О схожих и отличительных чертах легенды «Алп Кара Арслан» и «Как Басат убивает Тепегѐза»

Авторы

  • Ж. Севинч Анкара Университет Хаджи Байрам Вели

Ключевые слова:

Басат, Алп Кара Арслан, Коркут, Улу Хан Ата Битикчи, зооморф

Аннотация

Сообщества тюркского мира, распространившиеся от Азии до Европы, пережили различные политические, социальные и религиозные приключения, но они сохранили свои культурные коды в произведениях народной культуры, которые хранят живую национальную память. Есть сходство в материалах тюркской устной культуры, которые переходят от устной к письменной форме в разные века и в разных географических регионах.
Фольклорные произведения меняются со временем, также наблюдается влияние социокультурных и социально-политических событий того периода, в который они были записаны. Легенда об Алп Кара Арслане из Улу Хан Ата Битикчи или согласно Хаарманну, переведенная с Сулеймана б. Абдулхакк б. Пехливан аль-Азербайджани, является одной из них. Прослеживаются схожие и различные стороны данной легенды с сюжетом восьмой главы Книги Деда Коркута «Как Басат убивает Тепегѐза». Хоть и нет никакого сходства в основной идее данных произведений, легенды об Алп Кара Арслане и истории о Басате, спавшем Огузскую провинцию, выделяются схожие и различные аспекты в воспитании героев, в источниках их сил, в этапах обретения своих личностей, а также в зооморфе, круговороте мыслей животные-предки.

Биография автора

Ж. Севинч, Анкара Университет Хаджи Байрам Вели

докторант

Библиографические ссылки

Yıldırım, D., “Sözlü Kültür Ve Folklor Kavramları Üzerine DüĢünceler”, Millî Folklor, Güz 1989, 3, 16-17.

Yıldız, N., Türk Dünyası Destancılık Geleneği ve Destanlar, Akçağ Yayınları, Ankara, 2015.

Haarmann, U., “Mısır Memlûkleri‟nde Altun Hân ve Cengiz Hân” (Çev. Çiğdem Dumanlı), Türk Kültürü Araştırmaları Dergisi, 2019, Bahar, 99-128.

Kopraman, K. Y., “Ebû Bekir b. Abdullah b. Aybek ed Devâdârî‟ye Göre Türklerin ve Tatarların YaratılıĢı”, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi - GEFAD Özel Sayı Prof. Dr. Reşat Genç Armağanı, c. I, Temmuz-2009, 115-172.

Ercilasun, A. B., “Oğuznameler Gözümü Açtı”, Türk Dili, 2020, 817, 4-10.

Ercilasun, A. B., Nehir Destan Oğuzname (Oguz Bitig), Dergâh Yayınları, Ġstanbul, 2019.

Ercilasun, A. B., “Oğuz Kağan Üzerine Bazı DüĢünceler”, Millî Folklor, 1991, 11, 6-9.

Gökyay, O. ġ., Dede Korkut Hikâyeleri, Kabalcı Yayıncılık, Ġstanbul, 2013.

Barthold, W. ve Köprülü M. F., İslam Medeniyeti Tarihi, Diyanet ĠĢleri BaĢkanlığı Yayınları, Ankara, 1984.

Ergin, M., Dede Korkut Kitabı 1-2, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2016.

Ögel, B., “Çin Kaynaklarına Göre Wu-Sun‟lar ve Siyasî Sınırları Hakkında Bazı Problemler”, Dil ve Tarih - Coğrafya Fakültesi Dergisi, 1948, c. 6, S. 4, 259-278.

Ögel, B., “Doğu Göktürkleri Hakkında Vesikalar ve Notlar”, Belleten, 1957, c. 21, S. 81, 81-137.

Çoruhlu, Y., Türk Mitolojisinin Ana Hatları, Kabalcı Yayıncılık, Ġstanbul, 2002

ĠndirkaĢ Z., “Türk Oturma Kültüründe „BağdaĢ Geleneği‟ Üzerine Ġkonografik Belirlemeler”, 38. ICANAS, IV. Cilt, Ankara, 2012, 1665-1677.

Bang, W. ve Arat R. R., Oğuz Kağan Destanı, Burhaneddin Basımevi, Ġstanbul, 1936

Gökyay, O. ġ., Dedem Korkudun Kitabı, BaĢbakanlık Kültür MüsteĢarlığı Kültür Yayınları, Ġstanbul, 1973.

TaĢ, Ġ., Türk Düşüncesinde Kozmogoni ve Kozmoloji, Palet Yayınları, Konya, 2017

Ġnan, A., Tarihte ve Bugün Şamanizm Materyaller ve Araştırmalar, Türk Tarih Kurumu, Ankara, 2017.

Ergun, M., “Türk Ağaç Kültü Ġnancının Dede Korkut Hikâyelerindeki Yansımaları”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten, c. 46, 1998/1, 71-80.

Ġnan, A., “Dede Korkut Kitabında Eski Ġnançlar ve Gelenekler”, Türk Kültürü Araştırmaları III-IV-V-VI (1966-1969), Türk Kültürünü AraĢtırma Enstitüsü, Ankara, 1973, 145-157.

Mahmud, K., Divanü Lûgat-it Türk (Birleştirilmiş I. Baskı) (Çev. Besim Atalay), Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2013.

Загрузки

Опубликован

2020-12-24

Как цитировать

Севинч C. . (2020). О схожих и отличительных чертах легенды «Алп Кара Арслан» и «Как Басат убивает Тепегѐза». Turkology, 104(6), 91–105. извлечено от https://journals.ayu.edu.kz/index.php/turkology/article/view/226

Выпуск

Раздел

Статьи