KURGAN KAZILARINDAN ELE GEÇEN TASVİRLİ ESERLER ÜZERİNDE SİLAHLAR
Anahtar Kelimeler:
Orta Asya, kurgan, tasvirli eser, konar göçer kavimler, silah, yay, kılıç, hançer.Özet
Mezar çukurunun üzerine toprak veya taş yığılarak yapılan tepeciklere Orta Asya’da “Kurgan”, Anadolu’da “Tümülüs” adı verilmektedir. Kökeni Orta Asya’da MÖ 3. bin yıla kadar dayanan kurganlar göçebe kavimlerin kutsal mezarları olarak bilinmektedir. Bu çalışmada Orta Asya kökenli göçebe kavimlerin inşa etmiş oldukları Kurgan/Tümülüs tipi mezarlarının ortaya çıkışı ve “Kurgan” kelimesinin anlamı incelenmiştir. Ayrıca, söz konusu mezarlardan ele geçen buluntuların bir kısmını oluşturmakta olan tasvirli eserler üzerindeki silahlar ele alınarak incelenerek karşılaştırmalı bir şekilde değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmenin sonucunda söz konusu kavimlerin kullanmış oldukları silah türleri ve silahların bişimi belirtilmektedir. Kurgan kazılarında ele geçen tasvirli eserler somut verileri ortaya koymaktadır ve söz konusu tasvirli eserler üzerindeki silahlar, kurganların veya kurganlarda yer alan mezarların tarihini belirlemede, göçebe kavimlerin yayıldığı coğrafyanın izlenmesinde önemli bilgiler vermektedir. Ayrıca, söz konusu eserleri inceleyerek göçebe savaşçısının hangi silahı neresinde taşımış olduğu konusunda önemli bilgiler verilmektedir. Sonraki dönemlerde göçebe savaşçısının rekonstrüksiyonunu söz konusu sanat eserler üzerindeki tasvirleri göz önünde tutarak yapılması gerektiği önerilmektedir.
Referanslar
KAYNAKLAR
Belli О. “Eski Çağ ve Orta Çağ’da Türkler’de Kurgan Yapma Geleneği”. Türkler III, (ed. H.C. Güzel-K.Çiçek-S.Koca), Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002. S. 927-931.
Байпаков К.М., Самашев З.С., Толеубаев А.Т. Археология Казахстана. Алматы: Өнер, 2006. С. 401.
Артамонов М.И. Сокровища скифских курганов және собрании Государственного Эрмитажа. Ленинград: Издательство Савецкий Художник, 1966. С. 120.
Смирнов К.Ф. Сарматы на Илеке. Москва: Издательство Наука, 1975. С. 120.
Брашинский И.Б. В Поисках Скифских Сокровищ. Ленинград: Издательство Наука. 1979. С. 144.
Мозолевский Б.Н. Скифский курган в с. Ерковцы // Скифский мир. Киев. 1975. С. 211-217.
Черненко Е.В. Скифские Лучники. Киев: Наукова думка, 1981. С. 167.
Мелюкова А.И. Вооружение скифов. Москва, Наука, 1964. С. 91.
Samaşev Z., Ermolaeva A., Kuş G. The Ancient Treasures of The Kazah Altai. Almatı: Öner Baspası, 2007. S. 200.
Самашев З., Онгар А., Оралбай Э., Киясбек Г. Храм - Святилище - Кысилуик. Астана: Издательская группа ТОО Археология, 2011. С. 200..
Minns E. Scythians and Greeks. Cambrige: 1913. S. 720.
Хазанов А.М. Очерки военного дела сарматов. Москва, Издательство Наука, 1971. С. 123.
Есян С.А. Защитное Вооружение в Древней Армении // Историко-филологический журнал ССР, № 1. 1962. С. 192-208.
Pulak C. Uluburun (Kaş) Batağı Kazısı // XV. Kazı Sonu.ları Toplantısı I. Anlara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1993. S. 375-398. 15. Winlock H.E. The Rise and Fall of the Middle Kingdom in thebes. New York: The Macmillan Company. 1947. S. 162.
Drews R. Tunç Çağı’nın Sonu Askeri Değişim ve Antik Akdeniz’de Çöküş. Çeviren: Ersoy T., Ergin G. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2012. S. 316.
Homeros. İlyada Tanrıların savaşı. Çev. Derya Öztürk. İstanbul: Paraf Yayınları. 2012. S. 440.
Черненко Е.В. Скифский доспех. Киев: Наукова думка, 1968. С. 190.
Бисембаев А.А., Гусалов С.Ю., Ткачев В.В. Очет об археологических раскопках у аула Улгули // Архивные материалы Института археологии им. Маргулана, дело №2614,, Уральск: 2004. С. 33.
Кушаев Г.А. Научный очет об итогах археологических раскопок в Уральской области в 1977 году // Архивные материалы Института археологии им. Маргулана, дело №1598, Уральск: 1978. С. 30.
Толстов С.П.По древним дельтам Окса и Яксарта. Москва, Издательство Восточной Литература. 1962. С. 324.
Sizdiov B., M.Ö. 1. Binde Avrasya BoskırlarındaYaşayan Atlı Göçebe Kavimlerin Zırhları // Bilig – Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi. 2019. 90. – s. 1-19. https://doi.org/10.12995/bilig.9001
Шульц П.Н.Скифские изваяния Причерноморья// Античное общество. Москва,Издательство Наука. 1967. С. 225-236.
Манцевич А.П. Гребень и фиала из кургана Солоха // Советская Археология XIII. С. 217-238.
