«Қазақ тілі» пәнін оқыту үдерісінде жасөспірімдердің құндылықтық бағдарларын қалыптастырудың психологиялық аспектілері
Кілт сөздер:
құндылықтық бағдар, жас ерекшелік психологиясы, қазақ тілі, түрік тілі, жасөспірімдік кезең.Аңдатпа
Мақалада жасөспірімдердің қазақ тілін оқыту процесінде құндылық
бағдарларын қалыптастырудың психологиялық аспектілері қарастырылады.
Осы негізде зерттеу барысында 5–7-сыныптардағы қазақ тілі оқулықтарына талдау
жүргізіледі және құндылықтарды қалыптастыру тұрғысынан оқу материалдарының саны мен сапасы талданады. Сондай-ақ 5–7-сыныптарға арналған қазақ және түрік тілдерінің
оқулықтары салыстырылады. Жасөспірімдік шақ құндылық бағдарларын қалыптастыру тұрғысынан өте маңызды деген идея негізделеді, өйткені дәл осы жылдар жеке адамның өмірінде қалыптастырушы және анықтаушы болып табылады, сондықтан мектеп пен отбасының баланы тәрбиелеу мен тәрбиелеу процесіне белсенді қатысуы маңызды.
Осыған байланысты мақала мазмұны, тәрбиелік құндылығы, қалыптастырушы әлеуеті
тұрғысынан қазақ және түрік мектептеріндегі оқу материалдарын, атап айтқанда, 5–7-
сыныптардағы Ана тілі пәндері бойынша оқулықтары кешенді және салыстырмалы зерттеуге арналған. Авторлар 5–7-сыныптарда қазақ және түрік тілдері сабақтарында оқылатын тақырыптар шеңберінде мазмұнды, эмоционалдық және мінез-құлық компоненттерін есепке алу қажеттілігімен, мәтіндік және аудиовизуалды материалдарға тапсырмаларды әдістемелік тұрғыдан орынды әзірлеумен оқушылардың құндылық көзқарастарын қалыптастыру ықтималдығы жоғары деген қорытындыға келеді.
Әдебиеттер тізімі
Ortaokul Türkçe 5. Sınıf Ders Kitabı. – Ankara: MEB Yayınları, 2017. – 254 s.
Ortaokul Türkçe 6. Sınıf Ders Kitabı. – Ankara: MEB Yayınları, 2017. – 87 s.
Ortaokul Türkçe 6. Sınıf Öğrenci Çalışma Kitabı. – Ankara: MEB Yayınları, 2016. – 232 s.
İlköğretim Türkçe 6. Sınıf Ders Kitabı. – Ankara: Başak Yayınları, 2017. – 96 s.5. İlköğretim Türkçe 6. Sınıf Öğrenci Çalışma Kitabı. – Ankara: Başak Yayınları, 2017. – 376 s.
Жұбаназарова Н.С., Абдрахманова Б.Т. Тұлғаның құндылық бағдарына нарықтық жағдайдың
әсері // ҚазҰУ хабаршысы. Психология және социология сериясы. – 2011. – №1 (36). – б. 56–60.
Пиаже Ж. Психология интеллекта. – СПб.: Питер, 2003. – 192 с.
Каваклы М. «Рухани жаңғыру» идеясын жүзеге асыру жағдайында оқушылардың құндылықтық
бағдарын қалыптастыру мәселелері // Абай атындағы ҚазҰПУ Хабаршысы «Филология
ғылымдары» сериясы. – 2017. – №2 (60). – Б. 233–236.
Kavakli M., Dauletbekоva Zh., Issayeva Zh., Semiz K. The fоrmatiоn оf value оrientatiоns in teenagers
under the language // Оpción. – 2020. – Añо 36, nо. 91. – P. 442–459.
Архипова И.В. Ценностные ориентации старших школьников как детерминанта социального
самоопределения // Социально-экономические явления и процессы. – 2010. – №5. – С. 183–188.
