ФЕЕРИЯНЫҢ СИПАТЫ МЕН БЕЛГІЛЕРІ (XX ғасырдың басындағы әдеби шығармалар мысалдарында)
Кілт сөздер:
феерия, формалдық белгілері, феериялық эффект, фантастикалық элементтер, метаморфоздар.Аңдатпа
Феерия – бұл әдебиет, театр және көркемдік экспрессияның әртүрлі формаларына тән және сиқырмен байланысты термин. Мақаланың өзектілігі жалпы көркем әдебиеттегі құрылым мен композиция контекстінде және А. Гриннің «Алқызыл желкендер», М. Метерлинктің «Көк құс», Леся Украинканың «Орман әні» туындыларының мысалдарында феерияны жанрлық тұрғыда және құрылымдық аспектіде талдаумен сипатталады. Талдау нысанына алынған көркем шығармалардың мысалдары негізінде әдеби контексте феерия табиғатын жан-жақты таныту жүзеге асырылады. Бұл мақаланың мақсаты – феерияның өзіндік ерекшелігін және оның шығармадағы көріністерін анықтау. Көркем туынды мәтіндері негізінде феерияны талдау кезінде салыстырмалы және жинақтау әдістері қолданылды. Феерияның жекелеген компоненттері болып саналатын кейіпкерлерді, ситуацияларды, тартыстарды, бейнелерді қарастыруға ерекше назар аударылды. Туындыларда феерияның басқа жанрлық түрлермен (ертегі, мифология, фэнтези) өзара әрекеттесуі және олардың жеке қасиеттерінің интеграциясы да көрінеді. Осылайша, әр түрлі шығармалардағы феерияның ерекшеліктерін салыстырмалы талдау феерия жанрын айқындаудың маңызды критерийлерін анықтауға мүмкіндік берді. XX ғасырдың басында жазылған әдеби феериялардың жанрлық сипатын танытуға, мәтіндік салыстыру арқылы олардың ортақ сипаттары мен ерекшеліктерін анықтауға қол жеткізілді. Зерттеу нәтижесінде көркем шығармаларда феерия театр саласына тән қасиеттерін ішінара сақтайды деген қорытынды шығарылады.
Әдебиеттер тізімі
Медведев П.Н., Бахтин М.М. Формальный метод в литературоведении. Критическое введение в социологическую поэтику. – М., 1993. –144 с.
Будур Н. Феерия. Сказочная энциклопедия. – М.: ОЛМА-ПРЕСС, 2005. – 608 с.
Katherine Singer Kovács. Georges Méliès and the Féerie // Cinema Journal. – 1976. – Vol. 16. – No. 1. – P. 1–13.
Bibliothèque nationale de France. La féerie sur scène: les variantes formelles du conte de fées. Il était une fois...les contes de fées. – 2001. – P. 573. Féerie. The Cambridge Guide to Theater / edited by Martin Banham. – Cambridge University Press, 2000. – 1258 p. [Электронды ресурс]. URL: http://public.credoreference.com/content/entry/cupthea/f%C3%A9erie/0 (қаралған күні 21.01.2023)
Kristian Moen. Film and Fairy Tales: The Birth of Modern Fantasy. – London: I.B. Tauris, 2012. – 279 p.
Féerie. The Cambridge Guide to Theater / edited by Martin Banham. – Cambridge University Press, 2000. – 1258 p. [Электронды ресурс]. URL: http://public.credoreference.com/content/entry/cupthea/f%C3%A9erie/0
Williams Simon. Féerie. The Oxford Companion to Theatre and Performance / Edited by Dennis Kennedy. – Oxford University Press, 2010. - P. 650.
Zipes Jack. The Enchanted Screen: The Unknown History of Fairy-Tale Films. – New York: Routledge, 2010. – 442 p.
История зарубежной литературы конца XIX – начала XX века: Учебник для филол. спец. ун-тов. / под ред. проф. Л.Г. Андреева. – 2-е изд. – М.: Высш. школа, 1978. – 472 с.
Гиленсон Б.А. История зарубежной литературы конца XIX – начала XX века: учеб. пособие для студ. фак. высш. пед. учеб. заведений. – М.: Издательский центр «Академия», 2006. – 480 с.
Маньковский А.В. Романтическая «мистерия» в ее взаимодействии с другими жанрами: к проблеме генезиса философско-символической драмы в России (1800-е – начало 1880-х годов): автореф. дис. ... канд. филол. наук. – М.: Изд-во МГУ, 2008. – 26 с.
Кадубіна М.К. Жанрова природа «Лісової пісні» Лесі Українки // Вісник Харківського національного університету імені В.Н. Каразіна. Серія «Філологія». – 2004. – №607. – С. 431–436.
Левчук Ю.А. Актуализация национальной мифологемы в условиях иностранного топоса («Лесная песня» Леси Украинки). – Tbilisi: TSU Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature, 2013. – V. II. – 436 с.
