The concept of traditional naming among Kazakhs and ethnodeformational mobilization
Keywords:
Kazakh‘s antroponim, the concept of naming, name investigation, ethnodeformation, ethnodeformation mobilizationAbstract
The article will consider the history and problems of studying Kazakh names. The author identified the official and unofficial forms of naming among the Kazakhs. The historical nature of the name, traditions and innovations among the Turkic peoples is a study of the formal search for the name among the Kazakhs. Also in this article, the concept of a traditional name is proposed and classified. This article distinguishes the types and features from the point of view of the national tradition of inventing new names for the relatives of the husband by the daughter-in-law. The author analyzed the state of ethnodeformational mobilization of names, scientifically substantiated the connection of the Kazakh name with ethnocognitive concepts. The article analyzes the historical names of such people as Abylai Khan, Kyzybek bi, Kabanbai, Bogenbai, Abai, Chokan, Saken, Baluan Sholak, Zhayau Musa, etc., preserved in the memory of the people through the phenomenon of transonymization. The ethnocognitive features of customs and beliefs in the process of naming the Kazakh people are confirmed by scientific data. In the article, the author grouped Kazakh names in several directions, based on the opinions of scientists, depending on their function and structure in society and in everyday life. The ethnocognitive features of names in accordance with national traditions are analyzed in detail and presented to the scientific community. In the future, it is planned to expand this project and present the ontology of names to science. The article creates and presents a collection of allegorical personal names, since the Kazakh people change their names depending on their behavior and meaning.
References
Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сӛздігі. – Алматы. «Сӛздік-Словарь», 2005. – 439 б.
Рахымберлина С.Ә. Жүнісова М.Қ. Қазақ ономастикалық кеңістігіндегі бейресми кісі есімдерінің орны. //Қарағанды университетінің Хабаршысы. Серия «Филология». №2 (74) /2014,31-41б. https://rep.ksu.kz/bitstream/handle/data/6381/Rahymberlina_Qazaq_2014.pdf?sequence=1&isAllowed=y (14.10.2021.).
Әбілев Ж., Этнодеформация: Оқу құралы / Ж. Әбілев. – Қызылорда: Тұмар, 2007. – 127 б.
Исабеков Д. Бонапарттың үйленуі. Әңгіме. https://massaget.kz/layfstayl/debiet/45175/ (15.10.2021.).
Жанұзақов Т., Есбаева К. Есімдер сыры. – Алматы, 1974. – 11б.
Тоқтаров Р. Абайдың жұмбағы. Роман. – Алматы: Әл-Фараби, 1999. – 752 б.
Ахметов Ә. Түркі тілдеріндегі табу мен эвфемизмдер: салыстырмалы лингвистикалық зерделеу. – Алматы: Ғылым, 1995. – 176 б.
Салықжанова Ш.Б. Қазақ тіліндегі табу мен эвфемистік сипаттағы кісі есімдері //Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық Университетінің Хабаршысы. Филология сериясы, 2005. – №3(106). – 420-424 бб.
Әуезов М. Абай жолы. – Алматы: Жазушы, 2006. – 1-2 кітап – 591 б.
Исабеков Д. Гауһартас. Повесть. // https://isabekov.live/?p=468 (16.10.2021.).
Жұмаділов Қ. Соңғы кӛш. – Алматы: Жазушы. 1988. – 416 б.
Тӛлеш Е. Қазақ келіні қайын жұртының есімін неге атамаған?// https://tengrinews.kz/story/kazak-keln-kayyin-jurtyinyin-esmn-nege-atamagan-364314/ (18.10.2021.).
Жанұзақов Т. Қазақ есімдерінің тарихы: лингвистикалық және тарихи-этнографиялық талдау. – Алматы: Ғылым,1971. – 218 б.
Жұмаділов Қ. Таңғажайып дүние. Роман. – Алматы: "Тамыр". 1999. – 622 б.
https://stat.gov.kz/itis/interesting/name (21.10.2021).
Манкеева Ж.А. Қазақ тіліндегі байырғы түбірлерді жаңғырту. – Алматы: «Мемлекеттік тілді дамыту орталығы» ЖШС, 2010. –212 б.
Нұрасыл Б. Бүркеншік есімдердің сыры. https://e-history.kz/kz/news/show/1696/ (26.10.2021.).
References
Tіl bіlіmі terminderіnіŋ tüsіndіrme sözdіgі. – Almaty. «Sözdіk-Slovar», 2005.
Rahymberlina S.Ә., Jünіsova M.Q. Qazaq onomastikalyq keŋіstіgіndegі beiresmi kіsі esіmderіnіŋ orny. //Qarağandy universitetіnіŋ HabarĢysy. Seriя «Filologiя». №2 (74) /2014, 31-41b. https://rep.ksu.kz/bitstream/handle/data/6381/Rahymberlina_Qazaq_2014.pdf?sequence=1&isAllowed=y (14.10.2021.).
Äbіlev J., Etnodeformasiя: Oqu qūraly / J. Äbіlev. – Qyzylorda: Tūmar, 2007. – 127 b.
Ġsabekov D. Bonoparttyŋ üilenuі. Äŋgіme. . https://massaget.kz/layfstayl/debiet/45175/ (15.10.2021.).
Janūzaqov T., Esbaeva K. Esіmder syry. – Almaty, 1974. – 11b.
Toqtarov R. Abaidyŋ jūmbağy. Roman. – Almaty: Äl-Farabi, 1999. – 752 b.
Ahmetov Ä. Türkі tіlderіndegі tabu men evfemizmder: salystyrmaly lingvistikalyq zerdeleu. – Almaty: Ğylym, 1995. – 176 b.
Salyqjanova ġ.B. Qazaq tіlіndegі tabu men evfemistіk sipattağy kіsі esіmderі //L.N.Gumilev atyndağy Euraziя Ūlttyq Universitetіnіŋ HabarĢysy. Filologiя seriяsy, 2005. – №3(106). – B. 420-424.
Äuezov M. Abai joly. – Almaty: JazuĢy, 2006. – 1-2 kіtap – 591b.
Ġsabekov D. Gauһartas. Povest. // https://ısabekov.lıve/?p=468 (16.10.2021.).
Jūmadіlov Q. Soŋğy köĢ. – Almaty: JazuĢy. 1988. – 416 b.
TöleĢ E. Qazaq kelіnі qaiyn jūrtynyŋ esіmіn nege atamağan?// https://tengrinews.kz/story/kazak-keln-kayyin-jurtyinyin-esmn-nege-atamagan-364314/ (18.10.2021.).
Janūzaqov T. Qazaq esіmderіnіŋ tarihy: lingvistikalyq jәne tarihi-etnografiяlyq taldau. – Almaty: Ğylym,1971. – 218 b.
Jūmadіlov Q. Taŋğajaiyp dünie. Roman. – Almaty: "Tamyr". 1999. – 622 b.
https://stat.gov.kz/ıtıs/ınterestıng/name (21.10.2021).
Mankeeva J.A. Qazaq tіlіndegі baiyrğy tübіrlerdі jaŋğyrtu. – Almaty: «Memlekettіk tіldі damytu ortalyğy» JġS, 2010. –212 b.
Nūrasyl B. BürkenĢіk esіmderdіŋ syry. https://e-hıstory.kz/kz/news/show/1696/ (26.10.2021.).
