Абайдың ақындық мұрасын мәдени кеңістікте танытудағы Мұхтар Әуезовтің рөлі
Кілт сөздер:
алтын ғасыр, көрнекті суреткер, жазушы бейнесі, Абайтану, дана ойшыл.Аңдатпа
Мақалада Мұхтар Әуезовтің өмірі мен көркем прозасының, сондай-ақ «Абай жолы» роман-эпопеясының жазылу барысы мен орыс тіліне аударылу барысында көрші Ресей мемлекетінің әдеби, мәдени, көркем сынында көрініс табуы, әлемдік медиакеңістікте жариялау, таныту, танылу мәселелері сөз болады. Ұлы тұлға М. Әуезов жазған «Абай жолы» романының орыс тілінде жарыққа шығуы Ресей әдебиетінде қызу талқыға түсті. Көрнекті суреткер Абай Құнанбаев туралы жазылған еңбекке деген орыс әдебиеттанушыларының көзқарастарына әдебиеттану ғылымының кәсіби талабы бойынша теориялық түрде талдау жасалды. Бүгінгі күнге дейін бұл тақырып көп зерттелмеген өзекті тақырыптардың бірі. Соңғы жылдары, әсіресе тәуелсіздік кезеңдері орыс әдебиеттануында жарыққа шыққан түрлі ғылыми зерттеулер мен тарихи танымдық туындылар, басқа да мұрағаттық құжаттар негізінде тың материалдар қарастырылып, мәтіндерге жаңа көзқарастар, сараптамалар жасауға мүмкіндіктер ашылып отыр. Мұхтар Әуезовтің «Абай жолы» еңбегі туралы көптеген зерттеу жұмыстары мен ғылыми кітаптар, тарихи құжаттар, т.б. жарық көрді. Қазіргі заман талабына сай әлеуметтік желілердегі ақпараттар, электрондық арналар М. Әуезов негізін қалап кеткен абайтану саласына байланысты ғылыми тұжырымдармен, тарихи деректермен салыстырмалы түрде қарастырылды. Зерттеу жұмысында қазақ әдебиетінің классигі Мұхтар Әуезовтің «Абай жолы» романындағы ақын бейнесінің көркем образына орыс әдебиетінде берілген бағаға бүгінгі көзқарас тұрғысынан салыстырмалы-салғастырмалы түрде талдау жасалды.
Әдебиеттер тізімі
Тайжанов А. Мұхтар Әуезов дүниетанымы. – Алматы: Отан, 2017. – 388 б.
Елеукенов Ш. ТМД елдері ғалымдарының М.О. Әуезовтің шығармашылық мұрасын зерттеу мәселелері: Ұжымдық монография. – Алматы: Servise Press, 2017. – 384 б.
Кунаев Д. Мухтар Ауэзов и взаимосвязь литератур. – Алматы: Полиграфкомбинат, 2021 – 424 б.
Маданова М., Машакова А., Кунаев Д., Салкынбаев М. Мир Ауэзова / Сост. и ред.: М. Маданова, А. Машакова, Д. Кунаев, М. Салкынбаев. – Алматы: МКА, 2004. – 212 с.
Огрызко В. Чего мы не знаем об Абае и его великом певце // Литературная Россия. – №27. 20.07.2018. – С. 6.
Omarova A., Kaztuganova A., Sultanova A., Tatkenova S., Kdyrniyazova Z. M.O. Auezov and Musical Art of Kazakhstan in the Coordinates of the Global World // Rupkatha Journal on Interdisciplinary Studies in Humanities. – 2020. – Vol. 12. Doi: 10.21659/rupkatha.v12n5.rioc1s24n5
Пірәлі Г.Ж., Құрманбаева А.П. М. Әуезовтің «Абай жолы» роман-эпопеясындағы тарихи деректердің зерттелуі // Керуен. – 2022. – №1 (74). – Б. 63–74. 8. Ісімақова А. Ресей әдебиеттануындағы қазіргі әуезовтану мәселелері: Ұжымдық монография. – Алматы: Servise Press, 2017. – 384 б.
Ауезова З.А. Актуальность, опыты и проблемы историко-культурной интерпретации: казахский-русский-английский // М.О. Әуезовтің туғанына 120 жыл толуына арналған халықаралық ғылыми симпозиум материалдары. – Алматы: Print express, 2018. – 492 б.
Әуезов М. Ділім. – Алматы: Жібек Жолы, 2017. – 68 б.
Әліпхан М. Абай танымы мен тағылымының өзегі М. Әуезов зерттеуінде // Ясауи университетінің хабаршысы. – 2022. – №1 (123). – Б. 21–33. https://orcid.org/0000-0001-6867-2709
Taijanov A. Muhtar Auezov dunietanymy [Mukhtar Auezov worldview]. – Almaty: Otan, 2017. – 388 b. [in Kazakh]
Eleukenov Sh. TMD elderi galymdarynyn M.O. Auezovtin shygarmashylyk murasyn zertteu maseleleri [Problems of studying the creative heritage of M.O. Auezov by scientists from the CIS countries]: Ujymdyk monografia. – Almaty: Servise Press, 2017. – 384 b. [in Kazakh]
Kunaev D. Muhtar Auezov i vzaimosviaz literatur [Mukhtar Auezov and the interrelation of literatures]. – Almaty: Poligrafkombinat, 2021. – 424 b. [in Russian]
Madanova M., Mashakova A., Kunaev D., Salkynbaev M. Mir Auezova [M. Auezov’s world]. – Almaty: MKA, 2004. – 212 s. [in Russian]
Ogryzko V. Chego my ne znaem ob Abae i ego velikom pevce [What we don't know about Abai and his great singer] // Literaturnaia Rossia. – №27. 20.07.2018. – S. 6. [in Russian]
Omarova A., Kaztuganova A., Sultanova A., Tatkenova S., Kdyrniyazova Z. M.O. Auezov and Musical Art of Kazakhstan in the Coordinates of the Global World // Rupkatha Journal on Interdisciplinary Studies in Humanities. – 2020. – Vol. 12. Doi: 10.21659/rupkatha.v12n5.rioc1s24n5
Pirali G.J., Kurmanbaeva A.P. M.O. Auezovtyn “Abai joly” roman-epopeiasyndagy tarihi derekterdin zerttelui [Study of historical facts in an epic novel “Way of Abay” M.O. Auezov] // Keruen. – 2022. – №1 (74). – B. 63–74. [in Kazakh]
Isimakova A. Resei adebiettanuyndagy kazirgi auezovtanu maseleleri: Ujymdyq monografia [Problems of modern Auezov studies in Russian literary criticism]. – Almaty: Servise Press, 2017. – 384 b. [in Kazakh]
Auezova Z.A Aktualnost, opyty i problemy istoriko-kulturnoi interpretacii: kazahskij-russki-angliiski [Relevance, experiences and problems of historical and cultural] // M.O. Auezovtіn tuganyna 120 jyl toluyna arnalgan halyqaralyq gylymi simpozium materialdary. – Almaty: Print express, 2018. – 492 b. [in Russian]
Murat Auezov. Dilim. – Almaty: Jibek joly, 2017. – 68 b. [in Kazakh]
Aliphan M. Abai tanymy men tagylymynyn ozegi M. Auezov zertteuinde [Fundamentals of knowledge and teaching of Abai in the study of M. Auezov] // Jassaui universitetіnің habarshysy. – 2022. – №1 (123). – B. 21–33. https://orcid.org/0000-0001-6867-2709 [in Kazakh]
