Национальная идея казахского айтыса ХІХ–ХХ веков

Авторы

Ключевые слова:

искусство айтыс, фольклор, общее наследие тюркских народов, Актюбинская область, Казахстан, национальная идея, национальные ценности.

Аннотация

Научная работа посвящена изучению айтыса ряда поэтов XIX–XX веков, когда в западном регионе Казахстана возродилось казахское специфическое и синкретическое искусство айтыса. Впервые с точки зрения литературного жанра будут изучены опубликованные в печати тексты айтыса некоторых региональных поэтов. Определены жанровые типы айтыса, проанализированы национальный дух, национальная идея, проблемы страны, земельные проблемы в поэтах айтыса региона. Авторы выделяют национальный дух и идею в высказываниях известных стране казахских поэтов, таких как Абубакир Кердери, Сарышолак Боранбайулы, Курманали Дауитулы, и определяют особенности этого искусства. Авторы научной статьи сосредоточили внимание на проблеме национальной идеи в айтысе и доказали, что историческое развитие придает тематико-идеологическому, художественному характеру айтыса собственную уникальность, используя методы дифференциации, систематизации, формулирования. В данной статье использованы исследования отечественных ученых об айтысе, уделено внимание фольклорной природе айтыса в исторические периоды. Авторы приходят к выводу, что сохранение айтыса казахским народом и даже его развитие на протяжении нескольких столетий является национальной особенностью, рожденной отношением нации к культурному наследию и интересом к искусству речи. В качестве новаторства предлагаемого метода авторы подчеркнули, что основная воспитательная цель искусства айтыс состоит в продолжении традиции бережного отношения и изучения духа вполне духовно зрелого человека, развитии его собственным содержанием и дополнении его собственным содержанием, идеями. Среди них неизмеримый труд поэтов Актюбинской области, получивший свое выражение, развивающий как устные, так и письменные качества нашего богатого литературного наследия, всесторонне анализируется жанровое развитие. Он показывает, что национальные ценности являются единственным способом привить национальную идею будущим поколениям в эпоху глобализации.

Библиографические ссылки

Ерман Ж. Шығармалар жинағы. Т. 5. – Алматы: Сардар, 2018. – 289 б. 2. Dubuisson E. Confrontation in and through the Nation in Kazakh Aitys Poetry // Journal of Linguistic Anthropology. – 2010. – №20 (1). – Р. 101–115.

Oskembay A.A., Kelgembaeva B.B., Yerdembekov B.A. The social and historical situation in the nineteenth-century Kazakhstan and the anti-colonial trend in Kazakh literature // Rupkatha Journal on Interdisciplinary Studies in Humanities. – 2018. – №10 (3). – Р. 138–148.

Pangereyev A.S., Baltymova M.R. Formation and development of Kazakh children's folklore // Opcion. – 2019. Año 35, Regular №24. – P. 1370–1382.

Қасқабасов С. Ойөріс. – Астана: Астана полиграфиясы, 2009. – 320 б.

Omarova A., Kaztuganova A., Sultanova A., Tatkenova S., Kdyrniyazova, Z. M.O. Auezov and musical art of Kazakhstan in the coordinates of the global world // Rupkatha Journal on Interdisciplinary Studies in Humanities. – 2020. – Volume 12. – №5. doi:10.21659/RUPKATHA.V12N5.RIOC1S33N7

Шәріп А. Қазақ поэзиясы және ұлттық идея. – Алматы: Білім, 2000. – 336 б.

Zhamenkeyev Y.Y., Medeubek S.M., Sengirbay G.S., Yerbol M.Y. Jocose kuis of kazakh dombra tradition // International Journal of Environmental and Science Education. – 2016. – №11(18). – P. 11427–11448.

Zhundibayeva A.K., Ergobekov K.S., Espenbetov A.S. The lyrical hero in the works of kazakh's poet Shakarim Kudaiberdiev // Life Science Journal. – 2013. – №10 (SPL.ISSUE 11). – P. 113–117.

Kunanbaeva A.B. Surprises of Typology: From the World Of Ancient Greek And Kazakh Lyric Poetry // Revista De Etnografie Si Folclor. – 2019. – №1–2. – P. 23–39.

Қасқабасов С. Ой-сана. Суждения: сұхбаттар, беседы. – Астана: Арда, 2018. – 296 б.

