ОҚУЛЫҚ ТІЛІНІҢ ТАНЫМДЫҚ НЕГІЗІ: ПСИХОЛИНГВИСТИКАЛЫҚ ТАЛДАУ (Жаратылыстану пәндері негізінде)
Кілт сөздер:
психолингвистика, педагогика, оқулық, таным, физика, алгебра, география.Аңдатпа
Елімізде жаңартылған білім беру мазмұны бойынша оқулықтар жазылып, сапасын жақсарту мақсатында жұмыстар жасалып жатыр. Оқулық сапасы бойынша жетістіктер де бар, алайда олқылықтар да жоқ емес. Сапалы оқулық – білімнің негізі, еліміздің болашағының берік діңгегі. Елімізде түрлі баспалар, әдістемешілер мен мұғалімдерді жұмылдырып, оқулық сапасын жақсартуда көптеген жұмыстар жүргізілу үстінде. Осы мақсатта «Республикалық ғылыми-практикалық білім мазмұнын сараптау» орталығы «Оқу әдебиеттерінің тіліне, мәтіндік және мәтіннен тыс аппаратына қойылатын психолингвистикалық талаптар» тақырыбында ғылыми-зерттеу жобасын жүзеге асырып отыр. Жоба барысында гуманитарлық және жаратылыстану бағытындағы оқулықтар талданды. Берілген мақала осы жоба аясында оқулықтардың мәтіндік және мәтіннен тыс аппаратына психолингвистикалық талдау жүргізу бойынша ғылыми-әдістемелік тұрғыдан жүргізілді. Мақалада қазіргі мектеп оқулықтары, оның ішінде жаратылыстану бағытындағы алгебра, физика және география пәндері бойынша психолингвистикалық талдау жүргізіліп, оқулықтың баланың танымына, түсінігіне сәйкес пе? Сәйкеспейтін тұстары қандай? – деген мәселе қозғалды. Сондай-ақ оқулықтағы мәтіннің мазмұны мен көлемінің оқушының танымына сәйкестігі, лингвистикалық тұрғыдан сөйлемнің дұрыс құрылуы және түсініктілігі қарастырылды. Жалпы қазіргі оқулықтардың жақсы жақтары мен ондағы кетіп жатқан олқылықтар талдау барысында ашылып беріледі.
Әдебиеттер тізімі
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Сухомлинский В.А. Избранные педагогические сочинения: в 3-х т. – М.: Педагогика, 1981. – 196 с.
Байтұрсынұлы А. Ақ жол. Шығармалары, өлеңдер, аудармалар, зерттеулер. – Алматы: Жалын, 1989. – 469 б.
Фогельсон И.А. Учебники и пути его развития. В кн.: Вопросы теории составления школьного учебника. − М.: Педагогика, 1982. – 260 с.
Құсайынов А.Қ., Асылов Ұ.Ә. Оқулықтану. Өзекті мәселелер. – Алматы: Рауан, 2000. – 32 б.
Аширбаев Н.К., Нурмагамбетова Ж.А., Бекмолдаева Р.Б. Алгебрада квадраттық функцияларға қатысты физикалық мазмұнды есептерге талдау // Ясауи университетінің хабаршысы. – 2020. – №3 (117). – Б. 197–213.
Каймулдинова К., Әбілмәжінова С. География. 10-сынып. – Алматы: Мектеп, 2019. – 289 б.
Каймулдинова К., Әбілмәжінова С. География. 11-сынып. – Алматы: Мектеп, 2019. – 290 б.
Шыныбеков Ә.Н., Шыныбеков Д.Ә., Жұмабаев Р.Н. Алгебра. 8-сынып. – Алматы: Атамұра, 2018. – 192 б.
Кронгард В., Тоқбергенова У.Қ. Физика. 7-сынып. – Алматы: Мектеп, 2017. – 201 б.
Шүйіншина Ш., Башарұлы Р., Сейфоллина К. Физика. 8-сынып. – Алматы: Атамұра, 2018. – 224 б.
Тұяқбаев Е.М. Физика. 11-сынып. – Алматы: Арман ПВ, 2019. – 240 б.
Закирова Н.А., Аширов Р.Р. Физика. 10-сынып. – Алматы: Арман ПВ, 2019. – 336 б.
Қазақбаева Д.М., Насохова Ш.Б., Бекбасар Н. Физика. 9-сынып. – Алматы: Мектеп, 2019. – 264 б.
REFERENCES
Suhomlinski V.A. Izbrannye pedagogicheskie sochineniya: v 3-h t. [Selected pedagogical essays: in 3 vols.] – M.: Pedagogika, 1981. – 196 s. [in Russian]
Baitursynuly A. Aq jol. Shygarmalary, olender, audarmalar, zertteuler [Aq jol. Works, poems, translations, research]. – Almaty: Jalyn, 1989. – 469 b. [in Kazakh]
Fogelson I.A. Uchebniki i puti ego razvitiya [Textbooks and ways of its development]. V kn.: Voprosy teorii sostavleniya shkolnogo uchebnika. − M.: Pedagogika, 1982. – 260 s. [in Russian]
Qusaiynov A.Q., Asylov Y.A. Oqulyqtanu. Ozektі maseleler [Textbook studies. Current issues]. – Almaty: Rauan, 2000. – 32 b. [in Kazakh]
Ashirbaev N.K., Nurmagambetova J.A., Bekmoldaeva R.B. Algebrada kvadrattyq funkciyalarga qatysty fizikalyq mazmundy esepterge taldau [Analysis of Physical Content Tasks Connecting Quadratic Functions in Algebra] // Yasaui universitetіnіn habarshysy. – 2020. – №3 (117). – B. 197–213. [in Kazakh]
Kaimuldinova K., Abіlmajіnova S. Geografiya. 10-synyp [Geography. 10th grade]. – Almaty: Mektep, 2019. – 289 b. [in Kazakh]
Kaimuldinova K., Abіlmajіnova S. Geografiya. 11-synyp [Geography. 11th grade]. – Almaty: Mektep, 2019. – 290 b. [in Kazakh]
Shynybekov A.N., Shynybekov D.A., Jumabaev R.N. Algebra. 8-synyp [Algebra. 8th grade]. – Almaty: Atamura, 2018. – 192 b. [in Kazakh]
Krongard V., Tokbergenova U.Q. Fizika. 7-synyp [Physics. 7th grade]. – Almaty: Mektep, 2017. – 201 b. [in Kazakh]
Shuinshina Sh., Basharuly R., Seifollina K. Fizika. 8-synyp [Physics. 8th grade]. – Almaty: Atamura, 2018. – 224 b. [in Kazakh]
Tuyaqbaev E.M. Fizika. 11-synyp [Physics.11th grade]. – Almaty: Arman PV, 2019. – 240 b. [in Kazakh]
Zakirova N.A., Ashirov R.R. Fizika. 10-synyp [Physics. 10th grade]. – Almaty: Arman PV, 2019. – 336 b. [in Kazakh]
Qazaqbaeva D.M., Nasohova Sh.B., Bekbasar N. Fizika. 9-synyp [Physics. 9th grade]. – Almaty: Mektep, 2019. – 264 b. [in Kazakh]
