КҮЛДІРГІ ӘҢГІМЕЛЕРДІҢ ӨЗГЕ ФОЛЬКЛОР ЖАНРЛАРЫМЕН ҚАТЫНАСЫ
Кілт сөздер:
жанр, фольклортану, күлдіргі әңгімелер, халық прозасы, фольклорлық жанр.Аңдатпа
Бүгінге дейін қазақ халық прозасы танымдық жағынан аз зерттелген жоқ. Жалпы фольклортану ғылымында проза жанрына көбірек көңіл аударылып жүргені де рас. Десек те, қазақ фольклорындағы жанр түрлері түс түгел бұқара халыққа танылып, бүгінгі ұрпақ оның бәрін біліп болды десек, бұл дұрыс болмас та еді. Зерттеуімізге өзек болып отырған ел аузында айтылатын күлдіргі әңгімелер көптігіне қарамастан қазақ фольклортану ғылымында басқа прозалық жанрлардың құрамында қарастырылып келеді. Яғни қазақ фольклорындағы күлдіргі әңгімелер жеке, арнайы зерттеудің тақырыбы болған жоқ. Белгілі зерттеуші ғалымдарымыздың халық мұрасына байланысты жазылған еңбектерінде айтылған, жазылған ой-пікірлеріне көңіл аударсақ, күлдіргі әңгімелердің де ұрпақтан ұрпаққа ұмытылмай жеткен халықтық әдебиеттің бір тармағы екендігі қуатталып отырады. Бұрын зерттелгенімен, ғылымның соңғы жетістіктеріне орай қайта зерттеуді қажетсінетін мәселелердің туындап отыруы заңды құбылыс болғандықтан, халқымыздың шығармашылық өнеріндегі біз сөз еткелі отырған күлдіргі әңгімелерді танудың маңыздылығына мән беріп, оның ғылыми тұрғыдан өзекті тақырып ретінде зерделеуге болатынын түйсіндік. Сондықтан мақалада күлдіргі әңгімелердің басқа жанрлармен қатынасы туралы зерттеулер негізге алынып, фольклордың басқа жанрларымен күлдіргі әңгімелердің арасындағы байланысқа ғылыми талдау жасалған.
Әдебиеттер тізімі
Әуезов М. Ертегілер. – Алматы: Минпрос типографиясы, 1957. – 80 б.
Каскабасов C. Казахская волшебная сказка: Автореф. дисс. ... к.филол.наук. – Алма-Ата, 1969. – 25 с.
Турсунов Е.Д. Казахская бытовая сатирическая сказка: Автореф. дисс. ... к.филол.наук. – Алма-Ата, 1969. – 28 с.
Костюхин Е.Д. Александр Македонский в литературной и фольклорной традиции: Автореф. дисс. ... к.филол.наук. – Алма-Ата, 1958. – 25 с.
Танауова Ж. Жанр сырын тани білсек // Ш. Уәлихановтың 175 жылдық мерейтойына орай өткен «Хан Кененің қасиетті мұраты» атты Халықаралық ғылыми-теориялық конференция материалдарының жинағы. – Түркістан: Тұран, 2010. – 434 б.
Қасқабасов С. Таңдамалы. І том. Қазақтың халық прозасы (Зерттеулер). – Астана: Фолиант, 2014. – 320 б.
Сейфуллин С. Көп томдық шығармалар жинағы. – Алматы: Қазығұрт, 2007. Т. 7. – 416 б.
Бердібаев Р. Бес томдық шығармалар жинағы. Эпос – ел қазынасы. – Алматы: Қазығұрт, 2005. – 464 б.
Ибраев Ш. Түркологияның қазіргі заманғы даму тенденциялары // Түркология. – 2004. – №5. – Б. 3–9.
Ел аузынан / Құраст.: Б. Адамбаев, Т. Жарқымбекова. – Алматы: Жазушы, 1989. – 368 б.
Идрис Шах. Суфизм. – Москва: «Клышников, Комаров и Ко», 1994. 443 с.
Ярневский И.З. К определению устного рассказа как жанр // В кн.: Фольклор народов Сибири. – Улан-Удэ, 1969. – 231 с.
Қожанасыр хикаялары / Кіріспе сөзін жазған Т. Әбдірахманов. – Алматы: Жазушы, 1977. – 150 б.
Әуезов М. Әр жылдар ойлары. – Алматы: Қазақтың мемлекеттік көркем әдебиет баспасы, 1959. – 245 б.
Қасқабасов С. Ойөріс. – Алматы: Жібек жолы, 2009. – 303 б.
