Yayın etiği

“Yesevi Üniversitesi Habarşısı” adlı derginin yayın kurulu üyeleri, çalışmalarında profesyonellik, objektiflik, bilimsellik ve tarafsızlık ilkelerini gözetmektedir. Yayın kurulu ayrıca ilmî çalışmaları hazırlama ve araştırma sonuçlarını yayınlamayla ilgili etik kuralları gözetleme sorumluluğunu da üstlenmektedir. Yayın kurulunun yazarlarla ikili ilişkisi açıklık, dürüstlük, nezaket ve objektiflik ilkelerine dayanmaktadır.

Dergiye gönderilen makaleler, yayına hazırlık sürecinden geçmektedir. Bu süreçte telif hakkı, Kazakistan Cumhuriyeti yasalarına ve yönetmeliklerine uygun olarak korunur.

Dergiye kabul edilen bilimsel makaleler, gizlilik esasları çerçevesinde en az iki hakemin onayına sunulur.

Editör kurulu, makale yazarları ve hakemler arasındaki iletişim OJS platformu veya e-posta yoluyla gerçekleştirilir.

 Bilimsel bir yayın, Kazakistan Bilim ve Yükseköğretim Bakanlığı bünyesindeki Kalite Güvencesi Komitesi’nin ‘Bilimsel Faaliyet Sonuçlarının Yayınlanması İçin Önerilen Yayın Listesi’ne dahil edilmesine ilişkin gerekliliklere (https://adilet.zan.kz/rus/docs/V1600013409 ) uygun şekilde yayınlanır. Ayrıca, uluslararası uygulamaların hususiyetleri göz önüne alınarak ‘Yayın Etiği Komitesi (Committeeon Publication Ethics: COPE, promoting ıntegrity in scholarly research and its publication / COPE: Committee on Publication Ethics) (https://publicationethics.org /) tarafından bilimsel yayın etiği ilkelerine uygun olacak şekilde, dergi editörleri için yayın etiği geliştirilmiştir.

Yayın sürecindeki tüm bileşenler, yayın ilkelerine uymakla yükümlüdür. Etik ilkelere uyulması hem bilimsel derginin kalitesinin sağlanması ve sürdürülmesi hem de ilgililer arasında güven ve saygı için önem arz etmektedir.

İlmî araştırmaların sonuçlarını yayınlarken gerçek dışı bilgiler üretmek ve sunmak, sonuçlar üzerinde değişiklikler yapmak ve yazarların makalelerini kendilerinden izin almaksızın farklı dergilere göndermek yayın ilkelerinin ihlali olarak kabul edilmektedir.

Yayın Süreci Bileşenlerinin Görevleri

Yayın Kurulunun Görevleri

 “Yesevi Üniversitesi Habarşısı” adlı derginin yayın kurulu üyelerinin amacı; dergiyi geliştirmek, uluslararası veri tabanlarına dahil etmek ve bilimsel makalelerin kalitesini artırmaktır.

 

Editörlerin Görev ve Hakları

Editörler, makalelerin yayımlanıp yayımlanmayacağıyla ilgili kesin kararı, etik kurallar ve telif haklarıyla ilgili yasa çerçevesinde vermekle yükümlüdürler. Ancak editörlerin, derginin yayın politikasına öncelik verme hakları bulunmaktadır. Editörlerin, özellikle metinde yer alan bilgilerde intihal bulunmamasına dikkat etmeleri gerekmektedir. Editör, makale daha önce yayınlanmışsa veya makalede intihal olduğu tespit edilmişse ilgili makaleyi yayınlamama hakkına sahiptir.

Editörler, yazarların siyasi, dini görüşleri ve kişisel bilgilerinden bağımsız şekilde, yürürlükteki yasayı dikkate almak suretiyle makalelerin bilimsel içeriğini değerlendirmekle yükümlüdürler.

Hakemlerin Görev ve Hakları

Hakem, etik kurallarına uygun olarak makaleleri bilimsel incelemeye tabi tutar.  Eğer hakem konuya tam hâkim değilse veya makalenin düzenleme-inceleme süresinin uzamışsa, durumu editörlere bildirerek makaleyi incelemeyi reddetme hakkına sahiptir.

İncelenmek üzere alınan makale, gizli bir belge olarak kabul edilmeli ve makaleyi incelemeye yetkisi olmayan üçüncü bir şahısla paylaşılmamalıdır. Hakemlerin, başka hakemler tarafından yazılan raporları imzalama hakları yoktur.

Hakemin Görevleri

Hakem, incelenmek üzere kendisine sunulan makalenin, yazarların fikri mülkiyetinde olduğunu ve yazıyı başkalarıyla paylaşmaya hakkı olmadığını bilmelidir.

Hakem, incelemekte olduğu yazının diğer herhangi bir çalışmaya önemli veya kısmi benzerliğine ve referansların doğru kullanımına, aynı yazarın veya başka yazarların daha önceki çalışmalarındaki argümanlarına ve sonuçlarına dikkat etmelidir.

Hakem, söz konusu makalede alıntı olarak gösterilmeyen veya başka yayınlarla benzerlik gösteren bilgileri belirtmekle yükümlüdür.

Hakem, çalışmanın sonuçlarını değerlendirirken adil olmalı ve tavsiyelerini açık bir şekilde ortaya koymalıdır. Hakemin, yazarın kişiliğine, ilmî derecesine ve ilmî bakış açısına dair eleştiride bulunmaya hakkı yoktur. Hakem, incelemekte olduğu çalışmada yer alan bilgileri, yayınlanmadan önce herhangi bir platformda kullanamaz.

