«Аналитикалық химия» пәні бойынша болашақ химия мұғалімдерінің кәсіби даярлығын қалыптастыру
Кілт сөздер:
кәсіби және арнайы құзыреттіліктер, оқыту нәтижелері, білім беру бағдарламасы, болашақ маманның моделі.Аңдатпа
Бүгінгі таңда химия мұғалімдерін даярлайтын ЖОО-ында оқытудың
нәтижелері бакалавриат үшін Дублин дескрипторларының бірінші деңгейі негізінде
анықталады және нақты құзыреттілік арқылы көрініс табады. Сондықтан да оқыту
нәтижелері химия мұғалімдерін даярлайтын білім беру бағдарламасының (ББ) барлық
деңгейінде, яғни жеке пәннің, модульдің деңгейінде қалыптасады. Болашақ химия
мамандарының арнайы құзыреттерге қол жеткізуі үшін базалық пәндердің мазмұнын сапалы
ұйымдастырудың маңызы ерекше. Осыған орай ұсынылып отырған мақалада Қожа Ахмет
Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінде химия мамандарын даярлауда
дүниетанымы кең, ойлау мәдениеті жоғары, білімді тұлғаның қалыптасуына ықпал ететін
химиялық пәндерді оқытудың әдістемелік қырларына көңіл бөлінген.
Зерттеу жұмысымыздың мақсаты – «Аналитикалық химия» курсының кәсіби
құзыреттерінің компоненттерін жан-жақты талдау, болашақ химия мұғалімінің жалпы және
кәсіби құзыреттіліктерін қалыптастыратын әдістеме жасау арқылы олардың болашақ кәсіби
қызметке даярлығын қамтамасыз ету. Сондықтан зерттеу жұмысының объектісі ретінде
«Аналитикалық химия» курсы негізге алынған. Оның мазмұнына талдау жасалған, пәннің
химиялық білім беру жүйесіндегі орны мен маңызы анықталған, сондай-ақ оның басқа
химиялық пәндерді оқытуда қалыптастырылатын жалпы және кәсіби құзыреттіліктер үшін
ерекшеліктері, мазмұнды және әрекеттік мүмкіндіктері қарастырылған.
Білім беру жүйесін құзыреттілік ұстанымдарына бағыттай отырып, ұйымдастыру
мәселесін зерттеу барысы бақылау, мәлімет жинау, статистикалық мәліметтерге талдау
жасау, оларды жалпылау, ауызша және жазбаша сұрау әрекеттері бойынша
ұйымдастырылды. Алынған нәтижелерден студенттердің бойында іргелі химиялықаналитикалық білім мен кәсіби мотивациялық және құндылық қатынастарын
қалыптастыруда тиімді оқыту әдістері мен құзыреттіліктерге бағдарланған әртүрлі
тапсырмалардың болуы аса маңызды екендігін көрсетеді.
Әдебиеттер тізімі
Березина С.Л., Горячева В.Н., Елисеева Е.А,. Слынько Л.Е. Формирование профессиональных
компетенций студентов технического вуза в процессе обучения химии // Современные наукоемкие
технологии. – 2018. – № 2. – С. 122–126.
Берді Д.К., Пралиева Р.Е., Үсембаева И.Б. Химияны оқытуда цифрлық технологияларды
қолданудың әдістемесі // Ясауи университетінің хабаршысы. – 2020. – №2. – Б. 277–286.
Жаңартылған білім беру мазмұнына сәйкес химия пәнінен сабақ жоспарларын құрастыру:
әдістемелік нұсқаулық / құраст. З. Разбекова, Ж. Мамырханова. – Қарағанды, 2018. – 64 б.
Заграничная Н.А., Миренкова Е.В. Диагностика метапредметных результатов при обучении химии
в основной школе: пособие для учителя. – М.: Русское слово, 2020. – 239 с.
Беркимбаев К.М., Кастаев С.К. Теоретические основы исследования профессиональнокомпетентной подготовки личности будущего учителя // Актуальные научные исследования в
современном мире. – 2018. – №2. – С. 553–557.
Хомский Н. Картезианская лингвистика. Глава из истории рационалистической мысли. – М.:
КомКнига, 2005. – 232 с.
Лебедев О.Е. Компетентностный подход в образовании // Школьные технологии. – 2004. – №5. –
С. 3–1.
Pongkendek J.J., Marpaung D.N., Ahmar D.S., Rahmatia S. The Professional Competence Analysis of
Chemistry Teacher of Senior High School in Merauke // Journal of Applied Science, Engineering,
Technology and Education. – 2021. – №3(1). – Р. 46–52.
https://ascijournal.eu/index.php/asci/article/view/103/106
Варданян Ю.В. Строение и развитие профессиональной компетентности специалиста с высшим
образованием: На материале подготовки педагога и психолога: дис. ... док. пед. наук. – М., 1998. –
с.
