БІЛІМ АЛУШЫЛАРДЫҢ ҒЫЛЫМИ-ЗЕРТТЕУ ҚҰЗЫРЕТТІЛІГІН ҚАЛЫПТАСТЫРУ
Кілт сөздер:
құзырет, шығармашылық деңгей, сыни деңгей, ынталандыру компоненті, танымдық компонент, процедуралық компонент, рефлексивті компонент.Аңдатпа
Ұсынылған зерттеу қазіргі білім беруде шешуші рөл атқаратын білім алушылардың ғылыми-зерттеу құзыреттіліктерін қалыптастыруға назар аударады. Авторлар ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу студенттердің зияткерлік белсенділігін арттыруға ықпал ететінін дәлелдейді. Мақаланың әдеби шолуында құзырет пен құзыреттіліктің мазмұнын анықтау, сондай-ақ ғылыми-зерттеу құзыреттілігінің мәнін нақтылау келтірілген. Білім алушылардың ғылыми-зерттеу құзыреттілігін дамыту процесі эксперименттік оқыту басталғанға дейін когнитивтік, процессуалдық және рефлексивтік компоненттерінің деңгейлері бойынша бағаланады. Эксперимент теориялық курс пен практикалық тапсырмаларды қамтитын кешенді тәсілді қолдану арқылы жүзеге асырылды. Биологиялық өсу реттегіштерін әзірлеу технологиясын сәтті игеру арқылы айтарлықтай өзгерістерге қол жеткізілді, бұл студенттердің материалды игеруінің жоғары деңгейін көрсетеді. Нәтижелерді талдау ғылыми зерттеулерге қызығушылық танытатын студенттердің шығармашылық ойлауы мен танымдық қабілеттерінің айтарлықтай жақсарғанын көрсетеді. Эксперименттен кейінгі деректер, сонымен қатар студенттердің ғылыми жұмыстарға қатысуының артуын көрсетеді, олардың жобаларға және ғылыми мақалалар жазуға белсенді қатысуымен расталады.
Нәтижелер әдістеменің тиімділігін көрсетеді және оқу жоспарына жаңа пәнді енгізуді негіздейді. Студенттердің ғылыми-зерттеу құзыреттіліктерін қалыптастыру процесін одан әрі жетілдіру үшін қосымша өзгерістер енгізу және эксперименттік оқытудың екінші кезеңін өткізу бойынша ұсыныстар берілген. Авторлар студенттердің зерттеу жұмысы олардың кәсіби дайындығының маңызды факторы ғана емес, сонымен қатар олардың ғылыми еңбектерінің сапасын арттыруда көрінетін интеллектуалды өзін-өзі дамытуға ықпал етеді деген қорытындыға келеді.
Әдебиеттер тізімі
Коляда С.В. Коммуникативная компетенция руководителя // Бизнес-Ключ. – 2007. – №10. – С. 136–137. [Электронный ресурс] URL: http:// www. bkworld. ru/archive/y2007/n10-2007/n-10- 2007_241.html. (дата обращения: 17.04.2022).
Селевко Г.К. Современные образовательные технологии. – М.: Народное образование, 1998. – 256 с.
Зимняя И.А. Ключевые компетенции – новая парадигма результата образования // Высшее образование сегодня. – 2003. – №5. – С. 35–41.
Бакирова А.П. Формирование научно–исследовательских компетенций через проектную деятельность // «Алтынсаринские чтения-2023» на тему «Инновации, знания, опыт – векторы образовательных треков» І книга. – 2023. – С. 432–437.
Гончарук Н.П., Сагдеева Г.С. Формирование научно-исследовательской компетенции будущих специалистов // Вестник Казанского технологического университета. – 2013. – №3. – С. 315–320.
Шкатова А.В. Формирование научно-исследовательской компетентности как элемент преемственности среднего общего и высшего профессионального образования // Молодой ученый. – 2019. – №29 (267). – С. 147–149.
Гончарук Н.П. Развитие интеллектуальной компетентности и профессиональной мобильности научно-педагогических кадров в условиях информационного общества. – Казань: Изд-во МОиН РТ, 2011. – 224 с.
Зимняя И.А. Компетентностный подход. Каково его место в системе современных подходов к проблеме образования? (теоретико-методологический аспект) // Высшее образование сегодня. – 2006. – №4. – C. 20–27.
Ананьева Т. Десять компетенций, которые будут востребованы в 2020 году [Электронный ресурс]. URL: http://www.tananyeva.com/single-post/ (дата обращения 11.02.2017).
