Интернационалдандыру жағдайындағы ЖОО оқытушыларының мәдениетаралық құзыреттілігінің негізгі критерийлері
Кілт сөздер:
мәдениетаралық құзыреттілік, оқытушының құзыреттілігі, мәдениетаралық білім беру ортасы, ЖОО оқытушысының білімі, дағдылар.Аңдатпа
Бұл мақалада «ЖОО оқытушысының мәдениетаралық құзыреттілігі және
оның Қазақстандағы жоғары білім берудің бәсекеге қабілеттілігін арттыруға әсері»
тақырыбы бойынша жоба шеңберіндегі зерттеудің кейбір нәтижелері баяндалған. Жоғары
білім беруді интернационалдандыру жағдайында университеттің профессорлықоқытушылық құрамының алдында әртүрлі ұлт өкілдерін оқыту міндеті тұр. Университеттің
қазіргі оқытушысы тар ауқымды маманның дағдылары мен құзыреттеріне ғана емес,
сонымен қатар мәдениетаралық білім беру ортасында қарым-қатынас жасау қабілетіне ие
болуы керек, сонымен қатар мәдениетаралық оқытушылық және студенттік ортада
туындайтын жағдайларды шеше алуы керек. Осыған байланысты оқытушыларға мұғалімнің
шет тіліне, шетелдік мәдени ортаға еркін бейімделуін және мәдениетаралық білім беру
ортасында барабар шешімдер қабылдау қабілетін қамтамасыз ететін жаңа құзыреттерді
дамыту қажеттілігі туындайды. Мұндай құзыреттер педагогика теориясында мәдениетаралық
құзыреттер ретінде белгіленген. Мақала авторлары ЖОО оқытушысының мәдениетаралық
құзыреттілігін анықтау тәсілдеріне талдау жүргізді, сондай-ақ оқытушының мәдениетаралық
құзыреттілігінің негізгі компоненттерін анықтады. Теориялық ережелерді талдау
нәтижесінде мәдениетаралық құзыреттіліктің негізгі критерийлері және жоғары оқу
орындарының білім беру жүйесі үшін педагогикалық кадрларды даярлауға қойылатын
талаптар анықталды. Жоғары оқу орындарының оқытушыларын даярлаудың заманауи
тәсілдерін зерттеу негізінде қазақстандық жоғары оқу орындарында оқытушыларды даярлау
кезінде мәдениетаралық құзыреттілікті енгізудің негізгі бағыттары айқындалды.
Әдебиеттер тізімі
Kramer I. An Analysis of Intercultural Research From 2000–2019. Undergraduate Honors Theses. –
– 31 р. [Электронный ресурс]. URL:
https://scholarsarchive.byu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1160&context=studentpub_uht (дата
обращения 17.11.2023) 2. Су К. Обзор эмпирических исследований межкультурной коммуникации в Китае // Открытый
журнал социальных наук. – 2023. – № 11. – С. 209–220. Doi: 10.4236/jss.2023.115015 .
Концепция развития высшего образования и науки в Республике Казахстан на 2023–2029 годы,
утвержденная Постановлением Правительства Республики Казахстан 28 марта 2023 года №248.
[Электронный ресурс]. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P2300000248 (дата обращения
11.2023)
Павлова О.С., Хухлаев О.Е., Бучек А.А., Александрова Е.А., Гаврюшина К., Кривцова А.,
Лейбман И.Я., Шорохова В.А. Межкультурная компетентность и самоэффективность учителя в
межкультурной среде // Психология. Журнал Высшей школы экономики. – 2022. – Т. 19. – №1. –
С. 45–60. DOI: 10.17323/1813-8918-2022-1-45-60
Исаева О.Н. Теоретико-методологические основы межкультурной компетенции при
формировании личности будущего педагога средствами интерактивных технологий //
Международный научно-исследовательский журнал. – 2023. – №8 (134).
https://doi.org/10.23670/IRJ.2023.134.150 [Электронный ресурс]. URL: https://researchjournal.org/archive/8-134-2023-august/10.23670/IRJ.2023.134.150 (дата обращения 17.11.2023).
Вылегжанина И.А. Формирование глобальной межкультурной компетентности обучающихся в
системе «школа-колледж-вуз» // Научно-методический электронный журнал «Концепт». – 2023.
– №01. – С. 82–99. DOI 10.24412/2304-120Х-2023-11006.
Калкаева А.Б., Головчун А.А. Ситуативная технология в формировании межкультурной
коммуникативной компетенции студентов технических специальностей // Вестник КазНПУ
имени Абая, серия «Педагогические науки». – 2023. – Т. 79. – №3. – C. 190–202.
doi.org/10.51889/2959-5762.2023.79.3.016
Кулекенова Ж.Г., Ешимбетова З.Б., Агабекова Б.Н., Акимбекова Ш.А. Иноязычное образование в
развитии профессиональной компетенции студентов старших курсов в образовательном
процессе // Вестник Национальной академии наук Республики Казахстан. – 2023. – №1 (401). – С.
–201.