Шаметов Н. О профессиональной компетентности будущих учителей технологии // Технология в
школе. – 2004. – №3. – С. 35–36.
Байденко В. Компетенции в профессональном образовании (К освоению компетентностного
подхода) // Высшее образование в России. – 2004. – №11. – С. 3–13. 12.Гавронская Ю.Ю. Формирование специальной химической профессиональной компетентности
при интерактивном обучении химическим дисциплинам студентов педагогического вуза //
Известия Российского государственного педагогического университета им. А.И. Герцена. – 2007. –
№30. – С. 144–154.
Weinert F.E. Concept of Competence: A Conceptual Clarification. In Defining and Selecting Key
Competencies / D.S. Rychen, L.H. Salganik (Eds.). – Seattle, WA: Hodrefe and Huber Publishers, 2001.
– P. 45–65.
Civelli F.F. New competences, new organizations in a developing world // Industrial and commercial
training. – 1997. – Т. 29. – №7. – P. 226–229.
Евстафьева И.Т., Шкурченко И.В. Формирование научно-исследовательских компетенций при
подготовке учителей химии // Дискуссия. Серия «Педагогические науки». – 2016. – №5(68). – С.
–132.
Козлов А.В., Уромова И.П. Научно исследовательская деятельность обучающихся как основа
реализации профессиональных компетенций // Вестник Мининского университета. – 2017. – №1.
[Электронный ресурс]. URL: https://www.minin-vestnik.ru/jour/article/view/322 (дата обращения
08.2022)
Халикова Ф.Д. О способах формирования осознанной мотивации к изучению химии // Химия в
школе. – 2018. – №9. – С. 22–24.
Шмигирилова И.Б. Познавательная компетентность в аспекте познавательной самостоятельности
и познавательной активности // Образование и наука. – 2014. – №7. – Р. 134–
https://doi.org/10.17853/1994-5639-2014-7-134-146
Сарбаева Г.Т., Аташбек А.А., Сарбаева Қ.Т. Мектеп химия курсының сандық есептерін
шығарудың тиімді тәсілдерін жетілдіру // Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық
университетінің Хабаршысы. Педагогика. Психология. Әлеуметтану сериясы. – 2022. – №1(138).
– Б. 104–112.
Sarybayeva A.Kh., Berkinbayev M.O., Kurbanbekov B.A., Berdi D.K. The Conceptual Approach to the
Development of Creative Competencies of Future Teachers in the System of Higher Pedagogical
Education in Kazakhstan // European Journal of Contemporary Education. – 2018. – №7(4). – Р. 827–
DOI:10.13187/ejced.2018.4.827
Berezina S.L., Goriacheva V.N., Eliseeva E.A., Slynko L.E. Formirovanie profesionalnyh kompetenci
studentov tehnicheskogo vuza v processe obuchenia himii [Formation of professional competencies of
technical university students in the process of teaching chemistry] // Sovremennye naukoemkie
tehnologii. – 2018. – №2. – S. 122–126. [in Russian]
Berdi D.K., Pralieva R.E., Usembaeva I.B. Himiany oqytuda cifrlyq tehnologialardy qoldanudyn
adistemesi [Methods of application of digital technologies in teaching chemistry] // Iasaui universitetinin
habarshysy. – 2020. – №2. – B. 277–286. [in Kazakh]
Janartylgan bilim beru mazmunyna saikes himia paninen sabaq josparlaryn qurastyru: adistemelik
nusqaulyq [Drawing up lesson plans in chemistry in accordance with the updated content of Education] /
qurast. Z. Razbekova, J. Mamyrhanova. – Qaragandy, 2018. – 64 b. [in Kazakh]
Zagranichnaia N.A., Mirenkova E.V. Diagnostika metapredmetnyh rezultatov pri obuchenii himii
v osnovnoi shkole [Diagnostics of metasubject results in teaching chemistry in primary school]: posobie
dlia uchitelia. – M.: Russkoe slovo, 2020. – 239 s. [in Russian]
Berkimbaev K.M., Kastaev S.K. Teoreticheskie osnovy issledovania profesionalno-kompetentnoi
podgotovki lichnosti budushego uchitelia [Theoretical foundations of the study of professionally
competent training of the personality of the future teacher] // Aktualnye nauchnye issledovania v
sovremennom mire. – 2018. – №2. – S. 553–557. [in Russian]
Homski N. Kartezianskaia lingvistika. Glava iz istorii racionalisticheskoi mysli [Cartesian linguistics.