Yazarın Yayın Etik İlkeleri ve Hedefleri

 Yayının Tekliği: Editörlere gönderilen makale taslağının başka dergilere değerlendirilmek üzere teslim edilmesinden yazar(lar) sorumludur. Bir makalenin aynı anda birden fazla dergiye/yayına gönderilmesine izin verilmez ve bu, yayın etiği ilkelerinin, standartlarının ve normlarının ağır bir ihlalidir.

Makale Yazarlığı: İlk yazar, iki veya daha fazla yazarın ortak yazdığı yayınlanmış bir makaleye entelektüel ve pratik katkıyı sağlayan en önemli kişidir. Yazarlar listesinde ilk sırada yer alır.

Sorumlu Yazar: Bilimsel çalışmadan sorumlu olan, verilerin doğruluğunu ve etik ihlallerin bulunmadığını garanti eden yazardır.  Sorumlu yazarın adı ve iletişim bilgileri belirtilir. Görevleri arasında makaleyi dergiye göndermek ve bilimsel derginin editörleriyle iletişim kurmak yer alır.  İlk ve sorumlu  yazardan sonra gelen yazarlar, makaleye sağladıkları katkıya göre sıralanır. Yayınlanacak yazı/makalede adı geçen tüm yazarlar, çalışmanın içeriğinden sorumludur.

Özgünlük İlkesi: Makale yazarları, yayınlanacak verilerin doğruluğuna ve bilimsel araştırma sonuçlarının güvenilirliğine büyük özen göstermelidir. Yazarlar, gönderilen yazıda sunulan araştırma sonuçlarının tamamen özgün olduğunu garanti etmelidir. Makalede kullanılan alıntı ve görüşler uygun bir şekilde kaynakçada gösterilmelidir. Gereksiz sözler kullanmak, kaynağı belirtilmemiş bilgileri tahrif etmek ve başkalarının araştırma sonuçlarını sahiplenmek gibi davranışlar etik dışıdır ve kabul edilemez. Kaynak gösterilmeden verilen bilgiler editörler tarafından intihal olarak değerlendirilir.

Yazarın Yükümlülükleri:

 - Eserde yalnızca gerçek veri ve bilgiler kullanmak,

 - Diğer araştırmacıların deneylerini tekrarlamaları ve kontrol etmeleri için yeterli bilgi sağlamak;

 - İzinsiz alınan veya kişisel olarak edinilmiş bilgileri kullanmamak,

 - Verilerin tahrif edilmesine ve yanlış bilgiye yer vermemek, Bilgilerin yanlış olmasına  ve tahrif edilmesine izin vermemelidir.

- Makalenin daha önce yayınlanmamış olmasını sağlamak(Gönderdiği mektupta eserin daha önce yayınlanmamış olduğunu belirten bir açıklama sunmak zorundadır).

Makalenin belirli bölümleri daha önce yayınlanmışsa, yazar daha önceki çalışmaya atıfta bulunmalı ve yeni eserin daha önce yazılan eserden farklılıklarını belirtmelidir. Ayrıca yazarlar, başka bir yayında değerlendirme aşamasında olan veya yayınlanmış makaleleri tekrar sunmamalıdır.

Üçüncü bir tarafın çalışmanın sonuçlarını eleştirmesi durumunda yazarların etik standartlara uyması gerekir.  Yazarlar açık bir ifade dili kullanmalı ve yapıcı olmayan, etik dışı çıkarımlara izin vermemelidir. Eğer bir araştırmacının iddiasının yasa dışılığının kanıtlanması, sunduğu teorilerin aksinin ispatlanması durumunda başka güvenilir kaynaklar sunması gerekmektedir. Farklı yazarlara karşı saygısızlık ve saldırganlığa hiçbir şekilde yer verilmemelidir.

 Çıkar Çatışması

 Yayın Etiği Komitesi’nin (COPE) tanımına göre bilimsel yayıncılıkta çıkar çatışması, yazar, hakem veya editörler arasında mali, kişisel veya mesleki nedenlerden dolayı ortaya çıkan anlaşmazlıklardır.

 Çıkar çatışması hakem değerlendirmesinde ve editoryal süreçte de ortaya çıkabilir. Tarafların anlaşmazlığı durumunda yazının yayınlanmasına ilişkin kararı yayın kurulu üyeleri verir.

   İncelemeye gönderilen yazılardan elde edilen yayınlanmamış bilgiler, yazarın yazılı izni olmadan özel amaçlarla kullanılmamalı veya üçüncü kişilerle paylaşılmamalıdır.  İnceleme sırasında elde edilen bilgi veya fikirler gizli tutulmalı ve kişisel amaçlarla kullanılmamalıdır.  Araştırma sonucunda bir çıkar çatışması oluşursa, editörler makaleyi değerlendirmeyi reddetmelidir (Editöre veya yayın kurulunun başka bir üyesine sormak).  Editörler, tüm yazarlardan ihtilaflı durumları açıklamalarını istemeli ve gerekirse hataların düzeltilmesini talep etmelidir. çatışan çıkarları açıklamalarını ve yayından sonra çatışan çıkarlar tespit edilirse düzeltmeleri yayınlamalarını talep etmelidir.

Yazının içeriğine ilişkin bir ihtilaf olması durumunda, sorumlu editör baş editöre durumu bildirir ve baş editör makaleyi başka bir editör veya hakeme yönlendirir.  

İnceleme ve değerlendirme sürecinde çıkar çatışması olması, makalenin geri çevrileceği anlamına gelmez.