Алдакимова О.В. Межкультурная компетентность в структуре профессиональной деятельности
преподавателя педагогического вуза. [Электронный ресурс]. URL:
https://cyberleninka.ru/article/n/mezhkulturnaya-kompetentnost-v-strukture-professionalnoydeyatelnosti-prepodavatelya-pedagogicheskogo-vuza/viewer (дата обращения 17.11.2023)
Гатен Ю.В. Межкультурная компетентность преподавателя вуза в работе с иностранными
студентами из стран дальнего зарубежья. [Электронный ресурс]. URL:
обращения 17.11. 2023)
Закон РК от 27 июля 2007 года №319-III «Об образовании». [Электронный ресурс]. URL:
https://adilet.zan.kz/rus/docs/Z070000319 (дата обращения 17.11.2023)
Kramer I. An Analysis of Intercultural Research From 2000–2019. Undergraduate Honors Theses. –
– 31 р. [Electronic resource]. URL:
https://scholarsarchive.byu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1160&context=studentpub_uht (date of
access 17.11.2023)
Su K. Obzor empiricheskih issledovani mejkulturnoi kommunikacii v Kitae [An overview of empirical
research on intercultural communication in China] // Otkrytyi jurnal socialnyh nauk. – 2023. – №11. –
S. 209–220. Doi: 10.4236/jss.2023.115015
Koncepcia razvitia vysshego obrazovania i nauki v Respublike Kazahstan na 2023–2029 gody,
utverjdennaia Postanovleniem Pravitelstva Respubliki Kazahstan 28 marta 2023 goda №248 [The
concept of development of higher education and science in the Republic of Kazakhstan for 2023-2029,
approved by the Decree of the Government of the Republic of Kazakhstan on March 28, 2023 No.248.].
[Electronic resource]. URL: https://adilet.zan.kz/rus/docs/P2300000248 (date of access 17.11.2023) [in
Russian] 4. Pavlova O.S., Huhlaev O.E., Buchek A.A., Aleksandrova E.A., Gavriushina K., Krivcova A., Leibman
I.Ia., Shorohova V.A. Mejkulturnaia kompetentnost i samoeffektivnost uchitelia v mejkulturnoi srede
[Intercultural competence and self-efficacy of a teacher in an intercultural environment] // Psihologia.
Jurnal Vysshei shkoly ekonomiki. – 2022. – T. 19. – №1. – S. 45–60. DOI: 10.17323/1813-8918-2022-
-45-60 [in Russian]
Isaeva O.N. Teoretiko-metodologicheskie osnovy mejkulturnoi kompetencii pri formirovanii lichnosti
budushego pedagoga sredstvami interaktivnyh tehnologi [Theoretical and methodological foundations
of intercultural competence in the formation of the personality of a future teacher by means of
interactive technologies] // Mejdunarodnyi nauchno-issledovatelski jurnal. – 2023. – №8(134).
https://doi.org/10.23670/IRJ.2023.134.150 [Electronic resource]. URL: https://researchjournal.org/archive/8-134-2023-august/10.23670/IRJ.2023.134.150 (date of access 17.11.2023). [in
Russian]
Vylegjanina I.A. Formirovanie globalnoi mejkulturnoi kompetentnosti obuchaiushihsia v sisteme
«shkola-kolledj-vuz» [Formation of global intercultural competence of students in the “school-collegeuniversity” system] // Nauchno-metodicheski elektronnyi jurnal «Koncept». – 2023. – №01. – S. 82–99.
DOI 10.24412/2304-120H-2023- 11006 [in Russian]
Kalkaeva A.B., Golovchun A.A. Situativnaia tehnologia v formirovanii mejkulturnoi kommunikativnoi
kompetencii studentov tehnicheskih specialnostei [Situational technology in the formation of
intercultural communicative competence of students of technical specialties] // Vestnik KazNPU imeni
Abaia, seria «Pedagogicheskie nauki». – 2023. – T. 79. – №3. – S. 190–202. doi.org/10.51889/2959-
2023.79.3.016 [in Russian]
Kulekenova J.G., Eshimbetova Z.B., Agabekova B.N., Akimbekova Sh.A. Inoiazychnoe obrazovanie v
razvitii professionalnoi kompetencii studentov starshih kursov v obrazovatelnom processe [Foreign
language education in the development of professional competence of senior students in the educational
process] // Vestnik Nacionalnoi akademii nauk Respubliki Kazahstan. – 2023. – №1 (401). – S. 190–
[in Russian]
Aldakimova O.V. Mejkulturnaia kompetentnost v strukture professionalnoi deiatelnosti prepodavatelia
pedagogicheskogo vuza [Intercultural competence in the structure in the structure of professional
activity of a teacher at a pedagogical university]. [Electronic resource]. URL:
https://cyberleninka.ru/article/n/mezhkulturnaya-kompetentnost-v-strukture-professionalnoydeyatelnosti-prepodavatelya-pedagogicheskogo-vuza/viewer (date of access 17.11.2023) [in Russian]
Gaten Iu.V. Mejkulturnaia kompetentnost prepodavatelia vuza v rabote s inostrannymi studentami iz
stran dalnego zarubezjia [Intercultural competence of a university teacher in working with foreign
students from foreign countries] // Izvestia Baltiskoi gosudarstvennoi akademii rybopromyslovogo flota:
psihologo-pedagogicheskie nauki. – 2016. – №4(38). – S. 68–73. [in Russian]
Zakon RK ot 27 iiulia 2007 goda №319-III «Ob obrazovanii» [Law of the Republic of Kazakhstan
dated July 27, 2007 No. 319-III “On Education”]. [Electronic resource]. URL:
https://adilet.zan.kz/rus/docs/Z070000319 (date of access 17.11.2023) [in Russian]