Grakov B.N. İskitler. Rusçadan Çeviren D. Ahsen Batur. İstanbul: Selenge Yayınları, 2006. S. 185.
Ивановка А.П. Новая скульптурная находка в Керчи. Москва: 1948. С. 126.
Алексеев А.Ю. Кочевники Евразии: история и археология Скифы - Азиаты и Европейцы // Золотые олени Евразии. Санкт – Петербург: Славия,2003. С. 248
RЕFЕRЕNСЕS
Belli О. “Eski Çağ ve Orta Çağ’da Türkler’de Kurgan Yapma Geleneği”. Türkler III, (ed. H.C. Güzel-K.Çiçek-S.Koca), Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, 2002. S. 927-931. [in Turkish]
Baypakov K.M., Samaşev Z.S., Toleubaev A.T. Arheologiya Kazahstana. Almatı: Öner, 2006. S. 401. [in Russian]
Artamanov M.İ. Sakrovişa skifskih kurganov v sobranii Gasudarstvennogo Ermitaja. Leningrad: İzdatelstvo Savetskii Hudojnik, 1966. S. 120. [in Russian]
Smirnov K.F. Sarmati na İleke. Moskva: İzdatelstvo Nauka, 1975. 120. [in Russian]
Braşinskii İ.B. V Poiskah Skifskih Sokroviş. Leningrad: İzdatelstvo Nauka. 1979. S. 144. [in Russian]
Mozolevskii B.N. Skifskii kurgan u s. Erkovsı // Skifskii mir, Kiev. 1975. S. 211-217. [in Russian]
Çernenko E.V. Skifskiye Luçniki. Kiev: Naukova dumka, 1981. S. 167. [in Russian]
Melyukova A.İ. Voorucenie Skifov. Moskva: İzdatelstvo Nauka, 1964. S. 91. [in Russian]
Samaşev Z., Ermolaeva A., Kuş G. The Ancient Treasures of The Kazah Altai. Almatı: Öner Baspası, 2007. S. 200. [in Russian]
Samaşev Z., Ongar A., Oralbai E., Kiyasbek G. Hram – Svyatilişe – Kısılüyük. Astana: İzdatelskaya gruppa TOO Arheologiya, 2011. S. 200. [in Russian]
Minns E. Scythians and Greeks. Cambrige: 1913. S. 720. [in English]
Hazanov A. M. Oçerki vaennogo dela Sarmatov. Moskva: İzdatelstvo Nauka, 1971. S. 123. [in Russian]
Esyan S.A. Zaşitnoe Voorujenie v Drevnei Armenii // İstoriko-Fillologiöçeskii Jurnal AnN Arm. SSR, No 1. 1962. S. 192-208. [in Russian]
Pulak C. Uluburun (Kaş) Batağı Kazısı // XV. Kazı Sonu.ları Toplantısı I. Anlara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1993. S. 375-398. [in Turkish] 15. Winlock H.E. The Rise and Fall of the Middle Kingdom in thebes. New York: The Macmillan Company. 1947. S. 162. [in English]
Drews R. Tunç Çağı’nın Sonu Askeri Değişim ve Antik Akdeniz’de Çöküş. Çeviren: Ersoy T., Ergin G. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2012. S. 316. [in Turkish]
Homeros. İlyada Tanrıların savaşı. Çev. Derya Öztürk. İstanbul: Paraf Yayınları. 2012. S. 440. [in Turkish]
Çernenko E.V. Skifskii Dospeh. Kiev: İzdatelstvo Naukova Dumka. 1968. S. 190. [in Russian]
Bisembaev A.A., Gusalov S.Yu., Tkaçev V.V. Oçet ob arheologiçeskih raskopkah u aula Ulguli // Margulan Arkeoloji Enstitüsü Arşiv Materyalleri, Dosya №2614, Uralsk: 2004. S. 33. [in Russian]
Kuşaev G.A. Nauçnıi oçet ob itogah arheologiçeskih raskopkah v Uralskoi oblasti v 1977 godu // Margulan Arkeoloji Enstitüsü Arşiv Materyalleri, Dosya №1598, Uralsk: 1978. S. 30. [in Russian]
Tolstov S.P. Po drevnim del’tam Oksa ve Yaksarta. Moskva: İzdatelstvo Vastoçnoi Literaturi. 1962. S. 324. [in Russian]
Sizdiov B., M.Ö. 1. Binde Avrasya BoskırlarındaYaşayan Atlı Göçebe Kavimlerin Zırhları // Bilig – Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi. 2019. 90. – s. 1-19. https://doi.org/10.12995/bilig.9001 [in Turkish]
Şuls P.N. Skifskie izvayaniya Priçernomorya. Antiçnoe Obşestvo. Moskva: İzdatelstvo Nauka, 1967. S. 236. [in Russian]
Manseviç A.P. Greben i fiala iz kurgana Soloha // Savetskaya Arheologiya. Vip. XIII. 1950. S. 217-238. [in Russian]
Grakov B.N. İskitler. Rusçadan Çeviren D. Ahsen Batur. İstanbul: Selenge Yayınları, 2006. S. 185. [in Turkish]
İvanovka A.P. Novaya skulpturnaya nahodka v Kerchi. Moskva: 1948. S. 126. [in Russian]
Alekseev A.Yu.Kochevniki Evrazii: istoriya i arheologiya Skifi – aziyati i evropeisi // Zolotie Oleni Evrazii. Sankt – Peterburg, Slaviya. 2003. Р. 248.