Шипилов В. Перечень навыков soft-skills и способы их развития. [Электронный ресурс]. URL: http://www.cfin.ru/management/people/dev_val/softskills.shtml (дата обращения: 11.12.2016).
Ивонина А.И., Чуланова О.Л., Давлетшина Ю.М. Современные направления теоретических и методических разработок в области управления: роль soft-skills и hard skills в профессиональном и карьерном развитии сотрудников // Интернет-журнал «НАУКОВЕДЕНИЕ» Том 9, №1 (2017) [Электронный ресурс]. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/sovremennye-napravleniya-teoreticheskih-i-metodicheskih-razrabotok-v-oblasti-upravleniya-rol-soft-skills-i-hard-skills-v-professionalnom/viewer
Шумакова Н.Б. Развитие творческой активности школьников. – М.: Педагогика, 1991. – 271 с.
Ефричева О.Ю., Мельник И.В., Михайлюкова В.С. Исследовательская компетенция: ее сущность и содержание // Актуальные исследования. – 2021. – №14 (41). – С. 59–62.
Федотова Н.А. Развитие исследовательской компетентности старшеклассников в условиях профильного обучения: автореф. ... канд. пед. наук. – Улан-Удэ, 2010. – 181 c.
Репета Л.М. Формирование информационно-исследовательской компетенции учащихся общеобразовательных учреждений: дис. … канд. пед. наук. – Челябинск, 2013. – 249 с.
Насырова Э.Ф., Розлован В.В. Критерии оценки уровней сформированности исследовательской компетенции студентов – будущих преподавателей // Вестник ТГПУ. – 2018. – №6 (195). – С. 176–181.
Шушерина О.А., Черепанова С.А. Формирование исследовательской компетенции бакалавров направлений подготовки «Технология производства» // Вестн. КрасГАУ. – 2013. – №11. – С. 335–340.
Варлакова Ю.Р. Теория и методика развития креативности будущих педагогов в вузе. – Ульяновск: Зебра, 2016. – 153 с.
Колбаса М.А. Формирование профессиональной культуры будущих учителей технологии при обучении компьютерной графике: автореф. дис. … канд. пед. наук. – М., 2013. – 23 с.
Насырова Э.Ф. Модульное обучение студентов университета в системе кредитно-зачетных единиц // Вестник ТГПУ. – 2011. – №6 (108). – С. 18–20.
Инновационный патент KZ (13) A4 (11) 26005.
Инновационный патент KZ (13) A4 (11) 26006.
REFERENСES
Koliada S.V. Kommunikativnaia kompetenсiia rukovoditelia [The communicative competence of the head] // Biznes-Kliuch. – 2007. – №10. – S. 136–137. [Electronic resource]. URL: http:// www. bkworld. ru/archive/y2007/n10-2007/n-10- 2007_241.html. (date of access 17.04.2022) [in Russian]
Selevko G.K. Sovremennye obrazovatelnye tehnologii [Modern educational technologies]. – M.: Narodnoe obrazovanie, 1998. – 256 s. [in Russian]
Zimniaia I.A. Kliuchevye kompetencii – novaia paradigma rezultata obrazovaniia [Key competencies – a new paradigm of educational outcomes] // Vysshee obrazovanie segodnia. – 2003. – №5. – S. 35–41. [in Russian]
Bakirova A.P. Formirovanie nauchno-issledovatelskih kompetencii cherez proektnuiu deiatelnost [Formation of research competencies through project activities] // «Altynsarinskie chteniia-2023» na temu «Innovacii, znaniia, opyt – vektory obrazovatelnyh trekov» І kniga. – 2023. – S. 432–437. [in Russian]
Goncharuk N.P., Sagdeeva G.S. Formirovanie nauchno-issledovatelskoi kompetencii budushih specialistov // Vestnik Kazanskogo tehnologicheskogo universiteta. – 2013. – №3. – S. 315–320. [in Russian]
Shkatova A.V. Formirovanie nauchno-issledovatelskoi kompetentnosti kak element preemstvennosti srednego obshego i vysshego professionalnogo obrazovaniia [Formation of research competence as an element of continuity of secondary general and higher professional education] // Molodoi uchenyi. – 2019. – № 29 (267). – S. 147–149. [in Russian]
Goncharuk N.P. Razvitie intellektualnoi kompetentnosti i professionalnoi mobilnosti nauchno-pedagogicheskih kadrov v usloviiah informacionnogo obshestva [Development of intellectual competence and professional mobility of scientific and pedagogical staff in the information society]. – Kazan: Izd-vo MOiN RT, 2011. – 224 s. [in Russian]