Chapter from the history of rationalist thought]. – M.: KomKniga, 2005. – 232 s. [in Russian]
Lebedev O.E. Kompetentnostnyi podhod v obrazovanii [Competency-based approach in education] //
Shkolnye tehnologii. – 2004. – №5. – S. 3–1. [in Russian] 8. Pongkendek J.J., Marpaung D.N., Ahmar D.S., Rahmatia S. The Professional Competence Analysis of
Chemistry Teacher of Senior High School in Merauke // Journal of Applied Science, Engineering,
Technology and Education. – 2021. – №3(1). – Р. 46–52.
https://ascijournal.eu/index.php/asci/article/view/103/106
Vardanian Iu.V. Stroenie i razvitie professionalnoi kompetentnosti specialista s vysshim obrazovaniem:
Na materiale podgotovki pedagoga i psihologa [The structure and development of professional
competence of a specialist with higher education: Based on the training of a teacher and psychologist]:
Dis. … dok. ped. nauk. – M., 1998. – 353 s. [in Russian]
Shametov N. O professionalnoi kompetentnosti budushih uchitelei tehnologii [On the professional
competence of future technology teachers] // Tehnologia v shkole. – 2004. – №3. –S. 35–36. [in Russian]
Baidenko V. Kompetencii v professonalnom obrazovanii (K osvoeniu kompetentnostnogo podhoda)
[Competencies in professional education (Towards mastering a competency-based approach)] // Vysshee
obrazovanie v Rossii. – 2004. – №11. – S. 3–13. [in Russian]
Gavronskaia Iu.Iu. Formirovanie specialnoi himicheskoi profesionalnoi kompetentnosti pri
interaktivnom obuchenii himicheskim diciplinam studentov pedagogicheskogo vuza [Formation of
special chemical professional competence during interactive teaching of chemical disciplines to students
of a pedagogical university] // Izvestia Rossiskogo gosudarstvennogo pedagogicheskogo universiteta im.
A.I. Gercena. – 2007. – №30. – S. 144–154. [in Russian]
Weinert F.E. Concept of Competence: A Conceptual Clarification. In Defining and Selecting Key
Competencies / D.S. Rychen, L.H. Salganik (Eds.). – Seattle, WA: Hodrefe and Huber Publishers, 2001.
– P. 45–65.
Civelli F.F. New competences, new organizations in a developing world // Industrial and commercial
training. – 1997. – Т. 29. – №7. – P. 226–229.
Evstafieva I.T., Shkurchenko I.V. Formirovanie nauchno-issledovatelskih kompetenci pri podgotovke
uchitelei himii [Formation of research competencies in the preparation of chemistry teachers] //
Diskussia. Seria «Pedagogicheskie nauki». – 2016. – №5(68). – S. 126–132. [in Russian]
Kozlov A.V., Uromova I.P. Nauchno-issledovatelskaia deiatelnost obuchaiushihsia kak osnova realizacii
professionalnyh kompetenci [Research activity of students as a basis for the implementation of
professional competencies] // Vestnik Minskogo universiteta. – 2017. – №1. [Electronic resource]. URL:
https://www.minin-vestnik.ru/jour/article/view/322 (date of access 20.08.2022) [in Russian]
Halikova F.D. O sposobah formirovania osoznannoi motivacii k izucheniu himii [About ways to form
conscious motivation to study chemistry] // Himia v shkole. – 2018. – №9. – S. 22–24. [in Russian]
Shmigirilova I.B. Poznavatelnaia kompetentnost v aspekte poznavatelnoi samostoiatelnosti i
poznavatelnoi aktivnosti [Cognitive competence in the aspect of cognitive independence and cognitive
activity] // Obrazovanie i nauka. – 2014. №7. – Р. 134–146. https://doi.org/10.17853/1994-5639-2014-7-
-146
Sarbaeva G.T., Atashbek A.A., Sarbaeva Q.T. Mektep himia kursynyn sandyq esepterin shygarudyn
tiimdi tasilderin jetildiru [Improving effective ways to solve quantitative problems of the school
chemistry course] // L.N. Gumiliev atyndagy Eurazia ulttyq universitetinin Habarshysy. Pedagogika.
Psihologia. Aleumettanu seriasy. – 2022. – №1(138). – B. 104–112. [in Kazakh]
Sarybayeva A.Kh., Berkinbayev M.O., Kurbanbekov B.A., Berdi D.K. The Conceptual Approach to the
Development of Creative Competencies of Future Teachers in the System of Higher Pedagogical
Education in Kazakhstan // European Journal of Contemporary Education. – 2018. – №7(4). – Р. 827–
DOI:10.13187/ejced.2018.4.827
