ÖZBEK CEDİT TİYATROSUNA IŞIK TUTAN BİR ESER: ÇOLPAN’IN YARKINAY ADLI PİYESİNİN İNCELENMESİ
Anahtar Kelimeler:
Cedidizm, Özbek Tiyatrosu, Abdülhamid Süleymanoğlu Çolpan, Piyes, kitap incelemeÖzet
On dokuzuncu yüzyılın ortalarında başlayan “Uyanış Devri” olarak da adlandırılan cedidizm, Gaspıralı İsmail’in çıkarttığı Tercüman gazetesi vasıtasıyla başlamış ve bu fikri yenileşme kısa bir sürede yayılmıştır. Dünyanın gerisinde kalan bir toplumu inşa ederken dört bir koldan destek sağlamaya çalışan ceditçi aydınlar, yazar, şair, dilbilimci ve gazeteci gibi halkı doğrudan etkileyip yönlendirebilecek bir mesleğe sahiplerdir. Abdülhamid Süleymanoğlu Çolpan, halkını aydınlatmaya gazete yazıları ile başladıktan sonra yazdığı şiirlerdeki ele aldığı konularla millî şuuru uyandırmayı amaçlamıştır. Dünya edebiyatı ile iç içe olan Çolpan, aynı zamanda farklı ülkelerden değerli kalemlerin ele aldığı kitapları çevirerek örnek bir aydın olarak halka kendisini tanıtmıştır. Halka daha fazla erişebilmek için özellikle tiyatro oyunlarında sade ve akıcı bir dil kullanan Çolpan, diğer ceditçi aydınlar gibi edebiyatı ve yazarlığı halkının bilinçlenmesi için bir araç olarak kullanmıştır. Tarihî bir dramatik oyun olan Yarkınay piyesini Lucien Goldmann’ın oluşumsal yapısalcı metodu ile inceleyen Öztürkçü, okurlara ve araştırmacılara rehber olacak nitelikte bir inceleme kaleme almıştır.
Referanslar
Abdusamatov, Hafiz, (2018) “Çolpan’ın Tiyatroya Ait Fikirleri” (Çev.: Hamza Öztürkçü), Temrin Dergi 88.
Aktaş, Şerif, (1998). Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş (3. Baskı), Akçağ, Ankara.
Çolpan, Abdülhamid Süleyman, (2018). “Edebiyat Nedir?” (Çev.: Hamza Öztürkçü), Temrin Dergisi, 88.
Gaspıralı İsmail, Roman ve Hikâyeleri, (2017). Yavuz Akpınar, Bayram Orak, Nazım Muradov (Haz.), Ötüken, İstanbul.
Kasımov, Begali, (2009). Milli Uyanış, (Çev.: Fatma AÇIK), Atatürk Kültür Merkezi, Ankara.
Öz, Aynur, (2002). “Özbek Edebiyatında Tiyatro Türü Üzerine”, Türkler (Ed.: Hasan Celal GÜZEL vd.), Yeni Türkiye , Ankara.
Öztürkçü, Hamza, (2019), Çolpan’ın Yarkınay Adlı Piyesi (İnceleme- Metin- Aktarma- Sözlük), Akademi Titiz, İstanbul.
Tekin, Mehmet, (2018). Roman Sanatı 1 (Romanın Unsurları), Ötüken Neşriyat, İstanbul.