Zimniaia I.A. Kompetentnostnyi podhod. Kakovo ego mesto v sisteme sovremennyh podhodov k probleme obrazovaniia? (teoretiko-metodologicheskii aspekt) [A competency-based approach. What is its place in the system of modern approaches to the problem of education? (theoretical and methodological aspect)] // Vysshee obrazovanie segodnia. – 2006. – №4. – C. 20–27. [in Russian]
Ananeva T. Desiat kompetencii, kotorye budut vostrebovany v 2020 godu [Ten competencies that will be in demand in 2020] [Electronic resource]. URL: http://www.tananyeva.com/single-post/ (date of access 11.02.2017) [in Russian]
Shipilov V. Perechen navykov soft-skills i sposoby ih razvitiia [List of soft-skills and ways to develop them]. [Electronic resource]. URL: http://www.cfin.ru/management/people/dev_val/softskills.shtml (date of access 11.12.2016) [in Russian]
Ivonina A.I., Chulanova O.L., Davletshina Iu.M. Sovremennye napravleniia teoreticheskih i metodicheskih razrabotok v oblasti upravleniia: rol soft-skills i hard skills v professionalnom i karernom razvitii sotrudnikov [Modern directions of theoretical and methodological developments in the field of management: the role of soft-skills and hard skills in the professional and career development of employees] // Internet-jurnal «NAUKOVEDENIE» Tom 9, №1 (2017) [Electronic resource]. URL: https://cyberleninka.ru/article/n/sovremennye-napravleniya-teoreticheskih-i-metodicheskih-razrabotok-v-oblasti-upravleniya-rol-soft-skills-i-hard-skills-v-professionalnom/viewer [in Russian]
Shumakova N.B. Razvitie tvorcheskoi aktivnosti shkolnikov [Development of creative activity of schoolchildren]. – M.: Pedagogika, 1991. – 271 s. [in Russian]
Efricheva O.Iu., Melnik I.V., Mihailiukova V.S. Issledovatelskaia kompetenciia: ee sushnost i soderjanie [Research competence: its essence and content] // Aktualnye issledovaniia. – 2021. – №14 (41). – S. 59–62. [in Russian]
Fedotova N.A. Razvitie issledovatelskoi kompetentnosti starsheklassnikov v usloviiah profilnogo obucheniia [Development of research competence of high school students in the context of specialized education]: avtoref. ... kand. ped. nauk. – Ulan-Ude, 2010. – 181c. [in Russian]
Repeta L.M. Formirovanie informacionno-issledovatelskoi kompetencii uchashihsia obsheobrazovatelnyh uchrejdeni [Formation of information and research competence of students of educational institutions]: diss. … kand. ped. nauk. – M.: Cheliabinsk, 2013. – 249 s. [in Russian]
Nasyrova E.F., Rozlovan V.V. Kriterii ocenki urovnei sformirovannosti issledovatelskoi kompetencii studentov – budushih prepodavatelei [Criteria for assessing the levels of formation of research competence of students – future teachers] // Vestnik TGPU. – 2018. – №6 (195). – S. 176–181. [in Russian]
Shusherina O.A., Cherepanova S.A. Formirovanie issledovatelskoi kompetencii bakalavrov napravleni podgotovki «Tehnologia proizvodstva» [Formation of the research competence of bachelors in the fields of training “Production Technology”] // Vestn. KrasGAU. – 2013. – №11. – S. 335–340. [in Russian]
Varlakova Iu.R. Teoria i metodika razvitiia kreativnosti budushih pedagogov v vuze [Theory and methodology of the development of creativity of future teachers at the university]. – Ulianovsk: Zebra, 2016. – 153 s. [in Russian]
Kolbasa M.A. Formirovanie professionalnoi kultury budushih uchitelei tehnologii pri obuchenii kompiuternoi grafike [Formation of the professional culture of future technology teachers in teaching computer graphics]: avtoref. diss. … kand. ped. nauk. – M., 2013. – 23 s. [in Russian]
Nasyrova E.F. Modulnoe obuchenie studentov universiteta v sisteme kreditno-zachetnyh edinic [Modular training of university students in the credit and credit units system] // Vestn. TGPU. – 2011. – №6 (108). – S. 18–20. [in Russian]
Innovacionnyi patent KZ [Innovative Patent KZ] (13) A4 (11) 26005.
Innovacionnyi patent KZ [Innovative Patent KZ] (13) A4 (11) 26006.