Кердері Ә. Қазағым. – Алматы: Жазушы, 1993. – 129 б.

Власова З.И. Скоморохи и фольклор. – Петербург: Алетейя, 2001. – 524 с.

Cinar K. Turkey and Turkic Nations: A Post-Cold War Analysis of Relations // Turkish Studies. – 2013. – №14(2). – Р. 256–271. 15. Johanson L. The History of Turkic. In The Turkic Languages. – London: Routledge, 2015. – P. 81–126.16. Мұқанов С. Қазақтың ХVІІІ–ХІХ ғасырдағы әдебиетінің тарихынан очерктер. – Алматы: Арыс, 2002. – 272 б.

Қаһарлы сөз қамал бұзады (Ұлы Отан соғысы кезіндегі ақындар айтысы) / құраст. Қ. Сейдаханұлы. – Алматы: Ғылым, 1995. – 272 б.

Боранбайұлы С. Азаттық еді аңсаған. – Алматы: Жалын, 2006. – 264 б.

Асанов Қ. Айтыс өнерінің ақпараттық-насихатшылдық ролі // Қарағанды университетінің жаршысы. – 2009. – №2 (54). – Б. 193–198. 20. Морозов А.А. Скоморохи на Севере. Север: Альманах. – Архангельск, 1946. – 225 с.

Мұсаев А. Әйтеке би ауданының этномәдени мұрасы. – Ақтөбе: А-Полиграфия, 2006. – 353 б.

Айтыс. Бірінші том. – Алматы: Жазушы, 1965. – 556 б.

Байғанин Н. Таңдамалы шығармалар: Өлеңдер, толғаулар, дастандар / Құраст., алғы сөзін жазған О. Нұрмағамбетова. – Алматы: Жазушы, 1991. – 400 б.

Исмаилов Е. Ақындар. – Алматы: Қаз.мемл.әдеб.басп., 1956. – 350 б. 25. Байтұрсынұлы А. Бес томдық шығармалар жинағы. Т. 1. – Алматы: Алаш, 2003. – 408 б.

Айтбаева А., Қожекеева Б. Қазіргі Арал-Сыр өңірі айтысындағы көркемдік ізденістер // «Вопросы науки и образования: теоретические и практические аспекты» материалы международный научно-практической конференции. – 2019. – Б. 101–106.

Duisenbayev A.K., Baltymova M.R., Akzholova A.T., Bazargaliyev G.B., Zhumagaziyev A.Zh. Study of Problems of Individual’s Social Education // International Journal of Environmental & Science Education. – 2016. – Т. 11. – №15. – Р. 7899–7905.

Erman J. Shygarmalar jinagy [Collection of works]. T. 5. – Almaty: Sardar, 2018. – 289 b. [in Kazakh] 2. Dubuisson E. Confrontation in and through the Nation in Kazakh Aitys Poetry // Journal of Linguistic Anthropology. – 2010. – №20 (1). – Р. 101–115.

Oskembay A.A., Kelgembaeva B.B., Yerdembekov B.A. The social and historical situation in the nineteenth-century Kazakhstan and the anti-colonial trend in Kazakh literature // Rupkatha Journal on Interdisciplinary Studies in Humanities. – 2018. – №10 (3). – Р. 138–148.

Pangereyev A.S., Baltymova M.R. Formation and development of Kazakh children's folklore // Opcion. – 2019. Año 35, Regular №24. – P. 1370–1382.

Qasqabasov S. Oiorіs [Thoughts]. – Astana: Astana poligrafiasy, 2009. – 320 b. [in Kazakh]

Omarova A., Kaztuganova A., Sultanova A., Tatkenova S., Kdyrniyazova, Z. M.O. Auezov and musical art of Kazakhstan in the coordinates of the global world // Rupkatha Journal on Interdisciplinary Studies in Humanities. – 2020. – Volume 12. – №5. doi:10.21659/RUPKATHA.V12N5.RIOC1S33N7

Sharіp A. Qazaq poieziasy jane ulttyq ideia [Kazakh poetry and national idea]. – Almaty: Bilim, 2000. – 336 b. [in Kazakh]

Zhamenkeyev Y.Y., Medeubek S.M., Sengirbay G.S., Yerbol M.Y. Jocose kuis of kazakh dombra tradition // International Journal of Environmental and Science Education. – 2016. – №11(18). – P. 11427–11448.

