИО, 2020. – 210 с.
Конюшко В.С. Методика обучения биологии. – Минск: Книжный дом, 2019. – 256 с.
Лазарева О.Н. Методика преподавания естествознания. Часть 1. Теоретические основы методики обучения естествознанию в начальных классах. – Екатеринбург: Уральский гос.университет, 2019. – 262 с.
Лернер И.Я. Качества знаний учащихся. Какими они должны быть? – М.: Знание, 2018. – 48 с.
Мұханбетжанова Ә. Білімді интеграциялау негізінде оқушыларда дүниенің ғылыми бейнесін қалыптастыру: монография. – Алматы: Ғылым, 2000. – 248 б.
Аквилева Г.Н., Клепинина З.А. Методика преподавания естествознания в начальной школе: учеб. пособие для студ. учреж. средн. проф. образования пед. профиля. – М.: Гуманит. изд. центр ВЛАДОС, 2001. – 240 с.
Козина Е.Ф., Степанян Е.Н. Методика преподавания естествознания: учеб. пособие для студ. высш. пед. учеб. заведений. – М.: Издательский центр «Академия», 2004. – 496 с.
Семенова Н.А. Теоретические основы и методика преподавания интегративного курса «Окружающий мир». [Электронды ресурс]. URL: http://koi.tspu.ru/koi_books/semenova/ (дата обращения 17.12.2014).
Ussenov N., Zhoya K., Abdimanapov B., Mamadiyarov M., Tleubergenova K., Ussenova M. Views on the Use of Technology in Geography Course // International Journal: Emerging Technologiesin Learning. – 2020. – Vol. 15, No. 23. – Р. 42–51.
Ussenov N., Laiskhanov S., Kaimuldinova K., Abdimanapov B., Karbayeva S., Zhoya K. Evaluation of students' views on teaching the subject of migration through distance education in Kazakhstan geography course // World Journal on Educational Technology. – 2022. – Vol. 14 No. 1. – Р. 294–305.
REFERENCES
Deryabo S.D. Ekologicheskaya pedagogika i psihologiya [Environmental pedagogy and psychology]. – Rostov-na Donu: Feniks, 2019. – 126 s. [in Russian]
Estestvoznanie: Programmy srednei obshcheobrazovatelnoi shkoly [Natural Science: Secondary school programs]. – M.: Prosveshchenie, 1992. – 47 s. [in Russian]
Karopa G.N. Ekologicheskoe obrazovanie shkolnikov: vedushie tendencii i paradigmalnye sdvigi [Environmental education of schoolchildren: leading trends and paradigm shifts]. – Minsk: NIO, 2020. – 210 s. [in Russian]
Konyushko V.S. Metodika obucheniya biologii [Methods of teaching biology]. – Minsk: Knijnyi dom, 2019. – 256 s. [in Russian]
Lazareva O.N. Metodika prepodavaniya estestvoznaniya. Chast 1. Teoreticheskie osnovy metodiki obucheniya estestvoznaniyu v nachalnyh klassah [Methods of teaching natural science. Part 1. Theoretical foundations of the methodology of teaching natural science in elementary grades]. – Ekaterinburg: Uralskiy gos.universitet, 2019. – 262 s. [in Russian]
Lerner I.Ya. Kachestva znani uchashihsia. Kakimi oni doljny byt? [The quality of students' knowledge. What should they be like?] – M.: Znanie, 2018. – 48 s. [in Russian]
Muhanbetjanova A. Bіlіmdі integratsiialau negіzіnde oqushylarda dunienіn gylymi beinesіn qalyptastyru: monografiiya [Formation of a scientific picture of the world in students based on the integration of knowledge: monograph]. – Almaty: Gylym, 2000. – 248 b. [in Kazakh]
Akvileva G.N., Klepinina Z.A. Metodika prepodavaniia estestvoznaniia v nachalnoi shkole: ucheb. posobie dlia stud. uchrej. sredn. prof. obrazovaniia ped. profilia [Methods of teaching natural science in primary school: textbook]. – M.: Gumanit. izd. centr VLADOS, 2001. – 240 s. [in Russian]
Kozina E.F., Stepanyan E.N. Metodika prepodavaniia estestvoznaniia: ucheb. posobie dlia stud. vyssh. ped. ucheb. zavedenii [Methods of teaching natural science: textbook]. – M.: Izdatelski centr «Akademiia», 2004. – 496 s. [in Russian]
Semenova N.A. Teoreticheskie osnovy i metodika prepodavaniia integrativnogo kursa «Okrujaiushiy mir» [Theoretical foundations and methods of teaching the integrative course «The surrounding world»]. [Elektronnyi resurs]. URL: http://koi.tspu.ru/koi_books/semenova/ (qaralgan kuni 17.12.2014). [in Russian]
Ussenov N., Zhoya K., Abdimanapov B., Mamadiyarov M., Tleubergenova K., Ussenova M. Views on the Use of Technology in Geography Course // International Journal: Emerging Technologies in Learning. – 2020. – Vol. 15, No. 23. – Р. 42–51.
Ussenov N., Laiskhanov S., Kaimuldinova K., Abdimanapov B., Karbayeva S., Zhoya K. Evaluation of students' views on teaching the subject of migration through distance education in Kazakhstan geography course // World Journal on Educational Technology. – 2022. – Vol. 14 No. 1. – Р. 294–305.
