Биология сабақтарында метакогнитивті дағдыларды дамыту
Кілт сөздер:
метатаным, метакогнитивтік дағдылар, метакогнитивтік кеңестер, метакогнитивтік оқыту, биология.Аңдатпа
Мақалада 10 апталық метатанымға негізделген биология курсының метакогнитивтік дағдыларды дамытуға және оқушылардың биологияны түсінуіне әсерін бағалауға бағытталған зерттеу деректері қамтылған. Зерттеуге физика-математика бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебінің екі сегізінші сыныбының 55 оқушысы (Семей қаласы, Қазақстан) қатысты. Бір топ метакогнитивтік кеңестер мен стратегияларды қолданса, екінші топ стандартты оқу бағдарламасын пайдалана отырып, тақырыпты зерттеді. Нәтижелер тапсырманы орындау кезінде метакогнитивтік стратегияларын жақсарта отырып, кеңестер алған оқушылар биология тестінде жоғары ұпай жинағаны анықталып және классикалық түрде оқытылатын топқа қарағанда метатанымдық дағдылардың жақсарта түскенін көрсетті. Сұхбаттардың сапалы талдауы оқушылардың арасындағы ынтымақтастық пен түсіністік тақырыптарын ашты. Олар биология туралы түсініктерін тереңдеткен тапсырмалардың ерекшелігін және метакогнитивтік кеңестер арқылы жеңілдетілген бірлескен оқуды жоғары бағалады, бұл олардың тақырыпты түсінуін жақсартып қана қоймай, сонымен қатар сыныптағы жағымды ахуалға ықпал етті. Оқушылар метакогнитивті стратегиялар қолдануда тапсырманы орындауға назар аударылатындығын атап өттіп, ерекше мән берді. Бұл зерттеу биологиялық білім беруді жақсартудағы метакогнитивті қолдаудың тиімділігін көрсетеді. Авторлар оқушылардың тәжірибесі мен оқу нәтижелеріне оң әсерін көрсете отырып, метатанымдық стратегияларды сыныптағы тәжірибелерге біріктіруді ұсынады.
Әдебиеттер тізімі
СПИСОК ИСПОЛЬЗОВАННОЙ ЛИТЕРАТУРЫ / REFERENCES
Tavstuha O.G., Baikhozhaeva G.M., Ibadullayeva S.Zh. Studying biodiversity in the process of training future biology teachers // Ясауи университетінің хабаршысы [Iasaui universitetіnіn habarshysy]. – 2023. – №3(129). – Б. 253–267. https://doi.org/10.47526/2023-3/2664-0686.19
Torybayeva J., Tusseyev M., Zhorabekova A. The problem of organizing volunteer activities to provide a safe educational environment from the perspective of a healthy lifestyle of student youth // Ясауи университетінің хабаршысы [Iasaui universitetіnіn habarshysy]. – 2023. – № 3(129). – С. 211–223. https://doi.org/10.47526/2023-3/2664-0686.16
Абил А.С., Капина Э.А., Сугралиева А. Роль информационных технологий в цифровой трансформации высшего образования // Ясауи университетінің хабаршысы. – 2023. – №3(129). – С. 345–359. https://doi.org/10.47526/2023-3/2664-0686.26 [Abil A.S., Kapina E.A., Sugralieva A. Rol informacionnyh tehnologiy v cifrovoi transformacii vysshego obrazovania [The role of information technology in the digital transformation of higher education] // Iasaui universitetіnіn habarshysy. – 2023. – №3(129). – S. 345–359] [in Russian]
Сихынбаева Ж.С., Жолдасбекова Д.А. Болашақ арнайы педагогтардың кәсіби іс-әрекетін жетілдіруге дайындығын арттыру // Ясауи университетінің хабаршысы. – 2023. – № 3(129). – Б. 224–238. https://doi.org/10.47526/2023-3/2664-0686.17 [Sihynbaeva J.S., Joldasbekova D.A. Bolashaq arnaiy pedagogtardyn kasіbi іs-areketіn jetіldіruge daiyndygyn arttyru [Improving the readiness of future special teachers to improve their professional activities] // Iasaui universitetіnіn habarshysy. – 2023. – № 3(129). – B. 224–238.] [in Kazakh]
Жұмабаева Ж.А., Рысбаева А.Қ., Куралбаева А.А. Болашақ бастауыш білім педагогтарының оқу сапасын арттыру мәселелері // Ясауи университетінің хабаршысы. – 2023. – №3(129). – Б. 282–294. https://doi.org/10.47526/2023-3/2664-0686.21 [Jumabaeva J.A., Rysbaeva A.Q., Kuralbaeva A.A. Bolashaq bastauysh bіlіm pedagogtarynyn oqu sapasyn arttyru maselelerі [Problems of improving the quality of education of future primary education teachers] // Iasaui universitetіnіn habarshysy. – 2023. – №3(129). – B. 282–294.] [in Kazakh]
Perry J., Lundie D., Golder G. Metacognition in schools: what does the literature suggest about the effectiveness of teaching metacognition in schools? // Educational Review. – 2019. – Т. 71. – №4. – Р. 483–500. https://doi.org/10.1080/00131911.2018.1441127
Zumbach J. et al. Using prompts to scaffold metacognition in case-based problem solving within the domain of attribution theory // Journal of Problem-Based Learning. – 2020. – Т. 7. – №1. – Р. 21–31. https://doi.org/10.24313/jpbl.2020.00206
Chen C.H., Liu T.K., Huang K. Scaffolding vocational high school students’ computational thinking with cognitive and metacognitive prompts in learning about programmable logic controllers // Journal of Research on Technology in Education. – 2023. – Т. 55. – №3. – Р. 527–544. https://doi.org/10.1080/15391523.2021.1983894
Zeitlhofer I. et al. Effects of Cognitive and Metacognitive Prompts on Learning Performance in Digital Learning Environments // Knowledge. – 2023. – Т. 3. – №2. – Р. 277–292. https://doi.org/10.3390/knowledge3020019
Mevarech Z.R., Kramarski B. IMPROVE: A multidimensional method for teaching mathematics in heterogeneous classrooms // American educational research journal. – 1997. – Т. 34. – №2. – Р. 365–394. https://doi.org/10.3102/00028312034002365
Schraw G., Dennison R.S. Assessing metacognitive awareness // Contemporary educational psychology. – 1994. – Т. 19. – №4. – Р. 460–475. https://doi.org/10.1006/ceps.1994.1033
Sperling R.A. et al. Measures of children's knowledge and regulation of cognition //Contemporary educational psychology. – 2002. – Т. 27. – №1. – Р. 51–79. https://doi.org/10.1006/ceps.2001.1091
Chow C.W. et al. Construct Validity of the Two-Factor Revised Learning Process Questionnaire in a Singapore High School // Journal of Educational and Developmental Psychology. – 2018. – Т. 8. – №2. – Р. 159–169. https://doi.org/10.5539/jedp.v8n2p159
Santangelo J., Cadieux M., Zapata S. Developing student metacognitive skills using active learning with embedded metacognition instruction // Journal of STEM Education: Innovations and Research. – 2021. – Т. 22. – №2. – Р. 51–63.
Daumiller M., Dresel M. Supporting self-regulated learning with digital media using motivational regulation and metacognitive prompts // The Journal of Experimental Education. – 2019. – Т. 87. – № 1. – Р. 161–176. https://doi.org/10.1080/00220973.2018.1448744
