АТАТҮРІК КЕЗЕҢІНДЕГІ ТҮРКИЯДАҒЫ ҰЛТТЫҚ БІЛІМ БЕРУ ЖҮЙЕСІНІҢ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ДАМУЫ
Кілт сөздер:
Ататүрік, Түркияның Республикалық кезеңі, білім саясаты, педагог кадлар дайындау, әліпби реформасы.Аңдатпа
Мақалада Ататүрік кезеңіндегі білім беру жүйесінің ең маңызды факторы саналған Түркияның ұлттық білім беру жүйесінің қалыптасуы мен даму кезеңі қарастырылады. Жаңа құрылған жас мемлекеттің өміршең болуы үшін, жас ұрпақты заманауи біліммен қаруландырып, ұлттық рухта тәрбиелеу қажет еді. Осыдан соң, Түркия Республикасының жариялануымен білім саясатында түбірлі қайта құру кезеңі басталды.
Ататүрік Республиканың негізін салып қана қоймай, ұлтты жаңғыртушы көшбасшы бола білді. Оның жасаған реформаларының ең маңыздысы – білім беру саласында атқарған реформалық бастамалары. 1923–1938 жылдар аралығында кейбір елдерде жылдарға созылатын бұл өзгерістер Түрік елінде аса шұғыл іске асты. Мұстафа Кемал Ататүріктің басшылығымен ұлттық, зайырлы және заманауи білім реформалары біртіндеп жүзеге аса бастады. Білім саясаты аясында іске асқан реформалар қоғамның негізгі қажеттіліктерін қанағаттандырды.
Республиканың құрылуы қарсаңында қабылданған «Білім беруді бір жүйеге келтіру туралы» Заңы ғылыми мекемелердің жұмысын жандандырды. Әліпбиді, ұлттық мектептер жүйесін, университеттік білім берудің реформалары елдің білім және интеллектуалдық деңгейін көтерді. «Білім беру ісін біріктіру туралы» заңның қабылдануы мектеп бағдарламаларын жаңалап, университеттерге шетелдік ғалымдардың көптеп тартылуына, білім саласына қазіргі заманғы педагогикалық технологиялардың енгізілуіне қолайлы жағдайлар жасады. Мақалада Түркияда еуропалық ғылым мен білім стандарттарына негізделген білім беру жүйесі жан-жақты қарастырылып, қазіргі кездегі шетелдік тәжірибелер мен ұсынылған білім беру бағыттарына талдау жасалды.
Әдебиеттер тізімі
Kodaman B. Cumhuriyetin Tarihi-Fikri Temelleri ve Atatürk. – Isparta: 1999. – 256 s.
İnan A. Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler. – İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2007. – 536 s.
Doğramacı İ. Atatürk ve Eğitim // Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. – 1985. №1(3). – S. 653–570.
Karagözoğlu G. Atatürk’ün Eğitim Savaşı // Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. – 1985. – №2. – S. 193–214.
İnan R. Atatürk’ün Evrenselliği, Önder Kişiliği, Eğitimci Kişiliği ve Amaçları. – Ankara: Tisa Matbaası, 1983. – 380 s.
Avcı C., Kara А. Bağımsızlığa Giden Yol Türk İnkılâbının Tarihi. – İstanbul: Kültür Sanat Yayınları, 2007. – 400 s.
Erooğlu H. Türk İnkılap Tarihi. – Ankara: Savaş Yayınları, 1990. – 587 s.
İlyasoğlu A. Türkiye’de Sosyolojinin Gelişmesi ve Sosyoloji Araştırmaları. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi. – İstanbul: İletişim Yayınları, 1983. – 256 s.
Budak Ş. Atatürk' ün Eğitim Felsefesi ve Geliştirdiği Eğitim Sisteminin Değiştirilmesi // Milli Eğitim. – 2003. – Т. 160. – S. 23–43.
Adem M. Atatürkçü düşünce ışığında eğitim politikamız. – İstanbul: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık, 2000. – 160 s.
Akyüz Y. Türk eğitim tarihi. – Ankara: Pegem Akademi, 2012. – 576 s.
Duman T. Atatürk’ün Kültür ve Eğitim Anlayışı, Cumhuriyetin İlk Yıllarından Günümüze Dil-Kültür-Eğitim // Gazi Akademik Bakış. – 2008. – №2. – S. 145–155.
Akyüz Y. Atatürk’ün Türk Eğitim Tarihindeki Yeri // Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. – 1987. – №4. – S. 71–90.
Akyüz Y. Atatürk ve Eğitim. Atatürkçü Düşünce El Kitabı. – Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 1998. – 286 s.
Demirtaş B. Atatürk Döneminde Eğitim Alanında Yaşanan Gelişmeler // Gazi Akademik Bakış. – 2008. – Cilt 1, №2. – S. 155–176.
Ülkütaşır M. Atatürk ve Harf Devrimi. – Ankara: TDK Yayınları, 2007. – 141 s.
Atatürkçülük-I. Atatürk'ün Görüş ve Direktifleri. / Genelkurmay Başkanlığı’nca hazırlanmıştır. – İstanbul: MEB. Yayınları, 1997. – 734 s.
Topçu F. Türk eğitim sisteminin tarihsel gelişimi il yabancı okullarının bu sistem üzerindeki etkileri: Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. – İstanbul: Beykent Üniversitesi, 2007.
Ergün M. Atatürk devri türk eğitimi. – Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 2021. – 205 s.
Sakaoğlu N. Cumhuriyet dönemi eğitim tarihi. – İstanbul: İletişim Yayıncılık, 1992. – 151 s.
