Zhalmauyz Kempir - Türk Mitolojisinde Özel Bir İmge
24 41
Anahtar Kelimeler:
eski mitoloji, Türk halklarının folkloru, arkaik eserler, masal, şeytani imge, Zhalmauyz kempir.Özet
Türk halklarının özelliği olan en eski edebiyat katmanı, imgelere ve olay örgülerine, mitolojik sembollere ve çağrışımlara dayanan eski Türk mitolojisinden kaynaklanmaktadır. Antik çağda mitoloji alanının gelişiminde önemli bir yön, büyülü bir zincir aracılığıyla, özellik ve görünüm bakımından benzer bir imge topluluğunu genelleştiren efsanevi yaratıkların ortaya çıkmasıyla ilişkilidir. Arkaik destanlar, masallar ve efsaneler gibi türler daha sonra eski mitolojik görüşler temelinde gelişti. Bu eserlerdeki bazı efsanevi yaratıklara şeytani özellikler verilmiştir. Bu bağlamda, bu makale Türk folklorundaki efsanevi karakterlerin önemini tanımlamakta, obur yaşlı kadın Zhalmauyz kempir'in olumsuz imajını analiz etme sorununu içermekte ve Türk halklarına özgü bu mitolojik şeytani yaratığın kötü doğasını analiz etmektedir. Araştırmaya dayanarak, yazar görüntülerin Türk mitolojisindeki rolünü anlattı, “Zhalmauyz kempir" ifadesinin anlamını ortaya çıkardı, bu görüntünün kökeninin tarihini belirledi, obur yaşlı bir kadının karakterini Türk halkları arasında kötü güçle karşılaştırdı, masalların anlamını belirledi. özel görüntüler, Türk halklarının masallarında yaygın olarak kullanılan Zhalmauyz kempir'in imajını inceledi.
Referanslar
Қажыбек Е. Түркі тілдерінің салыстырмалы сөздігі. – Ankara: Atatürk kültür, dil ve tarih yüksek kurumu, türk dil kurumu yayınları, 1991. – 1118 s.
Гумилев Л.Н. История народа хунну. Кн. 2. – М.: Институт Ди-Дик, 1998. – 496 с.
Қасқабасов С. Таңдамалы. Қазақтың халық прозасы. Зерттеулер. Т.1. – Астана: Фолиант, 2014. – 320 б.
Қондыбай С. Арғықазақ мифологиясы. Т. 1. – Алматы: Саға, 2008. – 436 б.
Imanjusup R.N., Spanov M.J., Nigmetzhanov K.G. The cultural phenomenon of hagiographic mythology in the christian tradition // European Journal of Science and Theology. – 2021. – Vol. 17, No.5. – P. 71–78.
Радлов В. Образцы народной литературы тюркских племен. Ч. 6: Наречье таранчей. – СПб.: Императорская Академия Наук, 1907. – 659 с.
Тойшанұлы А. Түркі-моңғол мифологиясы: монография. – Алматы: «Баспалар үйі» АҚ, 2009. – 192 б.
Mark J.J. Mythology. World History Encyclopedia. Retrieved from. [Electronic resource]. – URL: https://www.worldhistory.org/mythology/ (date of access 14.03.2024)
Auyesbayeva Р., Akhmetbekova А., Rakysh Zh. Character of zhalmauyz in the folklore of turkic peoples // International E-Journal of Advances in Social Sciences. – 2016. – Vol. II, Issue 5. – Р. 384–387.
Флоренский П.Л. Имена. – М.: АСТ, 2003. – 330 с.
Mouton J. Werner Herzog's Stroszek: A Fairy-Tale Film in an Age of Disenchantment // Literature/Film Quarterly. – 2014. – №15-2. – P. 99–106.
Мифы народов мира. Энциклопедия: в 2-х т. Т. 1. А-К. – М.: Советская энциклопедия, 1987. – 671 с.
Уәлиханов Ш.Ш. Бес томдық шығармалар жинағы. Т. 4. – Алматы: Қазақ ССР-нің «Ғылым» баспасы, 1968. – 302 б.
Mohammed Mahbboob Hussain Aazaad. Forty-four Turkish Fairy Tales Compiled & Edited. [Electronic resource]. – URL: https://www.academia.edu/30191088/Forty_four_Turkish_Fairy_Tales_Compiled_and_Edited (date of access 26.02.2024)
Әлмұханова Р. Қазақ фольклорындағы антикалық сарындар. – Алматы: Арыс, 2009. – 320 б.
Эр Төштүк. Эл адабияты сериясы. II том. – Бишкек: Шам, 1996. – 448 б.
Мыстан және жалмауыз. Әдебиет порталы. [Электронды ресурс]. URL: https://adebiportal.kz/kz/characters/view/174 (қаралған күні 28.02.2024)
Пропп В.Я. Исторические корни волшебной сказки. – М.: Лабиринт, 2000. – 335 с.