Булычева В.П. Творчество Александра Грина в контексте приключенческой прозы // Приволжский научный вестник. – 2014. – №6 (34). – С. 101–105.
Ключерова А.О. Текстовое метафорическое поле феерии А.С. Грина «Алые паруса» // Вестник БГУ. – 2017. – №4 (34). – С. 230–235.
REFERENCES
Medvedev P.N., Bahtin M.M. Formalnyi metod v literaturovedenii. Kriticheskoe vvedenie v sociologicheskuiu poetiku [A formal method in literary criticism. A critical introduction to Sociological Poetics]. – M., 1993. – 144 s. [in Russian]
Budur N. Feeria. Skazochnaia enciklopedia [Feerie. The Fabulous Encyclopedia]. – M.: OLMA-PRESS, 2005. – 608 s. [in Russian]
Katherine Singer Kovács. Georges Méliès and the Féerie // Cinema Journal. – 1976. – Vol. 16. – №1. – P. 1–13.
Bibliothèque nationale de France. La féerie sur scène: les variantes formelles du conte de fées. Il était une fois...les contes de fées [The fairy tale on stage: the formal variants of the fairy tale. Once upon a time...fairy tales]. – 2001. – P. 573. Féerie. The Cambridge Guide to Theater / edited by Martin Banham. – Cambridge University Press, 2000. – 1258 p. [Electronic resource]. URL: http://public.credoreference.com/content/entry/cupthea/f%C3%A9erie/0– 2001. – 573 p. (qaralgan kunі 21.01.2023) [in French]
Kristian Moen. Film and Fairy Tales: The Birth of Modern Fantasy. – London: I.B. Tauris, 2012. – 279 p.
Féerie. The Cambridge Guide to Theater / edited by Martin Banham. – Cambridge University Press, 2000. – 1258 p. [Electronic resource]. URL: http://public.credoreference.com/content/entry/cupthea/f%C3%A9erie/0
Williams Simon. Féerie. The Oxford Companion to Theatre and Performance / Edited by Dennis Kennedy. – Oxford University Press, 2010. – 650 p.
Zipes Jack. The Enchanted Screen: The Unknown History of Fairy-Tale Films. – New York: Routledge, 2010. – 442 p.
Istoria zarubejnoi literatury konca XIX – nachala XX veka [The history of foreign literature of the late XIX – early XX century]: uchebnik dlia filol. spec. un-tov. / pod red. prof. L.G. Andreeva. – 2-e izd. – M.: Vyssh. shkola, 1978. – 472 s. [in Russian]
Gilenson B.A. Istoria zarubejnoi literatury konca XIX – nachala XX veka [The history of foreign literature of the late XIX – early XX century]: ucheb. posobie dlia stud. fak. vyssh. ped. ucheb. zavedeniy. – M.: Izdatelskiy centr «Akademiia», 2006. – 480 s. [in Russian]
Mankovskiy A.V. Romanticheskaia «misteria» v ee vzaimodeistvii s drugimi janrami: k probleme genezisa filosofsko-simvolicheskoi dramy v Rossii (1800-e – nachalo 1880-h godov) [Romantic “Mystery” in its Interaction with Other Genres: on the Problem of the Genesis of Philosophical and Symbolic Drama in Russia (1800s – early 1880s)]: avtoref. dis. ... kand. filol. nauk. – M.: Izd-vo MGU, 2008. – 26 s. [in Russian]
Kadubіna M.K. Janrova priroda «Lіsovoї pіsnі» Lesі Ukraїnki [Genre nature of Lesya Ukrainka's “Forest Song”] // Vіsnik Harkіvskogo nacіonalnogo unіversitetu іmenі V.N. Karazіna. Serіa «Fіlologіa». – 2004. – №607. – S. 431–436. [in Ukrainian]
Levchuk Iu. A. Aktualizacia nacionalnoi mifologemy v usloviah inostrannogo toposa («Lesnaia pesnia» Lesi Ukrainki) [Actualization of national Mythologeme in the Conditions of Foreign Topose (Lesia Ukrainka’s «The Forest song»)]. – Tbilisi: TSU Shota Rustaveli Institute of Georgian Literature, 2013. – V. II. – 436 s. [in Russian]
Bulycheva V.P. Tvorchestvo Aleksandra Grina v kontekste prikliuchencheskoi prozy [The books by A.Grin in the context of adventure prose] // Privoljskiy nauchnyi vestnik. – 2014. – №6 (34). – S. 101–105. [in Russian]
Kliucherova A.O. Tekstovoe metaforicheskoe pole feerii A.S. Grina «Alye parusa» [Metaphorical text field of the tale “Scarlet sails” by Alexander Grin] // Vestnik BGU. – 2017. – №4 (34). – S. 230–235. [in Russian]
