Kurmaca Metinlerde Bir Kaynak Olarak Kolektif/Geleneksel Anlatı
Anahtar Kelimeler:
Roman, Geleneksel, Kolektif, Anlatı, Tematik.Özet
Yazıdan önce söz vardır. Bu söz, toplum içinde yaşayan bireyin kurallara ve ritüellere uymasını sağlayan kolektif anlatıdır. Bariz kalıplar içinde kalmaya çalışan insan, gelişen “akıl” kavramıyla çevresini ve evreni sorgulamaya başlar. Varoluşa, yaşama, ölüme hatta ölüm sonrasına dair sorular sordukça karşısına çıkan bilinmezliğe, oluşturduğu kültürel değerlere göre cevaplar bulur. Bu cevapların aklı “normal” düzeyde tutmak gibi bir amacı vardır. Çünkü insan, çevresindeki düzeni kontrol eden bir güce ihtiyaç duyar. Güneşin-denizin-ateşin tanrıları, ölümsüzler, yarı tanrı- yarı insan karakterler sıradan insanın çözemeyeceği sorunlar için mücadele eder. Prenseslerin sihirli özellikleri, kralların erdemli güçleri, bir kahramanın cesareti kötülük karşısında savaşır. Sonra yazı gelir. Toplumsal sınırları belirleyen kolektif anlatılar artık kayıt altına alınabilir olur. Bu süreçte aklın egemenliği hızla yükselişe geçer ve çevresinde gördüklerini kendi sınırlılıklarında çözmeye başlar. Anlatılardaki “ergin/sınırsız” varlıkların, “ütopik” mekânların yerini sıradan insanın sorunları alırken mekân da tanıdık hâle gelir. Sanayileşme sürecinde aklın ürettiği makineler insanı sıradanlaştırmaya başlayınca “yeni arayışa” ihtiyaç duyulur. Yazıya söz eklenir. Toplumsal hafızada yer eden kolektif anlatı, bu sefer kurmaca metinler aracılığıyla kendisini göstermeye başlar. Sözlü anlatıma göre oldukça yeni olan roman, eski kaynağına döner. Bu çalışmada amaç, özellikle son dönem romanlarında sıkça karşılaşılan gerçeküstü, fantastik ve bilimkurgu kavramlarının altında yatan unsurlara dair bir açıklama getirmektir.
Referanslar
Randall, Willeam L. Bizi Biz Yapan Hikâyeler. (Çev. Şen Süer Kaya), İstanbul: Ayrıntı Yayınları. 1999.
Ecevit, Yıldız. Türk Romanında Postmodernist Açılımlar, İstanbul: İletişim Yayınları. 2001.
Brockket, Oscar G. Tiyatro Tarihi, (Çev. Sibel Sokullu, Sibel Dinçel), Ankara: Dost Kitabevi. 2000.
Jung, Carl Gustav, İnsan Ruhuna Yöneliş, Çev. Engin Büyükinal, İstanbul: Say Yayınları. 2004.
Parla, Jale. Don Kişot‟tan Bugüne Roman, İstanbul: İletişim Yayınları. 2018
Şaylan, Gencay. Postmodernizm, Ankara: İmge Kitabevi. 2002.
Hançerlioğlu, Orhan. Felsefe Sözlüğü “Büyük Fikir Kitapları Dizisi 7”, İstanbul: Remzi Kitabevi. 1994.
Mısır, Mustafa Bayram; Ecehan Balta. Modernizm, Postmodernizm ve Sol, Ankara: Öteki Yayınevi. 1998.
Doltaş, Dile. Postmodernizm ve Eleştirisi Tartışmalar/Uygulamalar, İstanbul: İnkılâp Kitabevi. 2003.
Trigg, Roger. Akılcılık ve Bilim (Çev: İbrahim Şener), İstanbul: İzdüşüm Yayınları. 2004.
Kundera, Milan. Roman Sanatı, Çev. Aysel Bora, İstanbul: Can Yayınları. 2002.
Ayar, Pelin Aslan. Fantastik Roman (1876-1960), İletişim Yayınları. 2015.
Vangölü, Yeliz Biber. “Geçmişten Günümüze Gerçeküstücülük”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Eylül Cilt: 20 Sayı. 3: 2016. ss. 871-883.
Taş, Mehmet Recep. “Toplumsal Bilincin Kırılganlığı Ve Yakınsayan Distopyalar: Katharine Burdekin‟in Swastika Night Adlı Romanının Durkheim‟in Kolektif Bilinç Kavramı Üzerinden Değerlendirilmesi”, Edebî Eleştiri Dergisi, C: 3/1, 2019. ss. 35-56.
Aktulum, Metin. Metinlerarası İlişkiler, Öteki Yayınevi. 2000
Güçlü, Abdülbâki; Erkan Uzun, Serkan Uzun, Ümit Hüsrev Yolsal. Felsefe Sözlüğü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları. 2003.
Todorov, Tzvetan, Fantastik Edebi Türe Yapısal Bir Yaklaşım, (Çev. Nedret Öztokat), İstanbul: Metis Yayınları. 2004.
Asimov, Isaac. “İsaac Asimov ile Söyleşi”, Başka Dünyalar Mümkün, (Çev. V. Fırat Bozçalı, Haz. K. Murat Güney), İstanbul: Varlık Yayınları. 2007.
Seyidoğlu, Bilge. Mitoloji Üzerine Araştırmalar, İstanbul: Dergâh Yayınları. 2002.
