Tuluniler Hanedaninin İslam Tarihindeki Yeri

61 31

Özet

Makale, 868-905 yılları arasında Mısır’ı yöneten Türk hanedanlarından biri olan Tulunîlere adanmıştır. Çalışmada, bu dönemi inceleyen Rusya, Türkiye ve Arap dünyasındaki ortaçağ tarihçileri ile modern araştırmacıların eserleri ve sonuçları analiz edilmektedir. Hanedanın kurucusu olan Ebu Abbas Ahmed bin Tulun, Bağdat'ta doğmuş, ancak kökleri Buhara'ya dayanmaktadır. Tulunîler, halifelikten ayrılarak Mısır’ı yöneten ilk Türk hanedanı olmuştur. Makalede, Tulunîler Devleti’nin ortaya çıkışındaki tarihsel koşullar, siyasi tarihi, ekonomisi ve sosyal ilişkileri ayrıntılı bir şekilde ele alınmaktadır. Özellikle Ahmed bin Tulun’un, Abbasi halifesi Mutemîn’in makamını Kahire’ye taşıyarak kendi iktidarını meşrulaştırma girişimine dikkat çekilmektedir. Ancak, halifenin kardeşi Ahmed el-Muvaffak’ın karşı çıkması nedeniyle bu plan gerçekleşmemiştir. Tulunîler hanedanının kökeninin Orta Asya’ya dayanması, onların gerçekleştirdiği siyasi süreçlerin ve Mısır’ın Orta Çağ’daki yükselişine katkıda bulunan faktörlerin incelenmesini, Türk hanedanlarının Orta Çağ tarihine katkısını değerlendirme açısından önemli kılmaktadır. Ortaçağ ve modern araştırmacılar, Tulunîler hanedanının 37 yıllık yönetim dönemini, Orta Çağ Mısır tarihindeki "Altın Çağ" olarak değerlendirmektedir. Bu bilimsel makale, tarihselcilik, karşılaştırmalı mantıksal analiz, sıralılık, nesnellik, sistemlilik ve bilimsel titizlik gibi genel kabul görmüş tarihsel yöntemlere dayanmaktadır. Ortaçağ tarihçilerinin ve modern araştırmacıların eserleri arasında karşılaştırma, analiz ve değerlendirme yapılarak Tulunîler hanedanı hakkında objektif sonuçlar ortaya koyma çabası sunulmaktadır.