Пашинина В.В., Попов А.А. Ценностные ориентации современных школьников // Юный ученый.
– 2017. – №2. – С. 89–93.
Дәулетбекова Ж., Қосымова Г. Қазақ тілі. 5-сыныпқа арналған оқулық. – Алматы: Атамұра, 2017.
– 192 б.
Подласый И. Педагогика. Теоретическая педагогика. Т. 2/1. – М.: Юрайт, 2018. – 404 с.
Ortaokul Türkçe 5. Sınıf Ders Kitabı [Middle School Turkish 5. Classroom Textbook]. – Ankara: MEB
Yayınları, 2017. – 254 s. [in Turkish]
Ortaokul Türkçe 6. Sınıf Ders Kitabı [Middle School Turkish 6. Classroom Textbook]. – Ankara: MEB
Yayınları, 2017. – 87 s. [in Turkish]
Ortaokul Türkçe 6. Sınıf Öğrenci Çalışma Kitabı [Middle School Turkish 6. Classroom Student
Workbook]. – Ankara: MEB Yayınları, 2016. – 232 s. [in Turkish]
İlköğretim Türkçe 6. Sınıf Ders Kitabı [Elementary Turkish 6. Classroom Textbook]. – Ankara: Başak
Yayınları, 2017. – 96 s. [in Turkish]
İlköğretim Türkçe 6. Sınıf Öğrenci Çalışma Kitabı [Elementary Turkish 6. Classroom Student
Workbook]. – Ankara: Başak Yayınları, 2017. – 376 s. [in Turkish]
Jubаnаzаrоvа N., Аbdrаhmаnоvа B. Tulgаnyn qundylyq bаgdаrynа nаryqtyq jаgdаydyn aseri [The
influence of market conditions on the value orientation of a person] // QаzUU hаbаrshysy. Psihоlоgia
jane sоciоlоgia seriasy. – 2011. – №1 (36). – Б. 56–60. [in Kazakh]
Piaje J. Psihоlоgia intellektа [The psychology of intelligence]. – SPb.: Piter, 2003. – 192 s. [in Russian]
Kаvаkly M. «Ruhаni jаngyru» ideiasyn juzege аsyru jаgdаiyndа оqushylаrdyn qundylyqtyq bаgdаryn
qаlyptаstyru maseleleri [Problems of the formation of students 'value orientations in the context of the
implementation of the idea of “Rukhani zhangyru”] // Аbаi аtyndаgy QаzUPU Hаbаrshysy «Filоlоgia
gylymdаry» seriasy. – 2017. – №2 (60). – B. 233–236. [in Kazakh]
Kavakli M., Dauletbekоva Zh., Issayeva Zh., Semiz K. The fоrmatiоn оf value оrientatiоns in teenagers
under the language // Оpción. – 2020. – Añо 36, nо. 91. – P. 442–459.
Аrhipоvа I.V. Cennоstnye оrientаcii stаrshyh shkоlnikоv kаk determinаntа sоciаlnоgо sаmооpredelenia
[Value orientations of senior schoolchildren as a determinant of social self-determination] // Sоwiаlnоekоnоmicheskie iavlenia i prоcessy. – 2010. – №5. –S. 183–188. [in Russian]
Pаshininа V.V., Pоpоv А.А. Cennоstnye оrientаcii sоvremennyh shkоlnikоv // Iunyi uchenyi. – 2017. –
№2. – S. 89–93. [in Russian]
Dauletbekоva J., Qоsymоvа G. Qаzаq tili. 5-synypqа аrnаlgаn оqulyq [Kazakh language. Textbook for
Grade 5]. – Аlmаty: Аtаmurа, 2017. – 192 b. [in Kazakh]
Pоdlаsyi I. Pedаgоgikа. Teоreticheskаia pedаgоgikа [Pedagogy. Theoretical pedagogy]. T. 2/1. – M.:
Iurаit, 2018. – 404 s. [in Russian]
