ULUSAL KÜLTÜRÜN BIR ÖZELLIĞI OLARAK ŞECERE
105 117
Anahtar Kelimeler:
Milli kültür, Şecere, Tarihi veriler, Manevi bilgi, Manevi hazineÖzet
Makale, halk kültürünün özelliklerinden biri olarak kabul edilen şecereyi incelemektedir. Çalışma, şecerelerin tanınmasını tarihsel veriler olarak ele almakta ve tarihin sayfalarından bilgi vermektedir. Geçmiş tarihimizi incelerken, tarih biliminde soykütük verilerinin rolü, yazılı verilerin millî değerlerden biri olarak tanınması, millî tarihin tanınmasındaki rolü netlik kazanmaktadır. İnsanlığın gelişim tarihinde benzersiz olan şecerelerin kültürel mirasının sözde ana göstergeleri ve ulusal karakteri, türleri ve önemli versiyonları belirlenir. Şecere araştırmaların incelenirken, son yıllardaki soy bilimcilerin eksiklikleri ve sebeplerine de değinilmiştir. Ancak şecerenin en büyük örneğinin manevi gıda olduğu kadar önemli yazılı veriler olduğu da belirtilmektedir. Ve analiz, geleneksel yazılı kaynaklara yansıyan veriler olan Orta Çağ eserleri de dahil olmak üzere şecere ile ilgili dönemlere ayrılmıştır. Çünkü bozkır kültürünün yönlerinden biri olan soyağacı sistemine dayanmaktadır. Konunun analizi, beşerî bilimlerde ve felsefi bilgide yaygın olarak kullanılan tarihsel, mantıksal ve ulusal bilginin ilişkisini, tarihselden soyuta gerçeğe geçişi içerir. Tarih, dil, edebiyat, etnografya vb. dallar açısından araştırma ihtiyacı var. Bu şecere çalışması ile bağlantı, ulusal kültürün özelliklerinden birine dayanmaktadır.
Referanslar
Алпысбес М.А. Қазақ шежіресі: тарихнамалық-деректанулық зерттеу: монография. – Астана: «BG-Print» ЖК, 2013. –380 б.
Шамахай С. «Құпия шежіре» – мәдени мұра. Әл-Фараби атындағы қазақ ұлттық университеті Хабаршысы, Философия сериясы. Мəдениеттану сериясы. Саясаттану сериясы. №2 (60). –Алматы: «Қазақ университеті», 2017. – 298 б.
Құдайбердіұлы Ш. Түрік, қырғыз-қазақ һәм ханлар шежіресі. –Астана: «Алтын кітап», 2007. –270 б.
Қайдар Ә. Қаңлы (тарихи шежіре). –Алматы: «Дайк-Пресс» баспасы, 2004. –600 б.
Келімбетов Н. Түркі халықтарының ежелгі әдеби жәдігерліктері. – Алматы: Раритет, 2011. –432 б.
Құран кәрім қазақша мағына және түсінігі. Сауд Арабиясы, Медине: Фаһд патшаның баспасы, 1991. –604 б.
Арабско-русский словарь. –Ташкент: «Камалак», 1994. І том. С. 418.
Алпысбес М.А. Қазақ шежірелері – тарихи дерек ретінде. Тар.ғыл.докт. ғыл. дәреже. алу үшін дайындалған диссертацияның авторефераты. – Алматы: «Қазақ университеті» баспаханасы. –56 б.
Devin Deweese. Islam and the Legacy of Sovietology: A Review Essay on Yaacov Ro'i's Islam in the Soviet Union Journal of Islamic Studies, Volume 13, Number 3, September 2002, pp. 298-330. Исламизация и сакральные родословные в Центральной Азий: Наследие Исхак Баба в нарративной и генеалогической традициях. Том 2. Алматы-Берн-Ташкент-Блумингтон. Дайк-Пресс, 2008. –C. 369.
Курманбаева Ж.Б. Қазақ тіліндегі сан атауларының лингвомәдениеттанымдық негізі. Философия докторы (PhD) ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған диссертация. – Алматы, 2020. –164 б.
Ғабитханұлы Қ. Қазақ мифологиясының тілдегі көрінісі. –Алматы: «Арыс» баспасы, 2006. –168 б.
References
Alpysbes M.A. Qazaq shejіresі: tarıhnamalyq-derektanýlyq zertteý: monografııa [Kazakh genealogy: historical and documentary research: monograph.]. – Astana: «BG-Print» JK, 2013. –380 b.
Shamahaı S. «Qupııa shejіre» – mádenı mura [Secret Genealogy - Cultural Heritage]. Ál-Farabı atyndaǵy qazaq ulttyq ýnıversıtetі Habarshysy, Fılosofııa serııasy. Mədenıettaný serııasy. Saıasattaný serııasy. №2 (60). –Almaty: «Qazaq ýnıversıtetі», 2017. – 298 b.
Qudaıberdіuly Sh. Túrіk, qyrǵyz-qazaq һám hanlar shejіresі [Genealogy of Turkish, Kyrgyz-Kazakh and Khans]. –Astana: «Altyn kіtap», 2007. –270 b.
Qaıdar Á. Qańly (tarıhı shejіre) [Kanly (historical genealogy)]. –Almaty: «Daık-Press» baspasy, 2004. –600 b.
Kelіmbetov N. Túrkі halyqtarynyń ejelgі ádebı jádіgerlіkterі [Ancient literary monuments of the Turkic peoples]. – Almaty: Rarıtet, 2011. –432 b.
Quran kárіm qazaqsha maǵyna jáne túsіnіgі [The meaning and concept of Koran Karim in the Kazakh language]. Saýd Arabııasy, Medıne: Faһd patshanyń baspasy, 1991. –604 b.
Arabsko-rýsskıı slovar [Arabic-Russian Dictionary]. –Tashkent: «Kamalak», 1994. I tom. S. 418.
Alpysbes M.A. Qazaq shejіrelerі – tarıhı derek retіnde [Kazakh genealogies as historical data]. Tar.ǵyl.dokt. ǵyl. dáreje. alý úshіn daıyndalǵan dıssertatsııanyń avtoreferaty. – Almaty: «Qazaq ýnıversıtetі» baspahanasy. –56 b.
Devin Deweese. Islam and the Legacy of Sovietology: A Review Essay on Yaacov Ro'i's Islam in the Soviet Union Journal of Islamic Studies, Volume 13, Number 3, September 2002, pp. 298-330. Islamızatsııa ı sakralnye rodoslovnye v Tsentralnoı Azıı: Nasledıe Ishak Baba v narratıvnoı ı genealogıcheskoı tradıtsııah. Tom 2. Almaty-Bern-Tashkent-Blýmıngton. Daık-Press, 2008. –C. 369.
Kýrmanbaeva J.B. Qazaq tіlіndegі san ataýlarynyń lıngvomádenıettanymdyq negіzі [Linguistic and cultural foundations of the names of numbers in the Kazakh language]. Fılosofııa doktory (PhD) ǵylymı dárejesіn alý úshіn daıyndalǵan dıssertatsııa. – Almaty, 2020. –164 b.
Ǵabıthanuly Q. Qazaq mıfologııasynyń tіldegі kórіnіsі [Linguistic representation of Kazakh mythology]. –Almaty: «Arys» baspasy, 2006. –168 b.