Әуесбаева П.Т., Хусаинова Г.Р. Түріктанушы Н.Н. Пантусовтың жинағындағы «Қарамерген» ертегісінің текстологиясы // Ясауи университетінің хабаршысы. – 2023. – №4 (130). https://doi.org/10.47526/2023-4/2664-0686.04
REFERENCES
Qajybek E. Turkі tіlderіnіn salystyrmaly sozdіgі [Comparative Dictionary of Turkic languages]. – Ankara: Ataturk kultur, dil ve tarih yuksek kurumu, turk dil kurumu yayınları, 1991. – 1118 s. [in Kazakh]
Gumilev L.N. Istoria naroda hunnu [History of the Xiongnu people]. Kn. 2. – M.: Institut Di-Dik, 1998. – 496 s. [in Russian]
Qasqabasov S. Tandamaly. Qazaqtyn halyq prozasy. Zertteuler [Custom. Kazakh folk prose. Research]. T.1. – Astana: Foliant, 2014. – 320 b. [in Kazakh]
Qondybai S. Argyqazaq mifologiasy [Protokazakh mythology]. T. 1. – Almaty: Saga, 2008. – 436 b. [in Kazakh]
Imanjusup R.N., Spanov M.J., Nigmetzhanov K.G. The cultural phenomenon of hagiographic mythology in the christian tradition // European Journal of Science and Theology. – 2021. – Vol. 17, No.5. – P. 71–78.
Radlov V. Obrazcy narodnoi literatury tiurkskih plemen. Ch. 6: Narechie taranchei [Samples of folk literature of the Turkic tribes. Part 6: Dialects of the Tarantulas]. – SPb.: Imperatorskaia Akademia Nauk, 1907. – 659 s. [in Russian]
Toishanuly A. Turkі-mongol mifologiasy: monografia [Turkic-Mongolian mythology: monograph]. – Almaty: «Baspalar uii» AQ, 2009. – 192 b. [in Kazakh]
Mark J.J. Mythology. World History Encyclopedia. Retrieved from. [Electronic resource]. – URL: https://www.worldhistory.org/mythology/ (date of access 14.03.2024)
Auyesbayeva R., Akhmetbekova A., Rakysh Zh. Character of zhalmauyz in the folklore of turkic peoples // International E-Journal of Advances in Social Sciences. – 2016. – Vol. II, Issue 5. – R. 384–387.
Florenskiy P.L. Imena [The names]. – M.: AST, 2003. – 330 s. [in Russian]
Mouton J. Werner Herzog's Stroszek: A Fairy-Tale Film in an Age of Disenchantment // Literature/Film Quarterly. – 2014. – №15-2. – P. 99–106.
Mify narodov mira. Enciklopedia: v 2-h t. T. 1. A-K [Myths of the peoples of the world. Encyclopedia: in 2 volumes, vol. 1. A-K.]. – M.: Sovetskaia enciklopedia, 1987. – 671 s. [in Russian]
Ualihanov Sh.Sh. Bes tomdyq shygarmalar jinagy. T. 4 [Collection of works in five volumes. Vol. 4.]. – Almaty: Qazaq SSR-nіn «Gylym» baspasy, 1968. – 302 b. [in Kazakh]
Mohammed Mahbboob Hussain Aazaad. Forty-four Turkish Fairy Tales Compiled & Edited. [Electronic resource]. – URL: https://www.academia.edu/30191088/Forty_four_Turkish_Fairy_Tales_Compiled_and_Edited (date of access 26.02.2024)
Almuhanova R. Qazaq folkloryndagy antikalyq saryndar [Ancient motifs in Kazakh folklore]. – Almaty: Arys, 2009. – 320 b. [in Kazakh]
Er Toshtuk. El adabiaty seriasy [Folk Literature Series]. II tom. – Bishkek: Sham, 1996. – 448 b. [in Kyrgyz]
Mystan jane jalmauyz. Adebiet portaly. [Electronic resource]. URL: https://adebiportal.kz/kz/characters/view/174 (date of access 28.02.2024) [in Kazakh]
Propp V.Ia. Istoricheskie korni volshebnoi skazki [The historical roots of the fairy tale]. – M.: Labirint, 2000. – 335 s. [in Russian]
Auesbaeva P.T., Husainova G.R. Turіktanushy N.N. Pantusovtyn jinagyndagy «Qaramergen» ertegіsіnіn tekstologiasy [Textology of the fairy tale “Karamergen” in the collection of the turkologist N.N. Pantusov] // Iasaui universitetіnіn habarshysy. – 2023. – №4 (130). https://doi.org/10.47526/2023-4/2664-0686.04 [in Kazakh]