Zhundibayeva A.K., Ergobekov K.S., Espenbetov A.S. The lyrical hero in the works of kazakh's poet Shakarim Kudaiberdiev // Life Science Journal. – 2013. – №10 (SPL.ISSUE 11). – P. 113–117.

Kunanbaeva A.B. Surprises of Typology: From the World Of Ancient Greek And Kazakh Lyric Poetry // Revista De Etnografie Si Folclor. – 2019. – №1–2. – P. 23–39.

Qasqabasov S. Oi-sana. Sujdeniia: suhbattar, besedy [Consciousness. Judgments: interviews, conversations]. – Astana: Arda, 2018. – 296 b. [in Kazakh]

Kerderі A. Qazagym [My Kazakh]. – Almaty: Jazushy, 1993. – 129 b. [in Kazakh] 13. Vlasova Z.I. Skomorohi i folklor [Buffoons and folklore]. – Peterburg: Aleteiia, 2001. – 524 s. [in Russian]

Cinar K. Turkey and Turkic Nations: A Post-Cold War Analysis of Relations // Turkish Studies. – 2013. – №14(2). – Р. 256–271. 15. Johanson L. The History of Turkic. In The Turkic Languages. – London: Routledge, 2015. – P. 81–126.

Muqanov S. Qazaqtyn XVIII–XIX gasyrdagy adebietіnіn tarihynan ocherkter [Essays on the history of Kazakh literature of the XVIII–XIX centuries]. – Almaty: Arys, 2002. – 272 b. [in Kazakh]

Qaһarly soz qamal buzady (Uly Otan sogysy kezіndegі aqyndar aitysy) [An angry word destroys a wall (Aityses of poets during the Great Patriotic War)] / qurast. Q. Seidahanuly. – Almaty: Gylym, 1995. – 272 b. [in Kazakh]

Boranbaiuly S. Azattyq edі ansagan [Freedom was a dream]. – Almaty: Jalyn, 2006. – 264 b. [in Kazakh]

Asanov Q. Aitys onerіnіn aqparattyq-nasihatshyldyq rolі [Informational-advocacy role of aitys art] // Qaragandy universitetіnіn jarshysy. – 2009. – №2 (54). – B. 193–198. [in Kazakh] 20. Morozov A.A. Skomorohi na Severe [Buffoons in the North]. Sever: Almanah. – Arhangelsk, 1946. – 225 s. [in Russian]

Musaev A. Aiteke bi audanynyn etnomadeni murasy [Ethnocultural heritage of Aiteke bi district]. – Aqtobe: A-Poligrafia, 2006. – 353 b. [in Kazakh]

Aitys [Aitys]. Bіrіnshі tom. – Almaty: Jazushy, 1965. – 556 b. [in Kazakh]

Baiganin N. Tandamaly shygarmalar: Olender, tolgaular, dastandar [Selected works: Poems, tolgau, dastans] / qurast., algy sozіn jazgan O. Nurmagambetova. – Almaty: Jazushy, 1991. – 400 b. [in Kazakh]

Ismailov E. Aqyndar [Poets]. – Almaty: Qaz.meml.adeb.basp., 1956. – 350 b. [in Kazakh]

Baitursynuly A. Bes tomdyq shygarmalar jinagy [Collection of works in five volumes]. T. 1. – Almaty: Alash, 2003. – 408 b. [in Kazakh]

Aitbaeva A., Qojekeeva B. Qazіrgі Aral-Syr onіrі aitysyndagy korkemdіk іzdenіster [Artistic searches in the aitys of the modern Aral-Syr region] // «Voprosy nauki i obrazovania: teoreticheskie i prakticheskie aspekty» materialy mejdunarodnoi nauchno-prakticheskoi konferencii. – 2019. – B. 101–106. [in Kazakh]

Duisenbayev A.K., Baltymova M.R., Akzholova A.T., Bazargaliyev G.B., Zhumagaziyev A.Zh. Study of Problems of Individual’s Social Education // International Journal of Environmental & Science Education. – 2016. – Т. 11. – №15. – Р. 7899–7905.

Загрузки

Опубликован

2023-12-30