Başgöz I. Türkiye’nin Eğitim Çıkmazı ve Atatürk. – Ankara: Başbakanlık Basımevi, 1995. – 318 s.
Sakaoğlu N. Osmanlı’dan Günümüze Eğitim Tarihi. – İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2003. – 398 s.
Kaptan S. Atatürk ve Eğitim. Atatürk ve Kültür Atatürk ve Türk Kültürünün Unsurları. – Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 1982. – 925 s.
REFERENCES
Kodaman B. Cumhuriyetin Tarihi-Fikri Temelleri ve Atatürk [Historical-Intellectual Foundations of the Republic and Ataturk]. – Isparta: 1999. – 256 s. [in Turkish]
İnan A. Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler [Memories and Documents About Ataturk]. – İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2007. – 536 s. [in Turkish]
Doğramacı İ. Atatürk ve Eğitim [Ataturk and Education] // Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. – 1985. №1(3). – S. 653–570. [in Turkish]
Karagözoğlu G. Atatürk’ün Eğitim Savaşı [Atatürk's Education War] // Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. – 1985. – №2. – S. 193–214. [in Turkish]
İnan R. Atatürk’ün Evrenselliği, Önder Kişiliği, Eğitimci Kişiliği ve Amaçları [Atatürk's Universality, Leader Personality, Educator Personality and Aims]. – Ankara: Tisa Matbaası, 1983. – 380 s. [in Turkish]
Avcı C., Kara А. Bağımsızlığa Giden Yol Türk İnkılâbının Tarihi [The Road to Independence History of the Turkish Revolution]. – İstanbul: Kültür Sanat Yayınları, 2007. – 400 s. [in Turkish]
Erooğlu H. Türk İnkılap Tarihi [Turkish Revolution History, War Publications]. – Ankara: Savaş Yayınları, 1990. – 587 s. [in Turkish]
İlyasoğlu A. Türkiye’de Sosyolojinin Gelişmesi ve Sosyoloji Araştırmaları [Development of Sociology and Sociology Studies in Turkey]. Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi. – İstanbul: İletişim Yayınları, 1983. – 256 s. [in Turkish]
Budak Ş. Atatürk' ün Eğitim Felsefesi ve Geliştirdiği Eğitim Sisteminin Değiştirilmesi [Atatürk's Educational Philosophy and Changing the Education System She Developed] // Milli Eğitim. – 2003. – Т. 160. – S. 23–43. [in Turkish]
Adem M. Atatürkçü düşünce ışığında eğitim politikamız [Our education policy in the light of Kemalist thought]. – İstanbul: Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık, 2000. – 160 s. [in Turkish]
Akyüz Y. Türk eğitim tarihi [Turkish education history]. – Ankara: Pegem Akademi, 2012. – 576 s. [in Turkish]
Duman T. Atatürk’ün Kültür ve Eğitim Anlayışı, Cumhuriyetin İlk Yıllarından Günümüze Dil-Kültür-Eğitim [Ataturk's Understanding of Culture and Education, Language-Culture-Education from the First Years of the Republic to the Present] // Gazi Akademik Bakış. – 2008. – №2. – S. 145–155. [in Turkish]
Akyüz Y. Atatürk’ün Türk Eğitim Tarihindeki Yeri [Atatürk's Place in the History of Turkish Education] // Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi. – 1987. – №4. – S. 71–90. [in Turkish]
Akyüz Y. Atatürk ve Eğitim [Ataturk and Education]. Atatürkçü Düşünce El Kitabı. – Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 1998. – 286 s. [in Turkish]
Demirtaş B. Atatürk Döneminde Eğitim Alanında Yaşanan Gelişmeler [Developments in the Field of Education in the Ataturk Era] // Gazi Akademik Bakış. – 2008. – Cilt 1, №2. – S. 155–176. [in Turkish]
Ülkütaşır M. Atatürk ve Harf Devrimi [Ataturk and the Alphabet Revolution]. – Ankara: TDK Yayınları, 2007. – 141 s. [in Turkish]
Atatürkçülük-I. Atatürk'ün Görüş ve Direktifleri [Ataturk's Opinions and Directives]. / Genelkurmay Başkanlığı’nca hazırlanmıştır. – İstanbul: MEB. Yayınları, 1997. – 734 s. [in Turkish]
Topçu F. Türk eğitim sisteminin tarihsel gelişimi il yabancı okullarının bu sistem üzerindeki etkileri: Yayımlanmamış yüksek lisans tezi [The historical development of the Turkish education system and the effects of provincial foreign schools on this system: Unpublished master's thesis]. – İstanbul: Beykent Üniversitesi, 2007. [in Turkish]
Ergün M. Atatürk devri türk eğitimi [Ataturk era turkish education]. – Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi, 2021. – 205 s. [in Turkish]
Sakaoğlu N. Cumhuriyet dönemi eğitim tarihi [Republican education history]. – İstanbul: İletişim Yayıncılık, 1992. – 151 s. [in Turkish]
Başgöz I. Türkiye’nin Eğitim Çıkmazı ve Atatürk [Turkey's Education Dilemma and Ataturk]. – Ankara: Başbakanlık Basımevi, 1995. – 318 s. [in Turkish]
Sakaoğlu N. Osmanlı’dan Günümüze Eğitim Tarihi [History of Education from the Ottomans to the Present]. – İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2003. – 398 s. [in Turkish]
Kaptan S. Atatürk ve Eğitim. Atatürk ve Kültür Atatürk ve Türk Kültürünün Unsurları [Ataturk and Education. Atatürk and Culture Atatürk and Elements of Turkish Culture]. – Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 1982. – 925 s. [in Turkish]
