ҚАЗАҚ ТІЛІН ҮЙРЕТУДЕ МНЕМОНИКАЛЫҚ ӘДІСТЕРДІ ҚОЛДАНУДЫҢ ТИІМДІЛІГІ
Кілт сөздер:
жады, есте сақтау, мнемоника, әдістер, өріс, нәтижелілік.Аңдатпа
Мақалада қазақ тілін үйрету жағдайы өзекті мәселелердің бірі ретінде қарастырылады. Бұл бағыт қазіргі таңда оңтайландыруды, осы саланың жүйеленуін, әдістеменің заман талабына сай жаңаруын, тәжірибелі мамандар мен сапалы оқыту контенттерінің көбеюін талап етіп отыр. Әрине ешқандай даму, өзгеріс жоқ деп айта алмаймыз. Даму да, өзгеріс те, нәтиже де бар, алайда баяу, нәтижесі аз. Қазақ тілін үйретуші мамандардың да тәжірибесі шыңдалып, оқыту контенттері де дайындалып жатыр. Бұл үдеріспен республикамыздағы бала-бақшадан бастап, мектеп, колледж, жоғары оқу орындары, тілдерді оқыту орталықтары және жеке меншік орталықтар да айналысып, күнделікті қазақ тілін үйретіп жатқаны – белгілі жағдай. Қазақ тілін үйретіп жүрген және оны үйреніп жатқан әрбір азамат мемлекеттік тілдің қолданыс аясын кеңейтуге, тіліміздің мәртебесін арттыруға тікелей ықпал етуде. Енді осы үдерістердің сапасын қамтамасыздандыратын әдістеме мен оқыту контенттерінің үнемі жетіліп, заманның жылдам өзгеруіне сай жаңарып отыруы өте маңызды. Ол үшін қазақ тілінің әрбір маманы ғылыми және әдістемелік бағытта үнемі ізденіп, жаңа технологияларды меңгеріп қана қоймай, оны сабақта ұтымды пайдалана алу мүмкіндігіне ие болуы керек.
Тіл үйретуде оқытушының шынайы нәтижеге қол жеткізуі, яғни аудиторияны қазақша сөйлету, олардың жазу, оқу, тыңдап-түсіну дағдылары мен біліктерін қалыптастыра алуы аса маңызды. Ұсынылып отырған мақалада қазақ тілін үйрету барысында нәтижеге қол жеткізудің түрлі жолдары қарастырылған. Авторлар лексика-грамматикалық материалды дұрыс есте сақтауға мүмкіндік беретін мнемоникалық әдістерге ғылыми-теориялық сипаттама беріп, тіл сабағында тиімді қолдану тәсілдерін ұсынған. Бұл әдістерді инновациялық техника ретінде тіл үйрету сабақтарында жиі қолдану әдістеменің жетілуіне және тіл үйретуші тәжірибесінің шыңдалуына мүмкіндік беретіндігі баяндалады.
Әдебиеттер тізімі
Harley T. The Psychology of Language: From Data to Theory. Chapter 6: Recognize visual words. – London: Routledge, 2013. – P. 152–168.
Atkinson R. Mind and Behavior: Introduction to Psychology, 1993. – 256 p.
Гольдин В.Е. Языковое сознание. Речевая коммуникация: избранные работы / сост. О.Ю. Крюкова, А.П. Сдобнова. – Саратов: Изд-во Саратовского университета, 2020. – 496 с.
Қадашева Қ., Омарова С.Қ., Асанова У.О., Амиржанова А.О. Ассоциативтік өріс жəне ортақ сөздер оқу сөздігі, А1-А2 деңгейлері (туыс тіл ретінде оқыту): Оқу-əдістемелік кешен. – Түркістан: Тұран, 2022. – 149 б.
Егорова Т.В. Словарь иностранных слов русского языка. – М.: Аделант, 2014. – 800 с.
