RUSÇADA SOMUTLAŞTIRMA YOLUYLA MADEN VE DEĞERLİ TAŞLARDAN OLUŞTURULMUŞ RENK ADLARI
167 109
Anahtar Kelimeler:
Anlam bilim, Rusçada renk adlandırmaları, somut isimler, soyut isimler, kavramlaştırma, esas renk adı, ara renk tonu, renklerin sınıflandırması.Özet
Esas ve ara renk adlarının birleştirilmesi ile oluşturulmuş adlandırmalar her bir dilin kendine has özelliklerini tanıtmakla birlikte o dilin üreticiliğini ve diğer dillerden etkilenmesini de göstermiş olur. Kaynak dilde üretilen bu tür adlandırmaların diğer dillere de bulunduğu görülür. Bu çalışma, V.K. Harçenko’nun 2014 yılında yayımlanmış Rusçada Renk Adlarının Büyük Sözlüğü’nde (Bolşoy Slovar Tsvetooboznaçeniy v Russkom Yazıke) yer alan renk adları taranarak hazırlanmıştır. Sözlükte 6000 renk adının yer aldığı tespit edilmiştir. Çalışmada çeşitli kimyasal maddeler, maden ve değerli taşlar gibi temel söz varlığı içinde yer alan unsurların somutlaştırması yoluyla oluşturulmuş renk adları derlenip onların Türkçe karşılıkları verilmiştir. Rusça’nın gramerine uygun şekilde bu renk adları esas alınarak ön ekler ve diğer bazı yapım ekleri yoluyla yeni renkler elde edilmiştir. Ayrıca esas renk tonu tek sözcükten meydana gelebildiği gibi iki veya üç söz öbeğinin birleşmesiyle de oluşmuştur. Bu şekilde renklerin derecesi yardımıyla ortaya çıkan yeni renk adları alfabetik sırayla verilmiştir. Renklerin somutlaştırmaya dayalı adlandırılmasında ise benzetme ve esinlenmenin rol oynadığı görülmüştür.
Referanslar
Aksan Doğan. Anlambilim Konuları ve Türkçenin Anlambilimi. – Ankara: Engin Yayın Evi, 2006. – S. 30. [in Turkish]
Topaloğlu, A. Renk // DİA, Cilt 34. – İstanbul: TDV 2007. – S. 572. [in Turkish]
İbni Manzûr, M. Lisânu'l-Arab (Cilt XIII). – Beyrut: Daru Sadır, 2009. [in Arabic]
Sözen, M., & Tanyeli, U. Sanat ve Kavram Terimleri Sözlüğü. – İstanbul: Remzi, 1986. [in Turkish]
Okcu A. Kur'an'da Renkler // Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (28), 2007. –S.13, 134. [in Turkish]
Bilgin, N. 12. Sınıf Konu Anlatımlı Fizik Kitabı. – Ankara: Nihat Bilgin, 2011. – S. 200. [in Turkish]
Rayman, H; Nevrûz ve Türk Kültüründe Renkler // Milli Folklor, 7(53), 10–15, Bahar/Spring, 2002. – S. 3, 5. [in Turkish]
Bakhilina N.B. Istoriya tsvetooboznachenii v russkom yazyke (The history of color designations in the Russian language). – Moscow: Nauka, 1975. [in Russian]
Bayraktar, Nesrin; “Renk Adlarının Türkçenin Söz Varlığına Katkıları // VIII. Uluslararası KIBATEK Edebiyat Şöleni. – Çanakkale, 2003. [in Turkish]
Küçük, Salim. “Türk Lehçeleri Sözlüklerinde Somutlaştırma Yoluyla Yapılmış Renk Adları”, -Gazi Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı 7, Güz, 2010. – S.155–196. [in Turkish]
Küçük, Salim. “Türkçenin Renklere Dayalı Söz Varlığı” // Yeni Türkiye, Yıl 9, Sayı 55, Kasım–Aralık, 2013. – S. 791–803. [in Turkish]
Gül, E. Karton-Baskı-Kutu Etkileşimleri ve Karton Abalaj. – Kartonsan, 2001. – S.13. [in Turkish]
Bayraktar, Nesrin. Kara ve Siyah Renk Adlarının Türkçedeki Kavram ve Anlam Boyutu Üzerine // TÖMER Dil Dergisi, 2004. – S. 56–77. [in Turkish]
Fasmer M. Jetimologicheskij slovar' russkogo jazyka. – M.: Progress, 1964–1973. – S. 1, 2. [in Russian]
Kulpina V.G. Lingvistika cveta: Terminy cveta v pol'skom i russkom jazykah. – M.: Moskovskij Licej, 2001. – 470 s. [in Russian]
Küçük, S. & Doğan, N. Hatice Eminoğlu. Türkçede Renkler Sözlüğü. // Dil Araştırmaları (15), Ocak 2014. – S. 274–279. – Ankara: Gazi Kitabevi, 2014. [in Turkish]
Küçük, Salim. Tarihî Türk Lehçelerinde Renk Adlandırmaları // Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish Or Turkic, Volume: 5/1 Winter, 2010. – S. 556–577. [in Turkish]
Küçük, Salim. Türkiye Türkçesinde Renk Adları ve Özellikleri, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi Volume 3 / 10 Winter, 2010. – S. 420–427.
Ölmez. Tekstillerde Renkler Üzerine Simgesel ve Alegorik Bir, 2010. [in Turkish]
Vera K. Chartschenko. Das Grobe Wörterbuch Von Farbenbezeichnungen İm Russischen (Harçenko V.K. Rusça Renk Adlandırmalarının Büyük Sözlüğü, Berlin), 2014. [in German]
Vasilevich A.P., Mishhenko S.S. Cvet i ego nazvanie. Razvitie leksiki cvetooboznachenija v sovremennoj Rossii // Vestn. RFFI. – M., 2000. –№1. – C. 56–61. [in Russian]
Vasilevich A.P., Kuznecova S.N., Mishhenko S.S. Cvet i nazvanija cveta v russkom jazyke / Pod obsh. red. A.P. Vasilevicha. – M.: KomKniga, 2005. – 216 s. [in Russian]