Эренберг О. Приёмы запоминания информации. [Электронный ресурс]. URL: http://www.toptrening.ru/articles/1052/ (дата обращения 03.07.2017).
Ушаков Д.Н. Толковый словарь русского языка. Т. 2. – М.: Государственное издательство иностранных и национальных словарей, 1938. – 526 с.
Раушанова А.Ж. Методологические подходы к изучению влияния тренировки рабочей памяти на качество образования обучающихся: дисс. ... док. филос. (PhD). – Алматы, 2015. – 113 с.
Коротаева И.В. Использование приема систематизации текста у старшеклассников и студентов: дис. ... канд. псих. наук. – Москва, 2000. – 180 с.
Ибрагимов Р., Калимбетов Б., Хабибуллаев Ж. Болашақ математика мұғалімдерін логикалық тапсырмаларды орындауға даярлау ерекшеліктері // Ясауи университетінің хабаршысы. – 2023. – №3 (129). – Б. 239–252.
Yap M.J., Balota D.A. Visual word recognition. In Oxford Handbook of Reading / Edited by A. Pollatsek, R. Treiman. – New York: Oxford Univ. Press, 2015. – P. 26–43.
REFERENCES
Harley T. The Psychology of Language: From Data to Theory. Chapter 6: Recognize visual words. – London: Routledge, 2013. – P. 152–168.
Atkinson R. Mind and Behavior: Introduction to Psychology, 1993. – 256 p.
Goldin V.E. Iаzykovoe soznanie. Rechevaia kommunikacia: izbrannye raboty [Language consciousness. Speech communication: selected works] / sost. O.Iu. Kriukova, A.P. Sdobnova. – Saratov: Izd-vo Saratovskogo universiteta, 2020. – 496 s. [in Russian]
Qadasheva Q., Omarova S.Q., Asanova U.O., Amirjanova A.O. Asosiativtık oris jane ortaq sozder oqu sozdigi, A1-A2 dengeileri (tuys til retinde oqytu) [Associative field and common words educational dictionary, levels A1-A2 (teaching as a related language)]: Oqu-adistemelik keshen. – Turkistan: Turan, 2022. – 149 b. [in Kazakh]
Egorova T.V. Slovar inostrannyh slov russkogo iazyka [Dictionary of foreign words of the Russian language]. – M.: Adelant, 2014. – 800 s. [in Russian]
Erenberg O. Priiomy zapominania informacii [Techniques for memorizing information]. [Electronic resource]. URL: http://www.toptrening.ru/articles/1052/ (date of access 03.07.2017). [in Russian]
Ushakov D.N. Tolkovyi slovar russkogo iazyka [Explanatory dictionary of the Russian language]. T. 2. – M.: Gosudarstvennoe izdatelstvo inostrannyh i nacionalnyh slovarei, 1938. – 526 s. [in Russian]
Raushanova A.J. Metodologicheskie podhody k izucheniu vliania trenirovki rabochei pamiati na kachestvo obrazovania obuchaiushihsia [Methodological approaches to studying the impact of working memory training on the quality of students’ education]: diss. ... dok. filos. (PhD). – Almaty, 2015. – 113 s. [in Kazakh]
Korotaeva I.V. Ispolzovanie priema sistematizacii teksta u starsheklassnikov i studentov [Using the method of systematization of text in high school students and students]: dis. ... kand. psih. nauk. – M., 2000. – 180 s. [in Russian]
Ibragimov R., Kalimbetov B., Habibullaev J. Bolashaq matematika mugalimderin logikalyq tapsyrmalardy oryndauga daiarlau erekshelikteri [Features of preparing future mathematics teachers for the implementation of logical tasks] // Iasaui universitetinin habarshysy. – 2023. – №3 (129). – B. 239–252. [in Kazakh]
Yap M.J., Balota D.A. Visual word recognition. In Oxford Handbook of Reading / Edited by A. Pollatsek, R. Treiman. – New York: Oxford Univ. Press, 2015. – P. 26–43.
